«Η ελληνικη κοινωνια δεν ξερει να συγχωρει»

Ζει σε μια μικρή επαρχιακή πόλη της Θράκης. Προσπαθεί να συνεχίζει την ζωή του, να πιάσει το νήμα του κουβαριού από εκεί που το άφησε όταν χρειάστηκε για ένα οικονομικό έγκλημα, 4,5 εκατομμυρίων δραχμών, να εκτίσει ποινή 3,5 χρόνων. Προσπάθεια επίπονη, με τα στερεότυπα της ελληνικής κοινωνίας και τις αναμνήσεις από την φυλακή, να την κάνουν ακόμη πιο δύσκολη. Ο καλλιτέχνης Αντώνης Πεντσίδης δεν το βάζει κάτω, συνεχίζει να ζωγραφίζει όπως έκανε και εντός των Δικαστικών Φυλακών Κομοτηνής καταφέρνοντας, όπως, τονίζει σήμερα στο «Εμείς η Πόλις» να αντέξει και να μην «χάσει» τον εαυτό του. Σ΄ αυτή την περιπέτεια μέτρησε τους αληθινούς φίλους, αλλά και τα όρια της αντοχής του και βγήκε νικητής.

Η κοινωνία γνωρίζει να συγχωρεί και να αποδέχεται κάποιον που έχει κάνει φυλακή;

Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας όταν βγαίνει από την φυλακή είναι ότι δεν τον αποδέχεται πάντα εύκολα η κοινωνία. Είναι θέμα έλλειψης εμπιστοσύνης και καθαρά ρατσιστική η αντιμετώπιση. Δεν έχει αλλάξει, ούτε θα αλλάξει ποτέ, ας μην κρυβόμαστε. Εκεί έγκειται η δυσκολία, μπορεί να σου πει μια καλημέρα, αλλά εύκολα δε θα σου πει, «έλα Αντώνη κάτσε να πιούμε ένα καφέ», όπως σου έλεγε κάποτε. Τώρα μετά από τρία χρόνια αρχίζει σιγά – σιγά κάτι να αλλάζει. Εγώ όμως προσπαθώ, τους μιλάω, κινούμαι σε χώρους, κάνω προσπάθειες…

Ακόμη και γι’ αυτήν τη στοιχειώδη ανθρώπινη επαφή και επικοινωνία που είναι αυτονόητη;

Ναι, δυστυχώς. Ο κόσμος δεν έχει διάθεση να αλλάξει, αν δεν προσπαθήσεις εσύ. Από μόνος του δεν σ΄ αγκαλιάζει. Εγώ πήγα φυλακή για οικονομικό έγκλημα. Αν είχα 4,5 εκ. δραχμές τότε ούτε πέντε μέρες δεν θα έμενα μέσα.

Αυτό δεν το γνωρίζουν οι συμπολίτες σας;

Το γνωρίζουν όλοι στην πόλη, αλλά αυτό δεν έχει καμία σημασία. Έκανες φυλακή λένε! Δεν κοιτάζουν γιατί και πώς. Αφού με ρωτάνε «έκανες φυλακή; Τι γίνεται με σένα;» Νομίζουν ότι είναι εκεί κόλαση.

Στην φυλακή πώς ήταν για σας;

Ήταν πολύ δύσκολα γιατί είσαι έγκλειστος, είσαι συνέχεια μέσα. Δεν μπορείς να συμμετέχεις στην κοινωνία. Ευτυχώς για μένα προσωπικά που είχα τη δουλειά και μέσα στην φυλακή, αλλιώς θα είχα πρόβλημα ψυχολογικό. Όχι ότι δεν είχα, αλλά θα ήμουν πολύ χειρότερα. Για να είμαι ειλικρινής, όταν ερχόταν η γυναίκα μου πολλές φορές να με δει μου έλεγε: «Έχεις πρόβλημα», ευτυχώς που εγώ δεν το καταλάβαινα και συνέχιζα και πίστευα ότι δεν έχω γιατί αν νόμιζα ότι έχω πρόβλημα θα ήταν χειρότερα για μένα, δεν θα είχα αντέξει.

Η οικογένειά σας αντιμετώπισε πρόβλημα λόγω της περιπέτειά σας;

Έχω μια κόρη κι ένα γιο νιόπαντρο. Χαίρομαι για τα παιδιά μου. Αυτά μου δίνουν ζωή. Δεν μου έδειξαν ότι αντιμετώπιζαν προβλήματα και συμπεριφορές άσχημες εξ αιτίας μου. Για να είμαι ειλικρινής, αν δεν ήταν τα παιδιά μου, δεν θα άντεχα, αν δεν άκουγα τη φωνή τους από το τηλέφωνο: «Έλα μπαμπά» έπαιρνα κουράγιο, οι φωνούλες τους με κράτησαν, γιατί θα μπορούσα να είχα πάρει άλλη «στροφή». Όπως και η γυναίκα μου με στήριξε πάρα πολύ. Είναι εύκολο να πάρεις «άλλη στροφή», μπορείς να πάθεις μεγάλη ζημιά…

Το γεγονός ότι είστε ζωγράφος, καλλιτέχνης πώς σας επηρέασε;

Ένας καλλιτέχνης είναι ευαίσθητος, εύκολα μπορεί να τον επηρεάσει μια τέτοια κατάσταση. Μία τέτοια όμως κατάσταση μπορεί να είναι ανεπανόρθωτο το κακό που θα προκαλέσει σ’ ένα καλλιτέχνη. Το ξέρω, είχα ένα συνάδελφο που έπαθε πολύ μεγάλη ζημιά. Οι ευαισθησίες του καλλιτέχνη δεν έχουν θέση στη φυλακή. Οι περισσότεροι εκεί μέσα είχαν υποβαθμισμένο ποιοτικό επίπεδο. Μπορεί να γινόταν μια φασαρία και να μάλωναν για ένα κομμάτι ψωμί, για ένα πιρούνι. «Γιατί ήρθες στο δικό μου μέρος;» «Γιατί κάθεσαι εκεί;», «Δεν σου είπα να μην κάθεσαι εκεί;»

Εάν δεν έκανα τη δική μου δουλειά, δεν θα άντεχα. Ξέδινα ζωγραφίζοντας και αγιογραφώντας. Η σκέψη μου ήταν έξω από την φυλακή. Ήταν ελεύθερη η σκέψη μου. Κάθε φορά που σκεφτόμουν ένα θέμα μαγευόμουν, η αδρεναλίνη μου ανέβαινε καθώς δούλευα το θέμα. Ήταν σαν να ξεκινώ από την αρχή. Πάντοτε είχα το άγχος της δημιουργίας και αυτό με οδηγούσε αλλού. Κάθε φορά που ολοκλήρωνα ένα έργο αισθανόμουν ηδονή κι ας ήμουν μέσα στη φυλακή.

Όταν ακούσατε την ποινή που σας επιβλήθηκε τι νιώσατε;

Άνοιξε η γη, χάθηκε και ο κόσμος μου. Έκανα λάθος, ενόχλησα την κοινωνία και έπρεπε να πληρώσω. Έτσι είναι το σύστημα και δεν θα μπορούσε να γίνει εξαίρεση σε μένα. Και ποιος είμαι στο κάτω – κάτω για να γίνει εξαίρεση; Έδωσα το δικαίωμα και τιμωρήθηκα. Μ’ άφησαν το χώρο να ζωγραφίζω κι αυτό μ’ έσωσε. Εγώ τους το πρότεινα, το σκέφτηκαν και είπαν ναι.

Οι συγκρατούμενοί σας πώς σας αντιμετώπισαν;

Είχα το σεβασμό των υπολοίπων κρατουμένων. Ήμασταν δυο – τρεις εγγράμματοι οι άλλοι ήταν χαμηλού επιπέδου. Μην νομίζετε ότι τα εγκλήματα τα κάνουν άνθρωποι με υψηλό IQ. Για ένα πιρούνι μπορεί να μαλώσεις και μπορεί να σε σκοτώσει κάποιος γι’ αυτό.

Τι νομίζετε ότι πρέπει ν’ αλλάξει στις φυλακές;

Δεν μπορεί ν’ αλλάξει κάτι μέσα στη φυλακή. Όσο ανεβαίνει ο αριθμός των κρατουμένων, τόσο δυσχεραίνουν οι συνθήκες. Έμεινα σε θάλαμο οκτώ ατόμων, το ζήτησα να είμαι εκεί, γιατί δεν μπορούσα να είμαι σε ένα κελί που είναι 2Χ2. Θα τρελαινόμουν.

Έχετε επαφή με κανέναν που γνωρίσατε εκεί;

Μ’ έναν που δουλεύαμε μαζί έχουμε επαφή. Οι τύψεις δεν σε εγκαταλείπουν ποτέ. Τύψεις και γι’ αυτό που έχεις κάνει, αλλά και τύψεις τύπου αναμνήσεις της φυλακής. Πολλές φορές ξυπνώ και έχω την αίσθηση ότι άργησα να πάω από την άδεια στην φυλακή. Και ξυπνάω, πετάγομαι ιδρωμένος, χάνω τον ύπνο μου, δεν μπορώ να καταλάβω αν είμαι έξω ή αν είμαι μέσα. Είναι φοβερό! Όσα χρόνια κι αν περάσουν νομίζω ότι δεν θα το αποβάλω.

Ποια στιγμή ήταν η δυσκολότερη για σας;

Η πρώτη μέρα ήταν η δυσκολότερη. Δεν πίστευα ότι ήμουν μέσα. Με πήγαν στο θάλαμο και σηκώθηκα και είπα τι είναι αυτά τα τείχη που βλέπω τώρα. Δάκρυσα, λύγισα, έσπασα. Όσο σκληρός και να είσαι κλαις. Έκλαψα και όταν ήρθε η γυναίκα μου να με δει, τώρα μπορεί να ακούγεται σαν παραμύθι, αλλά ήταν τραγικό, δεν ξεχνιούνται οι στιγμές αυτές. Είσαι σ’ ένα λάκκο και λες: «Μπορώ να βγω από εδώ;» και κοιτάζεις γύρω – γύρω και λες: « Πω – πω δεν βγαίνεις με τίποτε»!

Κι όταν αποφυλακιστήκατε;

Δεν μπορούσα να κοιμηθώ με τίποτα. Μια – δυο ώρες ύπνο και πεταγόμουν. Δεν μπορούσα να το συνηθίσω. Είχα συνηθίσει να κοιμάμαι με οκτώ άτομα; Όχι βέβαια! Αλλά σιγά – σιγά επανήλθα.

Η ελληνική κοινωνία γνωρίζει να συγχωρεί;

Όχι, δεν γνωρίζει η ελληνική κοινωνία να συγχωρεί. Το, «σε συγχωρώ» είναι τυπικό. Δεν συγχωρεί. Είναι δυνατόν να βγαίνει ένας άνθρωπος απ’ τη φυλακή, να χρεώνεται την ποινή του, να μεταφέρεται στο δημόσιο ταμείο και να προ-αυξάνεται εις διπλούν. Είχα ένα χρέος 18.000 ευρώ και μετά χρωστούσα 36.000 ευρώ. Ρωτάω λοιπόν γιατί ένας που βγήκε από την φυλακή να έχει αυτό το χρηματικό βάρος; Πώς να κάνεις μια καινούργια αρχή; Η νομοθεσία δε σ’ αφήνει να επανέλθεις, τι ζητάμε μετά από τους ανθρώπους; Μου παίρνουν 50 ευρώ το μήνα, μέχρι να πεθάνω θα πληρώνω. Πώς θα τα καταφέρω μετά; Πώς θα σηκώσουμε κεφάλι; Χρεώνεσαι το κόστος της φυλακής και βγαίνοντας έχεις την οφειλή να σε περιμένει. Αυτό είναι παραλογισμός. Γιατί να ακολουθεί το χρέος τον κρατούμενο; Πώς θα ξεφύγει μετά;

Είχατε επαφές με συμπολίτες σας;

Για ένα μεγάλο διάστημα δεν πολύ -κυκλοφορούσα έξω. Είχα μάθει μέσα στην φυλακή και δεν πολύ- κυκλοφορούσα, δεν μου άρεσε η πολυκοσμία. Μετά από τρία χρόνια αρχίζω σιγά – σιγά να μην έχω πρόβλημα. Απέφευγα τους ανθρώπους, νόμιζα ότι έχουν πρόβλημα μαζί μου. Αν καθόμουν πολύ ώρα ρωτούσαν: «Ρε Αντώνη πώς είναι η φυλακή;» Δε θέλω να μιλάω γι’ αυτά τα θέματα. Κάποιος που δεν έχει κάνει φυλακή δεν μπορεί να καταλάβει πώς είναι.

Κρύψατε ποτέ ότι κάνατε φυλακή;

Δεν έκρυψα τίποτα! Όλοι ήξεραν ότι ήμουν στην φυλακή. Είναι μικρός ο τόπος μας, ένα ζωγράφο είχε η πόλη, τον ήξεραν όλοι.

Μετρήσατε τους φίλους σας σ’ αυτή την περιπέτεια;

Ναι, μετράς τους φίλους. Αν όλοι οι φίλοι έβαζαν τότε από 5000 δραχμές, δε θα πήγαινα φυλακή. Απλά πράγματα. Κανένας δεν έμεινε στο τέλος κοντά μου. Κανένας!

Στην φυλακή κάνατε φίλους;

Στη φυλακή έκανα έναν. Ήταν παλικάρι. Μην νομίζεις, λέμε άντρες – άντρες, αλλά ελάχιστοι αξίζουν και είναι άντρες. Στη ζωή μου έχω δει πάρα πολλούς, άντρες, όμως, λίγους. Παλικάρια, όχι άνθρωποι με ίντριγκες. Κι εγώ δε κοίταξα να τα φορτώσω σε άλλον, είπα θα πάω στη φυλακή. Αυτό είναι, έτσι πρέπει να κάνει ένας άντρας. Όχι, να ρίχνουμε τα λάθη σε άλλους!

Οι γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς πώς ήταν μέσα στην φυλακή;

Χριστούγεννα – Πρωτοχρονιά όλα τα έχω κάνει μέσα στη φυλακή. Ήταν πολύ δύσκολα. Αυτός ο φόβος που σε συντροφεύει, όταν είσαι μαζί με τους άλλους μοιράζεται. Δεν θα ξεχάσω ποτέ εκείνες τις στιγμές. Εκείνο το δέσιμο μεταξύ μας ήταν μοναδικό. Ακόμη και μ΄ αυτούς που δεν τους θέλαμε, που δεν είχαμε πάρε δώσε ήταν διαφορετικά. Εκείνες τις ημέρες των εορτών ήμασταν όλοι μαζί. Γελούσαμε, συζητούσαμε, δεν κρύβαμε τίποτα και μιλούσαμε με μια αθωότητα που μας έκανε ξανά παιδιά. Η ξεγυμνωμένη ψυχή τους μου άρεσε. Μέσα απ’ αυτό το κάδρο έβλεπε ο καθένας ό,τι ήθελε κι αυτό μου άρεσε. Κάναμε και πλάκες, λέγαμε αστεία, έτσι περνούσαν οι εορτές. Είναι και πώς θα το πάρεις, αν δεν το δεις απ’ αυτή την πλευρά, θα πάθεις ζημιά.

Μαρία Νικολάου

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.