«Η Ευρωπαικη πορεια ειναι μονοδρομος για την Τουρκια»

Με έναν ξεχωριστό Τούρκο διανοούμενο που πήρε μέρος στο εργαστήρι μεταξύ των Ελλήνων και των Τούρκων δημοσιογράφων που έγινε το προηγούμενο Σαββατοκύριακο στις Σάπες συνομιλεί ο ΠτΘ.

Ο Ραγκίπ Ντουράν αποτελεί μια ξεχωριστή περίπτωση προοδευτικού Τούρκου δημοσιογράφου, που παλεύει για την ελευθερία της έκφρασης και πλήρωσε με φυλακή τη βούλησή του να εκφράζεται χωρίς να χαϊδεύει τα αυτιά εκείνων που κατέχουν την πολιτική δύναμη στη χώρα του.

Στη σημερινή του παρουσίαση μιλά για την πορεία του, για την άσκηση επαγγελματικής δημοσιογραφίας και το πάθος του για μια Τουρκία που θα ακολουθήσει τον Ευρωπαϊκό δρόμο, μέσω του οποίου, θα εμπεδωθεί η δημοκρατία και το κράτους δικαίου.

Ταυτόχρονα θεωρεί ότι οι δημοσιογράφοι Ελλάδας και Τουρκίας μπορούν να συμβάλλουν αποφασιστικά στο να αρθούν οι εθνικές προκαταλήψεις μεταξύ των δύο λαών και ζητά ανάλογες συναντήσεις να επαναληφθούν με μεγαλύτερη ένταση στο μέλλον, ιδιαίτερα μεταξύ των δημοσιογράφων από τα περιφερειακά Μ.Μ.Ε.

ΠτΘ: Ποια είναι η άποψη σας για τη συνάντηση που έλαβε χώρα μεταξύ των Ελλήνων και Τούρκων δημοσιογράφων;

Ρ.Ν: Έχω έρθει πολλές φορές στο παρελθόν στην Ελλάδα, αλλά αυτή είναι η τρίτη φορά που έρχομαι στην περιοχή.

ΠτΘ: Είχαμε την ευκαιρία να σας δούμε παλαιότερα στην εκπομπή του Στέλιου Κούλογλου και να διαπιστώσουμε ότι αντιμετωπίσατε προβλήματα στην Τουρκία σε σχέση με την άσκηση του επαγγέλματός σας.

Ρ.Ν: Δυστυχώς αυτό είναι το πρόβλημα της ελευθερίας του τύπου στην Τουρκία. Δεν έχουμε ακόμα λύσει όλα τα προβλήματα. Υπάρχουν ακόμα αρκετοί συνάδελφοί μου που είναι σήμερα στη φυλακή.

ΠτΘ: Πόσοι δημοσιογράφοι στις μέρες μας βρίσκονται στις φυλακές της Τουρκίας;

Ρ.Ν: Υπάρχει μια πολύ μεγάλη συζήτηση γι΄ αυτό, γιατί δεν υπάρχει ακριβής καταγραφή των δημοσιογράφων, αλλά υπάρχουν τα «εγκλήματα των απόψεων», από ανθρώπους που έγραψαν άρθρα, ακόμα και αν δεν είναι δημοσιογράφοι, ακαδημαϊκοί για παράδειγμα που έχουν κάνει ομιλίες. Πάντως, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που είναι αποδεκτά από ορισμένες δημοσιογραφικές ενώσεις, υπάρχουν περίπου 11 άνθρωποι- που δεν είναι κατ΄ ανάγκη δημοσιογράφοι- αλλά βρίσκονται στη φυλακή εξαιτίας των απόψεών τους.

Η δουλειά που κάναμε κατά τη διάρκεια αυτών των δύο ημερών υπήρξε σημαντική και ήταν ένα πρώτο βήμα, πιστεύω όμως ότι για να κάνουμε μιαν αρχή, έπρεπε να κάνουμε αυτό το πρώτο βήμα, και βέβαια εθίγησαν πολλά θέματα, που αφορούν στην Κύπρο, στο Κουρδικό, στο Μακεδονικό και σε πολλά άλλα. Το επίπεδο και η ποιότητα της συζήτησης, ήταν χωρίς αμφιβολία πολύ υψηλό και η ελευθερία της έκφρασης ήταν πραγματικά εντυπωσιακή. Ακόμα και αν οι ιδέες δεν ήταν πάντοτε οι ίδιες- μόνο στις δικτατορίες δεν υπάρχουν αντίθετες απόψεις- νομίζω ότι αυτή η συνάντηση και μόνο για να γνωριστούμε μεταξύ μας, ήταν πολύ σημαντική.

Δυστυχώς οι Τούρκοι δημοσιογράφοι γνωρίζουν πολύ καλά το Παρίσι, το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη, αλλά δεν γνωρίζουν τους γείτονες μας που είναι οι Έλληνες, οι Βούλγαροι ή οι Ιρανοί και οι Ιρακινοί. Είμαι όμως πεπεισμένος ότι από άποψη κουλτούρας ή της …γαστρονομίας ακόμα, ο τρόπος ζωής μας μοιάζει πολύ περισσότερο με εκείνο των Ελλήνων παρά με τους Γάλλους.

Στο επόμενο βήμα θα πρέπει να προσεγγίσουμε πιο συγκεκριμένα ορισμένα θέματα και να συμφωνήσουμε ότι ανεξάρτητα από το επίπεδο των ελληνοτουρκικών σχέσεων, εμείς θα εργαστούμε με την αρθρογραφία μας για την προσέγγιση μεταξύ των πολιτών των δύο χωρών.

ΠτΘ: Ποιος κατά τη γνώμη σας είναι ο ρόλος των δημοσιογράφων των δύο χωρών στη βελτίωση ή την χειροτέρευση των σχέσεων των δύο χωρών. Εφόσον οι πολιτικοί κάποια στιγμή, για κάποιους λόγους, διαταράξουν τις σχέσεις των δύο χωρών οι δημοσιογράφοι πώς νομίζετε ότι θα κινηθούν; Θα συμβάλλουν στην εκτόνωση ή θα συνταχθούν άμεσα με την εξωτερική πολιτική των κρατών τους;

Ρ.Ν: Όπως είπατε, δυστυχώς, μέχρι σήμερα υπήρχαν πολλά άρθρα που καλλιεργούσαν την πολεμοκαπηλεία μεταξύ των δύο κρατών και των δύο λαών. Νομίζω ότι θα υπάρχουν πάντα δημοσιογράφοι που θα προστατεύουν το καλό κλίμα, το θετικό όμως είναι ότι τώρα είμαστε πια πλειοψηφία. Έχουμε παραδείγματα δημοσιογράφων που δεν λειτουργούν ως δημοσιογράφοι, αλλά λειτουργούν ως στρατοκράτες. Μιλάω, όπως καταλαβαίνετε για την κρίση «Ίμια- Καρντάκ». Νομίζω πάντως ότι αν αύριο προκύψει μια ανάλογη κρίση-και μιλάω από την οπτική γωνία των Τούρκων δημοσιογράφων- θα υπάρξουν πολύ λίγοι δημοσιογράφοι που θα είχαν το κουράγιο να συμπεριφερθούν με ένα σκληρό τρόπο.

ΠτΘ: Στην Ελλάδα υπάρχει ένα μέρος της κοινής γνώμης που πιστεύει ότι ο Τουρκικός λαός έχει επιθετική διάθεση απέναντι στους Έλληνες. Νομίζω ότι αυτό καλλιεργήθηκε κατά τη διάρκεια ετών εξαιτίας του εκπαιδευτικού συστήματος ή λόγω των Μ.Μ.Ε. Πιστεύετε ότι στην Τουρκία επίσης υπάρχει πράγματι μια μερίδα πολιτών που πιστεύουν ότι οι Έλληνες είναι επιθετικοί και θέλουν να επιβουλευτούν την εθνική κυριαρχία του Τουρκικού κράτους;

Ρ.Ν: Αυτή η αντίληψη δυστυχώς υφίσταται, αλλά όπως παρατηρώ είναι κυρίως κομμάτι αυτού που αποκαλείται «επίσημη ιδεολογία». Για τους ανθρώπους στους δρόμους που ζούνε σε διάφορα σημεία της Τουρκίας, δεν έχω συναντήσει ούτε έναν που να θεωρεί ότι η Ελλάδα είναι μεγάλος κίνδυνος για την Τουρκία. Αλλά όταν μιλάμε για την ακροδεξιά, δυστυχώς, όχι μόνο οι Έλληνες αλλά και οι Αρμένιοι. οι Άραβες και πολλοί άλλοι παρουσιάζονται ως εχθροί της Τουρκίας. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Πρέπει όμως να πω, ότι ακόμα και στους ακροδεξιούς, τους εθνικιστές της Τουρκίας, σε σχέση με αυτό που ίσχυε πριν από πέντε ή δέκα χρόνια, το επίπεδο του ανθελληνισμού έχει υποχωρήσει σημαντικά!

ΠτΘ: Ποια είναι τα βήματα που μέχρι σήμερα έχει κάνει η Τουρκία μετά το Ελσίνκι, προκειμένου να προλάβει το τρένο της Ευρώπης. Τι θα έπρεπε να κάνει επιπλέον ίσως η Τουρκία, προκειμένου να εισέλθει στην ομάδα των κρατών μελών της Ε.Ε;

Ρ.Ν: Αυτός είναι ο στόχος μιας μεγάλης πλειοψηφίας Τούρκων πολιτών, που ξεκινάει από τους μικροαστούς και φτάνει μέχρι και τα πλέον υψηλά στρώματα της Κωνσταντινούπολης, της Σμύρνης και της Άγκυρας. Θέλουν όλοι και για πολλούς λόγους να συμμετάσχουν στην Ε.Ε. Κάποιοι από αυτούς ξεκινούν από εμπορικό ή βιομηχανικό ενδιαφέρον, αλλά πιστεύω ότι άνθρωποι όπως οι δημοσιογράφοι ή οι ακαδημαϊκοί θέλουν πολύ την είσοδο στην Ε.Ε, γιατί βασικά θέλουν ελευθερία και δημοκρατία.

Είναι λίγο- πολύ γνωστό ότι το πρόβλημα της Τουρκίας δεν είναι ούτε η θρησκεία, ούτε η οικονομία, αλλά βασικά το πολιτικό ζήτημα. Όταν μιλάμε για την πολιτική, μιλάμε βασικά για τη δημοκρατία και την εκπλήρωση των όρων της Κοπεγχάγης.

Δυστυχώς στην Τουρκία το επίπεδο της προστασίας των μειονοτήτων, το επίπεδο της δημοσιογραφικής ελευθερίας, δεν βρίσκεται στο επίπεδο της Ευρώπης. Αυτό είναι κάτι που μπορεί να γίνει μόνο όταν υπάρξει η πολιτική βούληση. Δεν χρειάζονται χρήματα για τη Δημοκρατία. Βέβαια εφόσον έχεις λεφτά ακόμα καλύτερα, αλλά νομίζω ότι εάν οι Τουρκικές αρχές κατανοήσουν ότι το τρένο της Ευρώπης είναι το μόνο τρένο που οφείλει να προλάβει, νομίζω ότι αυτό θα είναι μια πολύ καλή εξέλιξη για ολόκληρη την Τουρκική κοινωνία και για τις σχέσεις μας με την Ελλάδα, το Ιράν, το Ιράκ και τη Συρία.

ΠτΘ: Πιστεύετε ότι αυτή βούληση υφίσταται, σήμερα, στα πολιτικά κόμματα και στη νομενκλατούρα του πολιτικού συστήματος στην Τουρκία;

Ρ.Ν: Υπάρχει μια μεγάλη αντίδραση στην πολιτική νομενκλατούρα. Ατυχώς η ιδέα αυτή δεν είναι πολύ ισχυρή μεταξύ των Τούρκων κρατικών λειτουργών. Ακόμα και η βιομηχανική πλουτοκρατία που είναι πολύ κοντά στην Ευρώπη δεν είναι αρκετά ισχυρή. Η βασική «πολιτική» δύναμη στην Τουρκία είναι ο στρατός και ο στρατός έχει μεγάλες αμφιβολίες για την Ε.Ε. Θα σας πω ότι σε ένα επίσημο χαρτί αποκαλύφθηκε ότι ο στρατός ζήτησε από το Υπουργείο Εξωτερικών να διαπραγματευθεί τα κριτήρια της Κοπεγχάγης και ασφαλώς δεν είναι αυτός ο ενδειγμένος τρόπος για να γίνεις πλήρες μέλος της Ε.Ε. Είτε την αποδέχεσαι, είτε όχι. Νομίζω ότι η βασική δύμανη που μπλοκάρει την πρόοδο των ευρωτουρκικών σχέσεων είναι ο στρατός. Όταν μιλάμε για τον στρατό, δεν αναφερόμαστε μόνο στους αξιωματικούς αλλά στην ιδεολογία του στρατού. Στην Τουρκία υπάρχουν πολίτες που σκέφτονται όπως οι στρατιωτικοί.

ΠτΘ: Πάντως υπάρχουν και οι αναλύσεις που λένε ότι στην Τουρκία ο στρατός περιβάλλεται με εμπιστοσύνη από τον λαό, γιατί προσφέρει ένα αίσθημα σιγουριάς, που δεν μπορούν να το δώσουν οι πολιτικοί και τα κόμματα.

Ρ.Ν: Αυτή η οπτική είναι σωστή και αποδεικνύεται και από τις δημοσκοπήσεις στις οποίες ο στρατός απολαμβάνει της εμπιστοσύνης του 70-80% των πολιτών. Οι πολίτες απορρίπτουν τα Μ.Μ.Ε και τους πολιτικούς. Αυτό έχει να κάνει με ιστορικές αιτίες και το γεγονός ότι η Τουρκία διαδέχτηκε μια μεγάλη Οθωμανική Αυτοκρατορία και αυτό οδηγεί σε μια κλειστοφοβική αντίληψη των πολιτών. Δεν συμφωνώ βέβαια με αυτό, αλλά προσπαθώ να καταλάβω τον κόσμο. Οι στρατιωτικοί από την άλλη καταλαβαίνουν, ότι αν η Τουρκία γίνει πλήρες μέλος της Ε.Ε., θα χάσουν την εξουσία τους. Σε καμιά άλλη Ευρωπαϊκή χώρα ο στρατός δεν είναι τόσο ισχυρός όσο είναι στην Τουρκία. Το βασικό πρόβλημα της Τουρκίας είναι το πολιτικό status.Η Τουρκική κοινωνία είναι μια δυναμική κοινωνία, μια κοινωνία ανοιχτών οριζόντων, μια κοινωνία που θέλει να προοδεύσει, αλλά δυστυχώς το σύστημα που έχει αναφορές στο Γερμανικό σύστημα και όχι σε ένα Βαλκανικό σύστημα είναι ξεπερασμένο. Η Τουρκική κοινωνία, είναι μια κοινωνία του 2000. Το Τουρκικό σύστημα όμως είναι πεπαλαιωμένο.

ΠτΘ: Αν σας ζητούσα να βάλετε ένα τίτλο στο εργαστήριο που είχαμε αυτές τις δύο ημέρες, ποιος θα ήταν ο τίτλος που θα βάζατε;

Ρ.Ν: Νομίζω ότι θα επεσήμανα τον επαγγελματισμό που διέκρινε τη δουλειά μας και αντί για την εθνική αποτύπωση αυτής της Ελληνοτουρκικής συνάντησης, θα προτιμούσα να τοποθετήσω την περιφερειακή μας ταυτότητα και γι ΄ αυτό προτείνω ως τίτλο « Η συνάντηση των δημοσιογράφων από τις δυο πλευρές της Θράκης».

ΠτΘ: Στην Ελλάδα πολλές φορές οι δημοσιογράφοι των Αθηνών υποτιμούν τους συναδέλφους τους που δουλεύουν στην περιφέρεια. Υπάρχει ένα αντίστοιχο φαινόμενο και στην Τουρκία;

Ρ.Ν: Νομίζω αυτό το φαινόμενο είναι παγκόσμιο και θα μπορούσε να αποκληθεί ως η δικτατορία των πρωτευουσών, όχι μόνο στα Μ.Μ.Ε, αλλά και στο εμπόριο, νομίζουν ότι οι πολίτες που ζούνε έξω από τις πρωτεύουσες είναι μικροί και ασήμαντοι άνθρωποι. Σε κάθε περίπτωση στην Τουρκία δουλεύω ως εκπαιδευτής τοπικών δημοσιογράφων και ταξιδεύω αρκετά σε ολόκληρη την επικράτεια και τις περισσότερες φορές βλέπω ότι δεν υπάρχουν διαφορές στη δουλειά των τοπικών και των κεντρικών δημοσιογράφων. Απλά κάνουν τη δουλειά τους με μεγαλύτερη ειλικρίνεια από τους άλλους, γιατί όταν ζεις σε ένα μικρό μέρος αισθάνεσαι πιο άμεσα την κριτική που προέρχεται από τους αναγνώστες. Δεν μπορείς να ψεύδεσαι στον τοπικό τύπο, γιατί αν ψεύδεσαι θα χάσεις πολύ γρήγορα και θα αντιμετωπίσεις και την αντίδραση των αναγνωστών.

ΠτΘ: Είπατε χθες ότι οι δημοσιογράφοι σε ολόκληρο τον κόσμο, θα πρέπει να αντιπολιτεύονται την εξουσία. Είστε έτοιμος μετά τα προβλήματα που αντιμετωπίσατε στο παρελθόν, εξαιτίας της δράση σας και των απόψεων σας να κάνετε και να γράψετε τα ίδια;

Ρ.Ν: Αυτό είναι ένα γενικότερο επαγγελματικό πρόβλημα. Το να είσαι δημοσιογράφος, σημαίνει όπως είπατε, ότι θα πρέπει να είσαι κριτικός στην εξουσία. Νομίζω ότι η ερώτηση θα πρέπει να είναι, αν θέλω την δημοσιογραφία μετά την φυλακή ή όχι. Αν η απάντηση είναι, ναι, τότε πρέπει πάντα να είσαι πάνω από την εξουσία, αν όχι τότε πρέπει να αλλάξεις δουλειά ή να κάνεις δημόσιες σχέσεις. Η φυλακή είναι κάτι πολύ κακό, παρ΄ όλα αυτά εκεί έχεις χρόνο να σκεφτείς για αυτά που έχεις κάνει. Αυτό ήταν πολύ δημιουργικό για μένα. Έγραψα σε εφτά μήνες ένα βιβλίο, μετέφρασα ένα άλλο και υπολογίζω ότι έγραψα περισσότερα από 200 άρθρα! Δεν μπορώ να υπολογίσω πόσα βιβλία θα έγραφα ακόμα εάν έμενα περισσότερο στη φυλακή.

Πάντως για να είσαι δημιουργικός δεν είναι ανάγκη να μπεις στη φυλακή! Μπορεί να είσαι δημιουργικός αλλά και ελεύθερος. Για να απαντήσω ευθέως στην ερώτησή σας, νομίζω ότι οι εναλλακτικές λύσεις και επιλογές που έχεις να κάνεις είναι να απαντήσεις στην ερώτηση: «είμαι δημοσιογράφος ή είμαι κάτι άλλο». Δεν θέλω να είμαι κάτι άλλο. Εκτιμώ τους ανθρώπους που κάνουν άλλες δουλειές, αλλά ας κάνουν αυτή τη δουλειά τους και ας αφήσουν και εκείνους που θέλουν να είναι δημοσιογράφοι να ασκήσουν το επάγγελμά τους.

ΠτΘ: Ποια είναι αυτή την περίοδο η απασχόλησή σας και ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια. Ποια είναι τα όνειρά σας για το μέλλον;

Ρ.Ν: Τα τελευταία 11 χρόνια ήμουν ο Τούρκος ανταποκριτής της γαλλικής εφημερίδας «Liberation» και συνεχίζω να δουλεύω γι΄ αυτούς. Κάνω δύο – τρία διαφορετικά πράγματα. Γράφω ένα εβδομαδιαίο άρθρο για δύο «web sites», πάνω στην κριτική των Μ.Μ.Ε. Φέτος έχω 14 ώρες μαθημάτων στο πανεπιστήμιο του Γαλατά Σεράι. Για το μέλλον δίνω μεγάλη σημασία στα τοπικά Μ.Μ.Ε και με τρεις συναδέλφους μου στην Κωνσταντινούπολη σχεδιάζουμε να εκδώσουμε μια εβδομαδιαία εφημερίδα για την περιοχή του «Πέραν», που είναι το εκπαιδευτικό και πολιτισμικό κέντρο της Πόλης.

ΠτΘ: Σας ευχαριστώ πολύ

Ρ.Ν: Και σας ευχαριστώ.

Δάμων Δαμιανός

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.