Η ανασκαφικη ερευνα στη χερσονησο της Μολυβωτης

Παρουσίαση των ευρημάτων σε Επιστημονική Συνάντηση του ΑΠΘ για την ανασκαφική έρευνα σε Μακεδονία και Θράκη - Ελπίδες ότι το 2018 θα επανεκκινήσουν οι έρευνες με τη συμμετοχή του πανεπιστημίου του Princeton

Τα ευρήματα στην Χερσόνησο της Μολυβωτής κατά τον τρίτο χρόνο της ανασκαφικής και επιφανειακής έρευνας, σύμφωνα με το πρόγραμμα συνεργασίας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ροδόπης με την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, εκπροσωπούμενης στην προκειμένη περίπτωση από το Πανεπιστήμιο του Princeton, παρουσιάστηκαν το Σάββατο 5 Μαρτίου στην Θεσσαλονίκη, στα πλαίσια της 29ης Επιστημονικής Συνάντησης που διοργάνωσε το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης «Το Ανασκαφικό έργο στην Μακεδονία και στη Θράκη το 2015»
 
Η ανακοίνωση ήταν των Δόμνα Τερζοπούλου, Nathan Arrington, Μαρίνα Τασακλάκη και T. Tartaron, με την παρουσίαση να γίνεται από τις κ. Δόμνα Τερζοπούλου και Μαρίνα Τασακλάκη μιας και οι άλλοι δυο καθηγητές δεν μπόρεσαν να ταξιδέψουν από την Αμερική για να παρευρεθούν.
 
Κατά την ανακοίνωση παρουσιάστηκαν τα τελευταία ανασκαφικά ευρήματα στην οικία της Γοργούς (η οποία ονομάστηκε έτσι από τα ακροκέραμα με παράσταση γοργονείου που βρέθηκαν σε αυτή) καθώς και τα αποτελέσματα της επιφανειακής έρευνας που πραγματοποιήθηκε την τελευταία χρονιά.
 
Με την τριετή έρευνα να έχει ολοκληρωθεί, πλέον οι αρχαιολόγοι που συμμετείχαν έχουν περάσει στη συλλογή των εργασιών και των αποτελεσμάτων, που θα συμπεριληφθούν στη δημοσίευση που θα ολοκληρωθεί το 2018.
 
Αξίζει να σημειωθεί πως αποτελεί πρόθεση τόσο της Εφορείας Αρχαιοτήτων όσο και του πανεπιστημίου του Princeton να συνεχιστεί η συνεργασία και η έρευνα στην χερσόνησο της Μολυβωτής τα επόμενα χρόνια, με την ελπίδα ότι οι ανασκαφές και οι έρευνες θα συνεχιστούν από το 2018. 

Πόλη που ακμάζει τον 4ο αιώνα π.Χ.

Από την μέχρι στιγμής ανασκαφική έρευνα οι αρχαιολόγοι θεωρούν πως στη χερσόνησο της Μολυβωτής η κατοίκηση άρχισε στα μέσα του 6ου αι. π.Χ., με την εντός των τειχών πόλη, έκτασης 500 στρεμμάτων, να ακμάζει τον 4ο αι. π.Χ., έχοντας έναν εμπορικό προσανατολισμό και άρχισε σταδιακά να παρακμάζει στο τέλος του αιώνα, για να εγκαταλειφτεί οριστικά στις αρχές του επόμενου αιώνα.
Η επόμενη φάση κατοίκησης τοποθετείται στον 4ο αι. μ.Χ., ενώ το κενό ελληνιστικής-μέσης ρωμαϊκής περιόδου, που δημιουργείται από τα ευρήματα εντός του αστικού περιβάλλοντος, έρχονται να καλύψουν τα ευρήματα των θέσεων που έχουν εντοπιστεί στην ενδοχώρα.
 
Στις θέσεις αυτές, που διαθέτουν εύκολη πρόσβαση σε γλυκό νερό και θαλάσσιους πόρους, υπάρχει σε υψηλό βαθμό συνέχεια στην κατοίκηση, και ίσως θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν μικρές εγκαταστάσεις, χωριά ή αγροικίες. Κατά τη βυζαντινή περίοδο μέχρι και τον 14ο αι. μ.Χ. δημιουργήθηκαν μικρότεροι πυρήνες με περιορισμένο πληθυσμό. 

Η οικία της Γοργούς

Η ανασκαφική έρευνα το 2015 διήρκησε και πάλι 6 εβδομάδες, από τα μέσα Ιουνίου μέχρι και το τέλος του Ιούλη, και σύμφωνα με την παρουσίαση η ανασκαφή εστιάστηκε στην αποκάλυψη των αρχιτεκτονικών καταλοίπων της οικίας της Γοργούς. Δέκα νέα τετράγωνα ανοίχθηκαν και παράλληλα συνεχίστηκε η έρευνα και σε αυτά της προηγούμενης χρονιάς, όπου τουλάχιστον δεν είχε ολοκληρωθεί, έτσι ώστε για πρώτη φορά να υπάρχει ολοκληρωμένη ανασκαφή μιας οικίας στο χώρο της Μολυβωτής, αν και η περιοχή ανασκάπτεται κατά διαστήματα από την εποχή του Μπακαλάκη.
 
Βέβαια ήδη από τη γεωφυσική έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2013 και αποκαλύφθηκε ουσιαστικά το ρυμοτομικό σχέδιο της πόλης, ήταν γνωστό ότι το σπίτι θα έπρεπε να είχε διαστάσεις 18,5 Χ 18,5 μέτρων γεγονός που επιβεβαιώθηκε και ανασκαφικά. Τελικά αποκαλύφθηκαν σε όλο τους το μήκος οι 3 από τις 4 πλευρές, με ένα καλοδουλεμένο κατώφλι να δηλώνει την είσοδο.
 
Κάτω από το δάπεδο των κλασικών χρόνων που εντοπίστηκε πέρσι στον χώρο, βρέθηκαν όστρακα αρχαϊκής εποχής. Στην εσωτερική αυλή του σπιτιού υπάρχει ένα μικρό σχετικά πηγάδι διαμέτρου 1,05μ., το οποίο ανασκάφτηκε σε βάθος μόνο 1,90μ., ενώ εντοπίστηκε και αγωγός, κατασκευασμένος από κεραμίδες στέγης, μυλόπετρες και πέτρες από βασάλτη για να απομακρύνει τα όμβρια από την αυλή στον δρόμο. Κατά την ανασκαφή αποκαλύφθηκε και δεύτερο πηγάδι διαμέτρου 1,89 μέτρων, το οποίο σκάφτηκε σε βάθος 8,5 μέτρων, καθώς το νερό και η λάσπη δεν επέτρεψαν τις περαιτέρω έρευνες, από το οποίο ήρθαν στο φως διάσπαρτα ευρήματα, μεταξύ των οποίων οργανικά κατάλοιπα αλλά και ενσφράγιστη λαβή, λαιμός αμφορέα με σχέδιο, ακροκέραμο, όστρακα από ερυθρόμορφα αγγεία και ένα τμήμα από χρυσό περίαπτο, το πρώτο χρυσό εύρημα στη θέση αυτή. Ακροκέραμα βρέθηκαν και εκτός πηγαδιού με παράσταση γοργονείου, δηλώνοντας τον διακοσμητικό πλούτο της στέγης της οικίας, που έδωσαν και σε αυτή το όνομά της. Βρέθηκε δε αρκετή ποσότητα και της κεραμικής αλλά και πολλά άλλα κινητά ευρήματα.
 
Τα νομίσματα που εντοπίστηκαν στην επίχωση της οικίας της Γοργούς διακρίνονται σε δύο κυρίως περιόδους, την κλασική και τη ρωμαϊκή. Το κενό αρκετών αιώνων τεκμηριώνεται επίσης από την απουσία κεραμικής. Φαίνεται πως το σπίτι επαναχρησιμοποιήθηκε στη ρωμαϊκή εποχή, οπότε διακρίνονται δύο φάσεις, μια του 4ου αι. μ.Χ. και μια δεύτερη στο τέλος του 5ου αι. μ.Χ. και στις αρχές του 6ου αι. μ.Χ. Στην πρώτη φάση το οικοδομικό υλικό της αρχικής οικίας, όπως ο βόρειος τοίχος της, λιθολογήθηκε και το υλικό επαναχρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή της νέας οικίας. Επίσης το μεγαλύτερο μέρος του ανατολικού τμήματος της οικίας της Γοργούς ολοκληρωτικά καταστράφηκε. Κάποιοι χώροι επαναχρησιμοποιήθηκαν ως είχαν και άλλοι διαιρέθηκαν.
 
Η τελευταία οικοδομική φάση έχει ουσιαστικά κατασκευαστεί πάνω στις δύο προηγούμενες. Χρονολογικά καλύπτει το τέλος του 5ου και το πρώτο μισό του 6ου αι. μ.Χ. Εκτός από την κυκλική κατασκευή που μέρος της αποκαλύφθηκε ήδη από την πρώτη ανασκαφική περίοδο, ανήκει και το τμήμα του τοίχου και η μυλόπετρα που αποκαλύφθηκαν φέτος. 

Τα ευρήματα της επιφανειακής έρευνας

Το 2015 σηματοδότησε επίσης και το τέλος της επιφανειακής έρευνας, η οποία επικεντρώθηκε στην ενδοχώρα, στην περιοχή που είναι χαρακτηρισμένη ως Β΄ Ζώνη προστασίας του αρχαιολογικού χώρου, σε αντίθεση με το 2014 η οποία κινήθηκε στην περιοχή εντός των τειχών της πόλης και γύρω από αυτά στον χώρο της χερσονήσου της Μολυβωτής.
 
Η προσέγγιση είχε κύριο στόχο μια διαχρονική αναγνώριση της ανθρώπινης παρουσίας στο εκτός πόλης περιβάλλον. Από τα ευρήματα επιβεβαιώνεται η ύπαρξη μόνο μιας θέσης νεολιθικής και πιθανόν της εποχής του σιδήρου, στις πλαγιές μιας επίπεδης τούμπας, στη δυτική όχθη της λίμνης Μητρικού.
 
Η διασπορά της κεραμικής των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων, όπως ήταν αναμενόμενο ήταν έντονη, κυρίως γύρω από τα τείχη της πόλης, όπου βρέθηκαν και επιτύμβιες στήλες και βάσεις. Ο αριθμός των οστράκων αλλά και των εντοπισμένων θέσεων δείχνουν μια προοδευτική αύξηση από την πρώιμη στη μέση και κυρίως στην ύστερη ρωμαϊκή περίοδο, που καλύπτει σχεδόν όλη την προς έρευνα περιοχή.
 
Στη βυζαντινή περίοδο φαίνεται πως οι θέσεις μειώθηκαν και δημιουργήθηκαν μικρότεροι πυρήνες με περιορισμένο πληθυσμό, αν και χρονολογικά καλύπτουν μια ευρεία περίοδο από τον 6 έως τον 14 αι. μ.Χ. Ένας από αυτούς τους πυρήνες, με πυκνή διασπορά κεραμικής και αρχιτεκτονικών καταλοίπων εντοπίστηκε το 2014 στο ακρωτήριο Καλόγερος και ερευνήθηκε φέτος πιο συστηματικά από τους Νώα Κέιν και Σαντέλ Γουάιτ. Η ανθρώπινη δραστηριότητα τοποθετείται μεταξύ του ύστερου 5ου αι. και του πρώιμου 7ου αι. μ.Χ.
 
Κατά τα δύο χρόνια επιφανειακής έρευνας, εντοπίστηκαν 51 νομίσματα εντός των τειχών και μόνο 9 εκτός. Αυτό δείχνει, σύμφωνα με την παρουσίαση, τη διαφορά μεταξύ ενός αστικού κέντρου που χρησιμοποιεί νόμισμα ως μέσο συναλλαγής και μιας υπαίθρου που μάλλον συνεχίζει να λειτουργεί στο πλαίσιο της ανταλλακτικής οικονομίας. Αφετέρου η παρουσία και η απουσία μυλόλιθων εντός και εκτός αστικού κέντρου αποδεικνύουν ότι μπορεί η παραγωγή σιταριού να λάμβανε χώρα στην ύπαιθρο, η επεξεργασία όμως γινόταν σε τμήμα της πόλης με καθαρά βιοτεχνικό χαρακτήρα. 

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.