Δημητρης Τζελεπης, φιλολογος – συγγραφεας «Αν λειψουν τα ονειρα ο ανθρωπος στεγνωνει»

 «Ποια σχέση μπορεί να έχει η απηνής “Φόνισσα” του Παπαδιαμάντη με τις ρομαντικές και ιδιαίτερα ευαίσθητες “Λευκές νύχτες” του Ντοστογιέφσκι; Και πώς δίπλα στον έξω του κόσμου τούτου “Φρανκενστάιν” της Σέλλεϋ και στον “Αόρατο άνθρωπο” του Γουέλς θα μπορούσε να σταθεί ο πολύπαθος Βενέζης με την αφήγηση του μικρασιατικού δράματος;»; Η απάντηση βρίσκεται στο όνειρο, και στις πολλαπλές μορφές αυτού, όπως εξηγεί στο βιβλίο του με θέμα « Το όνειρο και οι μεταμορφώσεις του» ο συμπολίτης μας, φιλόλογος κ. Δημήτρης Τζελέπης, που παρουσιάζεται σήμερα στην Κομοτηνή και συγκεκριμένα στο Καφέ – Μπαρ «Οχτώ» από το βιβλιοπωλείο «Δημοκρίτειο», τις εκδόσεις «Νησίδες» και την εφημερίδα «Παρατηρητής της Θράκης».
 
Πέντε δοκίμια, φαινομενικά ασύνδετα μεταξύ τους, οι ήρωες των οποίων βιώνουν τις συνέπειες των ονείρων τους, άλλες θετικές άλλες αρνητικές, διατηρώντας ωστόσο ακλόνητη την πίστη τους στη δύναμη του ονείρου για την εξέλιξή τους, όπως άλλωστε δήλωσε και ο συγγραφέας του βιβλίου Δημήτρης Τζελέπης, στη συνέντευξη που παρέθεσε με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου στο «Ράδιο Παρατηρητής 94fm».
 
Δημήτρης Τζελέπης όμως…
 
ΠτΘ: «Το όνειρο και οι μεταμορφώσεις του» είναι ο τίτλος του βιβλίου σας, που παρουσιάζουμε σήμερα στην Κομοτηνή. Σε τι ακριβώς αφορά;
Δ.Τ.: Το συγκεκριμένο βιβλίο περιλαμβάνει πέντε διαφορετικά κείμενα, τα οποία γράφτηκαν σε εντελώς διαφορετικές περιόδους. Όταν θέλησα να τα εντάξω σε ένα ενιαίο πλαίσιο για το βιβλίο αυτό σκέφτηκα το συγκεκριμένο τίτλο γιατί όπως όλοι πολύ καλά γνωρίζουμε το όνειρο μπορεί να πάρει διάφορες μορφές. Μπορεί ένα όνειρο να αποδειχτεί εφιάλτης, μπορεί ένας άνθρωπος να δει το όνειρό του να καταστρέφεται και να μείνει μόνο με την ανάμνηση αυτού, μπορεί το όνειρο να αποτελεί οδηγό στην ζωή του και να κατευθύνεται από αυτό και μπορεί εν τέλει το όνειρο όταν πραγματοποιηθεί να αποδειχθεί ότι δεν ήταν αυτό που περιμέναμε και να αποδειχθεί μία καταστροφή για τον άνθρωπο. Τα κείμενα αυτά αφορούν σε πέντε σημαντικούς συγγραφείς, τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, τον Ηλία Βενέζη, την Μαίρη Σέλλεϋ, τον Τζωρτζ Γουέλς καθώς και τον Ντοστογιέφσκι, όπου συναντάμε την έννοια του ονείρου.
 
Στον μεν Παπαδιαμάντη βλέπουμε μία γυναίκα η οποία προσπαθεί να αντιδράσει σε αυτό το οποίο έχει διαμορφωθεί στην δική της τοπική κοινωνία απέναντι στις γυναίκες. Εκεί λοιπόν οι γυναίκες υποφέρουν και αυτή για να μπορέσει να αντιδράσει, για να επαναστατήσει κάνει κάτι που δεν θα το συγχωρούσαμε σήμερα, αρχίζει και σκοτώνει μικρά κοριτσάκια, έχοντας την εντύπωση ότι με αυτόν τον τρόπο θα πετύχει αυτό που ήθελε, την χειραφέτηση της γυναίκας. Όμως αποδεικνύεται ότι αυτή της η πράξη την βασανίζει αρκετά. Μπορεί να την κάνει μέσα στον παραλογισμό της αλλά όταν πέφτει να κοιμηθεί τα βράδια εμφανίζεται το όνειρο ως τιμωρός, ως ερινύα που έρχεται να της υπενθυμίσει ότι δεν μπορεί να κάνει αυτό που κάνει γιατί αποτελεί ένα έγκλημα. Άρα στην περίπτωση του Παπαδιαμάντη και της Φόνισσας έχουμε ένα όνειρο το οποίο εκδικείται με τον χειρότερο τρόπο κάποιον ο οποίος κάνει κάτι αρνητικό.
 
Περνώντας στον Βενέζη βλέπουμε κάτι εντελώς διαφορετικό. Ο ελληνισμός της Μικράς Ασίας ξέρουμε τι υπέφερε όταν έφυγε και επέστρεψε στον ελληνικό χώρο. Ως πρόσφυγες είδαν να γκρεμίζεται ένα όνειρό τους, γιατί η Μικρά Ασία ήταν γι’ αυτούς ο παράδεισος. Όταν έγιναν λοιπόν τα γεγονότα το ’22 είδαν τα όνειρά τους να γκρεμίζονται και ήρθαν στην Ελλάδα κρατώντας μόνο την ανάμνηση αυτού.
 
Φεύγοντας από τον ελληνικό χώρο και περνώντας στον Ντοστογιέφσκι βλέπουμε έναν άνθρωπο που παραμένει για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα μόνος του και ονειρεύεται. Αυτό το όνειρο από μόνο του είναι ικανό να κατευθύνει την ζωή του και να δώσει νόημα στην ύπαρξή του. Ένα ανοιξιάτικο πρωινό βγαίνει για έναν περίπατο, βλέπει μία κοπέλα, αρχίζει να πλάθει μία ιστορία και βλέπει ότι το όνειρο αυτό αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά. Κάποια στιγμή δεν πηγαίνουν καλά τα πράγματα και η κοπέλα απομακρύνεται με κάποιον άλλον, με αποτέλεσμα να βλέπει για ακόμα μία φορά το όνειρό του να γκρεμίζεται. Παρόλα αυτά δεν το βάζει κάτω, θεωρεί ότι το όνειρο κατευθύνει την ζωή του ανθρώπου και κινείται με βάση αυτό.
 
Σε ό,τι αφορά τα κείμενα της Σέλλεϋ και του Γουέλς, τον Φρανκεστάιν και τον Αόρατο Άνθρωπο αντίστοιχα, έχουμε δύο επιστήμονες που προσπαθούν να πραγματοποιήσουν από την δική τους πλευρά το δικό τους όνειρο και να κάνουν μία ανακάλυψη. Ο μεν Φρανκεστάιν προσπαθεί παίρνοντας μέλη από νεκρά σώματα, να κάνει ένα καινούργιο σώμα και να του δώσει ζωή, ενώ ο αόρατος άνθρωπος είναι ένας επιστήμονας που προσπαθεί να κάνει το σώμα του αόρατο. Αποδεικνύεται και στις δύο περιπτώσεις ότι η πραγματοποίηση αυτού του επιστημονικού ονείρου είναι καταστροφική. 

«Το όνειρο μπορεί να στραφεί και εναντίον του ανθρώπου»

ΠτΘ: Πέντε διαφορετικά δοκίμια εκ πρώτης άποψης ασύνδετα μεταξύ τους. Συνδετικός κρίκος το όνειρο όπως αυτό παρουσιάζεται σε κάθε ένα εξ αυτών. Το όνειρο όμως σε ποια μορφή του; Αυτή του ουτοπικού στόχου;
Δ.Τ.: Στον Ντοστογιέφσκι το όνειρο παρουσιάζεται ακριβώς με αυτή την έννοια. Ο ήρωας του Ντοστογιέφσκι είναι ακριβώς αυτός που κυνηγάει την ουτοπία, δεν αποδέχεται την πραγματικότητα- η οποία όπως βλέπουμε όλοι γύρω μας είναι τόσο σκληρή- και προσπαθεί έστω μέσα σε αυτόν τον κόσμο τον ονειρικό να πλάσει το ιδανικό, τον κόσμο εκείνο που είναι κομμένος και ραμμένος στα μέτρα του. Αποδεικνύεται όμως πως αυτό δεν είναι εφικτό και όταν το όνειρο αυτό φαίνεται να πραγματοποιείται μπορεί να στραφεί και εναντίον του ανθρώπου. Όπως στην περίπτωση των δύο επιστημόνων του αόρατου και του Φρανκεστάιν, όπου πραγματοποιούν αυτό το ουτοπικό μέχρι τότε για την επιστήμη γεγονός, αλλά η υπέρβαση αυτή ήταν καταστροφική για ολόκληρη την ανθρωπότητα διότι και ο ίδιος ο Φρανκεστάιν και ο ίδιος ο αόρατος υπέφεραν πάρα πολύ.
 
ΠτΘ: Εσείς πώς ακριβώς «παρεμβαίνετε» στα έργα αυτά;
Δ.Τ.: Τα κείμενα αυτά είναι στην πραγματικότητα προφορικές ομιλίες. Κατά τη διάρκεια διαφόρων εκδηλώσεων που έγιναν τόσο στην πόλη μας, όσο και στην Αλεξανδρούπολη και την Καβάλα, προσκεκλημένος έγραψα αυτά τα κείμενα, για να τα διαβάσω σε ακροατήριο. Από τη στιγμή που πήρα την απόφαση να τα ενώσω για την συγγραφή ενός βιβλίου τα εμπλούτισα με κάποιες υποσημειώσεις οι οποίες στηρίζουν τα κείμενα, τα φωτίζουν από πολλές πλευρές και ταυτόχρονα ανοίγουν τους ορίζοντές μας και προς άλλα κείμενα που επικοινωνούν σε διάφορα σημεία με αυτά.

«Αν δεν υπάρχει το όνειρο, δεν υπάρχει η ελπίδα»

ΠτΘ: Πώς πήρατε την απόφαση να ασχοληθείτε με μία έννοια, το όνειρο, που επιδέχεται σήμερα κριτικής και αμφισβήτησης;
Δ.Τ.: Είναι δυνατόν να ζήσει ο άνθρωπος χωρίς όνειρα; Σαφώς και όχι, γιατί αν δεν έχουμε το όνειρο η ζωή δεν προχωράει εύκολα. Μπορεί η πραγματικότητα να είναι αυτή που είναι, να είναι αποκρουστική για εμάς, να έχει να μύρια όσα προβλήματα, αλλά χρειαζόμαστε πάντα το όνειρο. Το όνειρο πρέπει να είναι οιακοστρόφος, να κρατάει δηλαδή το τιμόνι της ζωής του ανθρώπου. Είναι αυτό που πρέπει να μας κατευθύνει. Όχι βέβαια με την έννοια να ζούμε σε μια πραγματικότητα εντελώς ουτοπική, αλλά αν δεν υπάρχει το όνειρο, δεν υπάρχει η ελπίδα που συνυφαίνεται πάρα πολύ με αυτό. 

«Όποιο όνειρο και να υπάρχει στην ζωή του ανθρώπου όταν αυτός παλεύει για την υλοποίησή του νομίζω ότι βρισκόμαστε σε καλό δρόμο»

ΠτΘ: Υπάρχει όμως πλέον χώρος για όνειρα; Και σε τι μορφή μπορεί να είναι αυτά;
Δ.Τ.: Νομίζω πως ναι. Όνειρο μπορεί να είναι οτιδήποτε. Ονειρεύομαι μία εκδρομή, μία ζωή με κάποιον συγκεκριμένο άνθρωπο, την υλοποίηση ενός στόχου μου. Τα όνειρα άλλοτε είναι μεγαλύτερα, άλλοτε μικρότερα. Όποιο όνειρο και να υπάρχει στην ζωή του ανθρώπου, όταν αυτός παλεύει για την πραγματοποίησή του και την υλοποίησή του, νομίζω ότι βρισκόμαστε σε καλό δρόμο. Αν λείψουν τα όνειρα, τότε νομίζω πως πραγματικά ο άνθρωπος στεγνώνει. 

«Το όνειρο και ο ρεαλισμός μπορούν να συνυπάρχουν και να συμπορεύονται»

ΠτΘ: Το όνειρο ωστόσο δεν έρχεται να αντιπαρατεθεί στον ρεαλισμό;
Δ.Τ.: Εγώ νομίζω ότι αυτά τα δύο μπορούν να συνυπάρχουν και να συμπορεύονται. Ο ρεαλισμός, το να βλέπουμε δηλαδή τα πράγματα όπως είναι, έχοντας πλήρη γνώση όλων των δεδομένων, είτε θετικά είτε αρνητικά είναι σημαντικός. Δίπλα σε αυτό ωστόσο πρέπει να μπολιάσουμε την έννοια του ονείρου. Είναι αυτό που θα απογειώσει την πραγματικότητα και θα δώσει τη δυνατότητα, έστω κάποια μικροπροβλήματα που είναι δυνατόν να ξεπεραστούν, να ξεπεραστούν εύκολα.
 
ΠτΘ: Θα υπάρξει συνέχεια στο συγγραφικό σας έργο;
Δ.Τ.: Όπως είπαμε το όνειρο πρέπει να κατευθύνει την ζωή μας. Ενδεχομένως λοιπόν να είναι και αυτό ένα από τα όνειρα μου.
 
 

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.