«Η νυμφη της θαλασσας» της Σμαρας Μανουδη

Το θαλασσινό βιβλίο της Σμάρας Μανούδη σε εικονογράφηση Κ. Βερούτσου «Η Νύμφη της Θάλασσας» μετά την παρουσίασή του στο Ελληνικό Σχολείο των Βρυξελλών, παρουσιάστηκε και στο Παρίσι, στις 22-10-2008, στο ελληνικό σχολείο Βικτόρ Κουζέν, στην πλατεία της Σορβόννης.

Η παρουσίαση έγινε από τη Δρα Νεοελληνικής Γλώσσας, κ. Φέρη Γαλιατσάτου σε συνεργασία με την εκπαιδευτικό κ. Αριάδνη Αντωνιάδη, με την παρουσία και της συγγραφέως. Η βιβλιοπαρουσίαση προσαρμόστηκε στις ιδιαίτερες γλωσσικές ανάγκες των παιδιών που φοιτούν στα σχολεία της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης του εξωτερικού (ΥΠΕΠΘ) και στόχευε στη γνωριμία των ελληνόπουλων του εξωτερικού με τη σύγχρονη ελληνική παιδική λογοτεχνία. Η ανταπόκριση των παιδιών-μαθητών και η συμμετοχή τους στη συζήτηση που ακολούθησε επιβεβαίωσε τις προσδοκίες των οργανωτών και ανοίγει δρόμους σε μια ευρύτερη γνωριμία του κοινού με το σύγχρονο παιδικό βιβλίο.

Να σημειωθεί ότι το βιβλίο κυκλοφορεί σε όλα τα βιβλιοπωλεία από τη ΜΟΡΦΗ ΕΚΔΟΘΗΤΩ, ενώ στο Παρίσι διατίθεται από το ελληνικό βιβλιοπωλείο ΔΕΣΜΟΣ. Από παλιότερη συνέντευξη της Σμάρας Μανούδη στον «ΠτΘ» και στην Τζένη Κατσαρή – Βαφειάδη δημοσιεύουμε ένα απόσπασμά της και συγκεκριμένα αυτό που αναφέρεται στο παιδικό βιβλίο…

«Σμαρώ Θεοδώρου – Μανούδη “Η γραφή με βοήθησε να γνωρίσω τον εαυτό μου…” “…να συνεχίσω το ταξίδι του πατέρα μου…”

Η Σμαρώ Μανούδη είναι ερευνήτρια, με πολύπτυχη μόρφωση και προσφορά, γνωστή στον πολύ κόσμο ως συγγραφέας παιδικής και νεανικής λογοτεχνίας. Έλκει την καταγωγή της από την πόλη μας, όπου και βρίσκεται το πατρικό της σπίτι. Σ’ αυτό, σ’ αυτό το λίκνο όπου νανούριζε τις παιδικές της μνήμες, μας υποδέχθηκε. Μας μίλησε για την πορεία της και για τους σταθμούς της, με βασικότερο αυτό ακριβώς το σπίτι κι ένα πρόσωπο: τον πατέρα της, που την καθόρισε σε μεγάλο βαθμό και στη μνήμη του οποίου αποφάσισε να δωρίσει αντίτυπα του βιβλίου της «Η Νύμφη της Θάλασσας» σε δημοτικά σχολεία της περιφέρειας.

Η “Νύμφη της Θάλασσας” είναι ένα θαλασσινό βιβλίο που γεννήθηκε στις παραλίες της Θράκης, στον Ίμερο, την Αλκυώνα, τον Προφήτη Ηλία, το Φανάρι…

Η Νεραϊδοχελιδονού είναι η ηρωίδα του βιβλίου: ένα συμβολικό πρόσωπο, γεννημένο στο Θρακικό τοπίο, σταυροδρόμι Ανατολής και Δύσης. Διατρέχει ολόκληρο το Αιγαίο Πέλαγο, από τις Κυκλάδες ως τα Δωδεκάνησα και φτάνει ως την Κύπρο αναζητώντας τη δική της “φανταστική αλήθεια”, τις δικές της απαντήσεις για την ερημιά του σημερινού κόσμου. Το ταξίδι αυτό, όμως, προσδιορίζεται από δικούς του όρους. Η ερημιά του σημερινού κόσμου μπορεί να χαθεί στον βυθό της θάλασσας. Πάνω απ΄ όλα βρίσκονται ο απέραντος ουρανός… Ένας ουρανός που συμβολίζει την αγάπη, την ελευθερία, τη δημιουργία…

Τελικά η παιδική λογοτεχνία προέκυψε ως δική σας ανάγκη; Γιατί θεωρείται ότι είναι μια δύσκολη λογοτεχνική γραφή…

Σ.Μ.: Είναι όντως δύσκολη. Εγώ ξεκίνησα ως ερευνήτρια και εκπόνησα εργασία στο οικογενειακό δίκαιο, η πρώτη δουλειά μου δε ήταν σε ιδρύματα και ειδικά σχολεία. Ήρθα έτσι σε επαφή με περιθωριοποιημένα παιδιά και η επαφή αυτή, η πνευματική και ψυχική επικοινωνία, ήταν πεδίο έρευνας, που άνοιξε κανάλια για να έχω πρόσβαση και στο λόγο τους, αλλά και για να αρθρώσω κι εγώ το λόγο μου, που αφορούσε πλέον τον καθένα που ήθελε να διαβάσει ένα λογοτεχνικό κείμενο. Η επαφή αυτή ήταν επίσης καθοριστική για την μετέπειτα ερευνητική μου δραστηριότητα στον πανεπιστημιακό χώρο, σε ό,τι αφορά τα δικαιώματα των παιδιών. Η διαδικασία βέβαια δημιουργίας των βιβλίων ήταν η πιο σημαντική για μένα. Τα βιβλία μου έτυχε να εκδοθούν, αλλά η δημιουργία τους ήταν η πραγματοποίηση ενός σημαντικού ονείρου μου. Μέσα από αυτήν γνώρισα τον εαυτό μου και συμπλήρωσα κομμάτια του εαυτού μου που έλειπαν.

Το παραμύθι γενικά πάντως επιτρέπει τη φαντασία. Πιστεύετε ότι καταλαβαίνουν καλύτερα τα παιδιά τη ζωή μέσα από δημιουργημένους ήρωες; Λειτουργεί τελικά η φαντασία και ο μύθος στο παιδί;

Σ.Μ.: Πιστεύω ότι η μεγάλη δυσκολία κι επιτυχία συγχρόνως είναι να μπορέσεις να δημιουργήσεις έναν ξεχωριστό κόσμο, με τη δική του αλήθεια κι ομορφιά, που θα ερμηνεύει τον κόσμο μέσα στον οποίο ζούμε, αλλά χρησιμοποιώντας άλλους κώδικες. Ποτέ δεν θα έγραφα ρεαλιστικά, επειδή υπάρχουν πολλά πράγματα που εγώ η ίδια θα ήθελα να αλλάξω. Το μόνο που θα μπορούσα να κάνω ήταν να δημιουργήσω έναν κόσμο φανταστικά αληθινό! Έναν κόσμο που θα μπορούσε με τον δικό του μαγικό τρόπο να επηρεάσει τους ανθρώπους, να τους κάνει καλύτερους.

Όταν βλέπετε κάποιο βιβλίο σας εικονογραφημένο πώς εισπράττετε αυτή τη συμπληρωματική ανάγνωση εικόνας και λόγου; Είναι η τελική μορφή του βιβλίου έτσι όπως τη φανταστήκατε; Εσείς μετέχετε στη διαδικασία εικονογράφησης;

Σ.Μ.: Η εκάστοτε εικόνα είναι πλέον ένα κομμάτι από τον εαυτό μου. Η εικονογράφηση γίνεται κάθε φορά από την Κατερίνα Βερούτσου και θα έλεγα ότι είναι ένα προϊόν που προκύπτει από την επαγγελματική και καλλιτεχνική σχέση μας, είναι μια κοινή ματιά. Η εικονογράφηση γίνεται μέσα από ανάλυση του κειμένου και η σύνθεση μέσα από κοινές αποφάσεις.

Πόσο σημαντική είναι τελικά η εικονογράφηση; Είναι συνδημιουργία ή είναι δεσμευτική; Είναι μια και μοναδική πρόταση ή επιτρέπει κι όλες τις άλλες εκδοχές κι ερμηνείες;

Σ.Μ.: Αρχικά θα έλεγα ότι πάντα τη μεγαλύτερη αξία έχει η ερμηνεία του κάθε αναγνώστη ξεχωριστά και σίγουρα υπάρχουν πολλές. Η απόφαση για την εικονογράφηση ήταν και δική μου. Δεν θα μπορούσα να φανταστώ δικό μου βιβλίο χωρίς χρώμα. Το κείμενο έχει τη δική του μουσική και χρώματα που πηγάζουν μέσα από τις λέξεις και τις αναδεικνύουν. Δεν θα μπορούσα να φανταστώ το βιβλίο μου ασπρόμαυρο γιατί είναι γραμμένο με χρώματα, μουσική και με έκφραση, στοιχεία που ζωντανεύουν στο λόγο μου. Γι’ αυτό άλλωστε και δραματοποιούνται τα βιβλία μου, με επένδυση σκηνική και ηχητική. Για μένα το κείμενο είναι μια σκηνή θεάτρου, με συγκρούσεις και με κάθαρση. Η επιτυχία ενός κειμένου είναι να μπορεί να ξυπνήσει μια ευαισθησία σε παραπληρωματικές τέχνες. Έχει γραφτεί μουσική πάντως και για τη «Νύμφη της θάλασσας», από έναν νέο μουσικό, τον Θοδωρή Σεργεντάνη, και παρουσιάστηκε δραματοποιημένη από τα παιδιά του «Αμαλιείου Οικοτροφείου», τον Μάιο του 2005. Και η «Βιτρίνα των ονείρων» παρουσιάζεται θεατρικά κάθε χρόνο τα Χριστούγεννα. Το βιβλίο μιλά για μια πόλη γεμάτη όνειρα, δίπλα σ’ ένα ποτάμι και περιέχει έντονες μνήμες μου από την Κομοτηνή και το Διδυμότειχο, είναι ο καθρέφτης της πατρίδας μου. Γι’ αυτό και δεν έχω καμία αντίρρηση να ανεβάζονται τα βιβλία μου ως θεατρικά αρκεί να αναφέρεται απλά το όνομά μου και η καταγωγή μου, το ότι είμαι βορειοελλαδίτισσα. Είναι πολύ σημαντικό αυτό για μένα.

«Η Νύμφη της Θάλασσας» – Η δωρεά στην μνήμη Θεοδώρου Μανούδη

Τι πραγματεύεται το βιβλίο σας «Η Νύμφη της Θάλασσας»;

Σ.Μ.: Το βιβλίο μου αυτό αφηγείται το θέμα της αγάπης σε αντιδιαστολή με τη βία, που είναι κυρίαρχη στην εποχή μας.

Αυτό το θέμα συνδέεται και με τον πατέρα μου, γιατί ο ίδιος στο τέλος της ζωής του, στο τελευταίο διάστημα υπέστη εντονότατη ψυχική βία από μεμονωμένα, ευτυχώς, πρόσωπα, η οποία στάθηκε καθοριστική για την ίδια τη ζωή του. Ο ίδιος ήταν ένας άνθρωπος έντιμος κι ευαίσθητος, με εξαιρετική αγωνιστικότητα ως το τέλος κι έντονο το αίσθημα του δικαίου, ακριβώς διότι ο ίδιος είχε έρθει στη ζωή του αντιμέτωπος – πρόσωπο με πρόσωπο – με την αδικία. Γι’ αυτό το λόγο προσφέρω το βιβλίο αυτό στη μνήμη του καταδικάζοντας κι εγώ με τη σειρά μου κάθε μορφή φυσικής και ψυχικής βίας αλλά και κάθε μορφή αδικίας και, ιδιαίτερα, όταν αυτή απευθύνεται σε πρόσωπα ανήμπορα να αντιδράσουν με τον ίδιο τρόπο.

Ο.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.