“Η φυγοκεντρος δυναμη του πολιτισμου”

Το 3ο πανελλήνιο συνέδριο φορέων πολιτιστικών εντύπων με θέμα « η φυγόκεντρος δύναμη του πολιτισμού», οργάνωσε από τις 19 έως τις 22 Μαΐου στην Καβάλα και την Κομοτηνή, η αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία «Θόας», με την υποστήριξη της Περιφέρειας ΑΜΘ και την αρωγή των Δήμων Καβάλας και Κομοτηνής.

Στη διοργάνωση μετείχαν περί τις 60 ειδικές εκδόσεις και εφημερίδες, εκπρόσωποι ηλεκτρονικών μέσων ενημέρωσης, ενώ εκπροσωπήθηκαν και χαιρέτισαν σε αυτό αντιπρόσωποι ξένων περιοδικών από την Ιταλία, τη Γαλλία και την Τουρκία.

Σκοπός του συνεδρίου ήταν η διερεύνηση των δυνατοτήτων παραγωγής πολιτισμού στην περιφέρεια ανεξάρτητα μητροπολιτικών επιρροών.

Ο «ΠτΘ» συνομίλησε με τον Κωνσταντίνο Νούλα, διευθυντή του περιοδικού –για τις τέχνες και τον πολιτισμό-highlights το οποίο εκδίδεται από την μη κερδοσκοπική «Θόας», για τη φυγόκεντρο δύναμη του πολιτισμού, το ρόλο των πολιτιστικών εντύπων στη χώρα και για τον κυρίαρχο πολιτιστικό μοντέλο.

ΠτΘ:Να εστιάσουμε στο θέμα του συνεδρίου που σας απασχόλησε. Η δύναμη του πολιτισμού είναι φυγόκεντρη ή κεντρομόλος τελικά;

Κ.Ν: Συνήθως είναι πολύ εύκολο να αποφασίσει κανείς και να ακολουθήσει μια αβεβαιότητα που μοιάζει να είναι πολύ δημοφιλής, όπως η εξής.. Οι μητροπόλεις είναι μεγάλες και πλούσιες είναι δυναμικές οπότε παράγουν πολιτισμό, εξάγουν τον πολιτισμό τους και η περιφέρεια αρκείται στο να τον καταναλώνει. Θα έλεγα λοιπόν ότι εμείς δεν το πιστεύουμε αυτό. Η μητρόπολη είναι μητρόπολη και δεν θα αλλάξει αυτό σε σχέση με μια περιφέρεια. Αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί κανείς να θεωρήσει βέβαιο και ασφαλές- θα έλεγα ότι είναι εσφαλμένο εντελώς-ότι η περιφέρεια δεν παράγει το δικό της πολιτισμό, δεν κατορθώνει να τον διασπείρει έστω και αρνητικά. Έστω κι αν δεν μπορεί να συντηρήσει εντός της, τους δημιουργούς οι οποίοι θα διαφύγουν σε μητροπόλεις και θα μιλήσει για αυτό, κουβαλώντας την τοπικότητα την οποία φέρουν μέσα τους.

Συγκεντρωθήκαμε λοιπόν για να μιλήσουμε για το πώς ο πολιτισμός μπορεί να είναι μια φυγόκεντρος δύναμη, αντί για κεντρομόλος όπως θα περίμενε κανείς. Για να δούμε πως γίνεται όντας στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, της μαζικότητας, να διατηρήσει κανείς την τοπικότητά του, την ιδιαιτερότητά του και να συνομιλήσει με το διπλανό, με κάποιον πιο απομακρυσμένο. Να συνομιλήσει χωρίς να χάσει τίποτα από αυτά που θα έλεγε κανείς ότι τον ξεχωρίζουν ή τον διαφοροποιούν.

ΠτΘ:Τι προέκυψε ως συμπέρασμα μέσα από αυτή την σημαντική-ομολογουμένως- συνάντηση;

Κ.Ν: Υπήρξαν εισηγητές οι οποίοι υποστηρίζουν ότι οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να βοηθηθούν από την πολιτεία, ώστε να μπορέσουν να παράξουν πολιτιστικό έργο. Άλλοι γνωρίζοντας καλύτερα τα προβλήματα αυτών των σχέσεων μεταξύ των τοπικών φορέων και της κεντρικής εξουσίας, αναφέρθηκαν στην ανάγκη να κινητοποιηθούν οι πολίτες των τοπικών κοινωνιών και να απαιτήσουν, καλύτερου είδους μεταχείριση.

Συμπερασματικά θα έλεγα ότι παρά τις όποιες αντικρουόμενες απόψεις μεταξύ των εισηγήσεων και των εισηγητών – μιλώ για ανθρώπους οι οποίοι συναντώνται για πρώτη φορά εδώ, από πολύ διαφορετικά μέσα, με πολύ διαφορετικό βλέμμα- όλοι συμφωνούν σε κάτι. Ο πολιτισμός δεν είναι ένα αγαθό το οποίο παραδίδεται ή υλοποιείται εντός στεγανών και ευθύνη κάποιου άλλου. Είναι μια ιστορία που πρέπει να εμπλέξουμε στην καθημερινότητά μας. Είναι κάτι που απασχολεί όλο και περισσότερους και μέσα από την απαισιοδοξία, για την όντως κάπως στενάχωρη πραγματικότητα του σήμερα, καταλήγουμε να πιστεύουμε ότι αυτό είναι κάτι που μπορεί να ανατραπεί, αρκεί να μπορεί να διακρίνει κανείς στη βάση του, στον πυρήνα του, το πραγματικό πρόβλημα του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού. Οι τοπικές κοινωνίες, όπως είναι η Κομοτηνή, έχουν τόσα πράγματα να πουν, έχουν τόσες ευκαιρίες να συνομιλήσουν με τη παράδοσή τους, το παρελθόν.

Αυτός ο συνδυασμός- κι αναφέρομαι στην περιοχή σας- της ανοιχτής πόρτας προς την παράδοση και τον πολιτισμό, είναι μια ζώσα παράδοση η οποία πρέπει να συνεχίσει να υπάρχει, να στηριχθεί σε συνδυασμό με τα ερεθίσματα που φέρνει η εποχή μας, μπορεί να αποδώσει εξαιρετικούς καρπούς. Καρπούς τους οποίους μια μητρόπολη όπως η Αθήνα, αυτό το υδροκέφαλο τέρας, το οποίο επιλέγει για τους δικούς του λόγους να πριμοδοτεί κάποιες περιοχές, κάποιες ενέργειες, κάποια πρόσωπα, πάντα προς όφελος του κι όχι για τις τοπικές κοινωνίες. Δεν είναι απρόσβλητο δεν κινητοποιείται εύκολα, αλλά αφυπνίζεται όταν παρενοχλείται. Πιστέψτε δεν υπάρχουν πιο «ενοχλητικοί» άνθρωποι από τους δημιουργούς, τους καλλιτέχνες, από αυτούς τους ανθρώπους που ασχολούνται με τον πολιτισμό. Είναι αυτοί που μπορούν να σου κάνουν τη ζημιά ανά πάσα στιγμή, είναι εκείνοι τους οποίους τρέμει ένας πολιτικός. Διότι δεν έχει καμία πιθανότητα να τον αντιμετωπίσει. Κινείται σε ένα πεδίο τόσο σύνθετο και τόσο ανοιχτό, που θα μπορούσε να διεκδικήσει για λογαριασμό των τοπικών κοινωνιών.

Κοινωνίες σαν την Κομοτηνή, μπορούν να διεκδικήσουν την «ύπαρξή» τους, εντός της ελληνικής επικράτειας, αντί με τους πολιτικούς, με τους ίδιους τους δημιουργούς τους. Απλά μη πριμοδοτείτε τους πολιτικούς, πριμοδοτήστε τους δημιουργούς σας, θα τα καταφέρετε καλύτερα. Είναι πιο αξιόλογοι..

ΠτΘ:Πόσα πολιτιστικά έντυπα κυκλοφορούν στη χώρα μας; Πόσο καλά αποδίδεται μέσα από αυτά, ότι ορίζουμε ως πολιτισμό;

Κ.Ν: Τα πολιτιστικά έντυπα στην Ελλάδα είναι περίπου 250. Άλλα είναι ιδιωτικά, άλλα είναι δημοτικά, κάποια ανήκουν σε οργανισμούς και υπηρεσίες.

Αρκετά από αυτά τα καταφέρνουν μια χαρά. Κατορθώνουν να μιλήσουν για την πραγματικότητα του περιβάλλοντός τους με σαφήνεια, χωρίς πολλά πολλά. Κι επειδή ακριβώς η επιρροή δεν είναι δα και η μεγαλύτερη δυνατή, αυτό τα κάνει και πιο δημοκρατικά, πιο φιλελεύθερα. Από την άλλη έχουμε να κάνουμε με τον κυρίαρχο πολιτισμό, όπως αυτός καθρεφτίζεται στα πολιτιστικά ένθετα των μεγάλων εφημερίδων και των τηλεοπτικών πολιτιστικών μαγκαζίνο.

Εμείς στο συνέδριο, είχαμε περίπου 60 περιοδικά κι αρκετούς εκπροσώπους ενθέτων και δημοσιογράφους που κάνουν πολιτιστικό ρεπορτάζ στην τηλεόραση, δημοσιογράφους που κάνουν το ίδιο ρεπορτάζ στο ραδιόφωνο.

Είναι πάρα πολύ σημαντικό να δεις καταρχήν τη γλώσσα με την οποία μιλά κανείς για τον πολιτισμό. Διέκρινα στα βλέμματα αρκετών «γραφιάδων» μια μικρή ενόχληση διότι η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε από τους ανθρώπους που εργάζονται πάνω σε αυτή, δεν υστερούσε καθόλου από τον προετοιμασμένο, ξαναδουλεμένο γραπτό τους λόγο. Να λοιπόν ένα στερεότυπο που μπορεί να καταρριφθεί.

Εκδότες μικρότερων εντύπων θεώρησαν καλό να αναφέρουν τα προβλήματά τους. Δεν μπορείς να επικαλείσαι τις αδυναμίες του συστήματος και ταυτόχρονα να μην έχεις κάποια πρόταση για να τις καλύψεις, θεωρώντας ότι η μοναδική λύση είναι η χρηματοδότηση του δικού σου εντύπου. Δεν υπάρχει αίτημα, καμιά κοινωνία δεν χρωστά σε κανένα, για το μεράκι του, για την τρέλα του, που φτιάχνει ένα πολιτιστικό περιοδικό. Είναι ο ίδιος εκείνος που θα πρέπει να επινοήσει και να δημιουργήσει τους αναγνώστες του, τους υποστηρικτές του και να μην περιμένει τις κρατικές χρηματοδοτήσεις. Δεν γίνεται αυτό το πράγμα. Δεν είμαστε εταιρείες.

Θα έλεγα λοιπόν ότι η γκρίνια μπορεί να είναι κατάλληλη για μια ιδιωτική συζήτηση αλλά δεν έχει θέση σε ένα δημόσιο διάλογο όπου πρέπει να ακουστούν προτάσεις, θα πρέπει να ανιχνευθούν εκείνα τα ζητήματα που, σκοπίμως όλοι αποφεύγουμε να συζητήσουμε.

ΠτΘ:Πόσο ενδιαφέρονται για τα πολιτιστικά θέματα οι Έλληνες; Τα πολιτιστικά έντυπα τι θέση έχουν στην σημερινή πραγματικότητα, όπως αυτή διαμορφώνεται, στον τύπο της χώρας μας;

Κ.Ν: Δεν πιστεύω ότι υπάρχουν πολλών ειδών πολιτισμοί. Υπάρχει ένας, ο κυρίαρχος κι από κει και πέρα, οι παραφυάδες του. Σε πραγματικό χρόνο, ο πολιτισμός, ο υπάρχων είναι ο κυρίαρχος. Τι σημαίνει αυτό; Αυτή τη στιγμή το σπουδαιότερο πολιτιστικό γεγονός στην Ελλάδα και πιθανώς στην Ευρώπη, είναι η κατάκτηση της πρώτης θέσης στη Eurovision, από τη δική μας εκπρόσωπο. Αυτός είναι ο κυρίαρχος πολιτισμός. Στις παρυφές αυτού, πέρα από τον ίδιο το χώρο της μουσικής βιομηχανίας, υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες δημιουργοί. Τώρα εάν ο χρόνος, οι επόμενες γενιές επιλέξουν να διατηρήσουν το ενδιαφέρον τους, για ό, τι μοιάζει σήμερα περιθώριο, για ό, τι μοιάζει σήμερα να κινείται στην εξωτερική στοιβάδα αυτού του σώματος και να εγκαταλείψουν στη λήθη, τις αιχμές του κυρίαρχου πολιτισμού, είναι μια άλλη ιστορία.

Το μέσο κοινό καταναλώνει το μέσο πολιτισμό, δηλαδή τον κυρίαρχο. Δεν έχω κανένα πρόβλημα να το πω, όλοι μας μπορούμε να γευόμαστε ό, τι μας ευαρεστεί από αυτό τον κυρίαρχο πολιτισμό διότι κι εμείς οι ίδιοι τον παράγουμε. Ο πολιτισμός έχει πολλά πρόσωπα. Δεν μπορείς να ζητήσεις από το μέσο Έλληνα ξαφνικά, να νοιώθει καλά και να εκφράζεται μέσα από ένα ελιτίστικο τρόπο ή κάτι ξενόφερτο ή από μια παράδοση που δεν είναι δική του. Είναι λογικό να θέλει να μοιραστεί την ύπαρξή του με τη δική του παράδοση, από εκεί προέρχεται και σε αυτή θέλει να παραμείνει. Αυτός ο εκπολιτιστικός χαρακτήρας, των περισσοτέρων ιδιαίτερα ανθρώπων σαν κι εμάς που ερχόμαστε από το κέντρο προς τη περιφέρεια είναι ο βαρβαρικός τρόπος.

Ν.Δ.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.