Ελενα Μαρουτσου, «Θηριομορφοι»: Ενα μυθιστορημα για τα ορια αναμεσα στο ανθρωπινο και στο κτηνωδες κυκλοφορει απο τις εκδοσεις «Πολις»

Ποιος είναι το θηρίο και ποιος το θήραμα; Ποιος ο θύτης και ποιο το θύμα; Πόσα θηρία, άραγε κρύβουμε μέσα μας; Αυτά είναι μερικά μόνο από τα ερωτήματα που μας γεννιούνται κατά την ανάγνωση του νέου μυθιστορήματος της Έλενας Μαρούτσου «Θηριόμορφοι», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Πόλις» (2020).

Το βιβλίο απλώνεται σε 224 σελίδες και συνομιλεί άψογα με το φωτογραφικό σύμπαν της Laura Makabresku, δημιουργώντας μια απόκοσμη πραγματικότητα μεταξύ διαφόρων μορφών τέχνης, όπως είναι η λογοτεχνία, η φωτογραφία και το θέατρο. Ένα μυθιστόρημα που κινείται αδιάκοπα και αδιάκοπτα στον κόσμο των κατόπτρων και του φανταστικού, εκεί όπου η αντανάκλαση κάθε ήρωα μοιάζει με τη δική μας μορφή.

Μια ωδή στο θηρίο και στο θήραμα που σπαράσσονται μέσα μας

Σε ένα ξενοδοχείο της Κρακοβίας ένας ώριμος άντρας, συντετριμμένος από τον πρόσφατο χαμό της γυναίκας του, συναντά μια αινιγματική κοπέλα. Παρότι εντελώς άγνωστοι και διαφορετικοί μεταξύ τους, εκείνος Έλληνας κι εκείνη Ιταλίδα, εκείνος καθηγητής λογοτεχνίας κι εκείνη ηθοποιός, αισθάνονται πως τους συνδέει κάτι απροσδιόριστο. Η τυχαία συνάντησή τους προκαλεί το ξετύλιγμα ιστοριών που οδηγούν τον αναγνώστη πίσω στον χρόνο, σε ένα αρχοντικό της Χίου και ακόμα πιο πίσω, σε ένα καθολικό μοναστήρι στις Συρακούσες.

Πρόκεινται για ιστορίες έρωτα και απώλειας, φιλίας και ενηλικίωσης, ενοχής και εκδίκησης που, εκκινώντας από τις στάχτες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και φτάνοντας ώς το σήμερα, εμπλέκουν τους δύο πρωταγωνιστές με τον πιο αναπάντεχο τρόπο. Τα πρόσωπα του μυθιστορήματος συμμετέχουν σ’ ένα ιλιγγιώδες παιχνίδι αντικατοπτρισμών, εναλλαγών προσωπείων και αντιμεταθέσεων, ενώ ταυτόχρονα μοιάζουν παγιδευμένα στα πάθη τους, όπως οι πεταλούδες στην απόχη. Οι πεταλούδες –σύμβολο του εύθραυστου, του εφήμερου αλλά και της μεταμόρφωσης– διαστίζουν την αφήγηση όπως και τις φωτογραφίες της Laura Makabresku, με τις οποίες συνομιλεί το κείμενο.

Ένα μυθιστόρημα για τον ερωτισμό της εφηβείας και την έλξη προς το όμοιο, για τη σεξουαλική αποχαλίνωση και την έκσταση της υποταγής, για τον κίνδυνο της γλώσσας και το καταφύγιο της σιωπής, για τον αφηγηματικό οίστρο και την τροφή του, για τις μικρές αγριότητες των καθημερινών ιστοριών με φόντο τις μεγάλες θηριωδίες της Ιστορίας. Ένα μυθιστόρημα για τα όρια ανάμεσα στον άνθρωπο και το ζώο και την υπέρβασή τους, μια ωδή στο θηρίο και στο θήραμα που σπαράσσονται μέσα μας.

Η έμφυλη λογοτεχνία του σήμερα

Η Έλενα Μαρούτσου με τους «Θηριόμορφους» εισάγει τους αναγνώστες της στα σκοτεινά μονοπάτια της γυναικείας σεξουαλικότητας, προκαλώντας τους να αμφισβητήσουν την παραδοσιακή άποψη που τοποθετεί τις γυναίκες στη θέση του θύματος και τους άνδρες στη θέση του θύτη. Η «γυναίκα» της αποτελεί σύμβολο ανεξαρτησίας και κινείται μεταξύ άγριων ενστίκτων έρωτα-μίσους, γεγονός που της προσδίδει ζωόμορφες διαστάσεις, οι οποίες απλώνονται στον χώρο και στον χρόνο.  Διαβάζουμε για παράδειγμα: «Η γιαγιά Λουτσία έλεγε πως μάλλον θα ξαναπαντρεύτηκε. Πως οι άντρες δεν επιτρέπουν στον πόνο να τους σφραγίσει. Πως αυτό το λένε δύναμη και θάρρος και επιβίωση, όμως πρόκειται στο βάθος για δειλία».

Όσον αφορά τη γλώσσα του βιβλίου μοιάζει σχεδόν ποιητική, αν και πρωτοστατεί η αφήγηση, κάνοντας κάθε σκηνή να αποτελεί και μια κορύφωση. Ο συμβολικός και αλληγορικός της κόσμος επισημαίνει τη δυναμική της γλώσσας, δύναμη που αποδίδεται σ’ όλα τα έμψυχα και άψυχα όντα. Διαβάζουμε για παράδειγμα: «Από το δωμάτιό της έβλεπε τη βροχή να δέρνει σαν μανιασμένη κουρτίνα το τζάμι και σκεφτόταν ότι αυτή είναι η γλώσσα του Θεού. Γιατί όλοι τελικά έχουν γλώσσα. Το είχε καταλάβει από τη μέρα που πήρε αγκαλιά την αλεπού. Τα ζώα έχουν γλώσσα, οι ελιές στο χωράφι έχουν γλώσσα, τα φύλλα έχουν γλώσσα, άλλα λένε στο δέντρο, βέβαια, κι άλλα όταν πέσουν στο χώμα. Και το χώμα έχει γλώσσα».

Eλένη Γκίκα: «Ο ερωτισμός και η σεξουαλικότητα είναι η διαρκής μάχη μας με τον Θάνατο, κι ίσως γι’ αυτό άλλοτε να γινόμαστε απροστάτευτα πουλιά ή άγρια θηρία»

Το βίωμα και η μνήμη επαναστατούν, συνδέουν το παρελθόν με το παρόν και την αφήγηση με το όνειρο. Όπως εύλογα παρατηρεί η Ελένη Γκίκα στο άρθρο της για την εφημερίδα «Φιλελεύθερος»: «Πέρα από τις αδιαμφισβήτητες μεταμορφώσεις του θηρίου στον ερωτευμένο άνθρωπο: “Έζησα για να αφηγηθώ τη μυστική ζωή του θηρίου μέσα στον άνθρωπο, όπως και του τρυφερού, απροστάτευτου ζώου μέσα στον άνθρωπο, έζησα για να αποτυπώσω τις δαγκωματιές και τα χάδια του έγκλειστου αυτού πλάσματος που κάποτε είχε φτερά. Που κάποτε πετά και κάποτε πεθαίνει. Που δεν αποκλείεται να είμαι κι εγώ”. Το αποτέλεσμα, ένα βιβλίο που όλο γράφεται, ξεδιπλώνεται, αναπνέει, εξηγεί τον κόσμο: μέσα από τον έρωτα και το θάνατο το αντίθετό του ή μάλλον το αντίθετο;

Η Έλενα Μαρούτσου, έχοντας συνομιλήσει κι άλλη φορά με τα εικαστικά στο μυθιστόρημά της “Μεταξύ συρμού και αποβάθρας” αποδεικνύει μαγικά πως όλα συνδέονται. Κάνοντας ταχυδακτυλουργικά θηλυκά αφηγηματικά κόλπα μπρος τα μάτια μας. Ο ερωτισμός και η σεξουαλικότητα είναι η διαρκής μάχη μας με τον Θάνατο, κι ίσως γι’ αυτό άλλοτε να γινόμαστε απροστάτευτα πουλιά ή άγρια θηρία. Ναι, θα μπορούσε να πει κανείς πως έγραψε ένα ερωτικό μαύρο παραμύθι ή το μυθιστόρημα της ίασης αν δεν ήταν μια αυστηρά προσωπική καινούργια πρόταση, ας υποταχθούμε κατ’ αρχάς λοιπόν στη μαγεία της. Εξάλλου προσφέρεται σ’ αυτό και το ίδιο το βιβλίο. Οι εκδόσεις “Πόλις” μας παραδίδουν τυπογραφικά ένα βιβλίο ολοζώντανο. Και μας μαγεύει, και μας τρομάζει, και μας αφορά, και μας καίει».

Κι εμείς, ως αναγνώστες γυρεύοντας για φράσεις-κλειδιά βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την ένδειξη ότι «o έρωτας είναι μια μέλισσα και η ζήλια το κεντρί της», ότι ο έρωτας κι ο θάνατος αποτελούν ο ένας την εκδοχή του άλλου.

Η «θηριόμορφη» Έλενα Μαρούτσου

Η Έλενα Μαρούτσου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1967. Σπούδασε Ιστορία στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών κι έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Λογοτεχνία και στις Εικαστικές Τέχνες στο Reading University της Αγγλίας. Ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με τη φωτογραφία και το κολάζ. Έχει γράψει τις συλλογές διηγημάτων: «Του ύψους και του βάθους» (εκδ. Αλεξάνδρεια, 1998), «Οι προδοσίες των ονομάτων» (εκδ. Αλεξάνδρεια, 2004), «Οι χυδαίες ορχιδέες» (εκδ. Κίχλη, 2015 –υποψήφιο για το Βραβείο του περιοδικού «Ο Αναγνώστης», για το Βραβείο Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών, καθώς και για το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος). Το 2009 το μυθιστόρημά της «Μεταξύ συρμού και αποβάθρας» (εκδ. Καστανιώτης, 2008) βραβεύτηκε με το Athens Prize for Literature από το περιοδικό «(δέ)κατα». Σήμερα, ζει και εργάζεται ως εκπαιδευτικός στην Αθήνα.

*Η Γεωργία Ντεμίρη είναι φιλόλογος και διδακτορική φοιτήτρια του ΤΕΦ/ΔΠΘ

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.