Χλοη Κουτσουμπελη «Το πραγματικο μου σπιτι ειναι η ποιηση»

«Το σημείωμα της οδού Ντεσπερέ», ήτοι την ένατη κατά σειρά ποιητική συλλογή της βραβευμένης με Κρατικό Βραβείο Ποίησης ποιήτριας και συγγραφέα Χλόης Κουτσουμπέλη παρουσιάζουν σήμερα στην Κομοτηνή ο «Παρατηρητής της Θράκης», το εργαστήριο Γλωσσολογίας «+ΜόρΦωΣη», το βιβλιοπωλείο «Δημοκρίτειο» και οι εκδόσεις Πόλις.
 
Από τους «Ομοτράπεζους της άλλης γης» που της χάρισε το 2017 το Κρατικό Βραβείο Ποίησης η κ. Κουτσουμπέλη επιστρέφει με μία ποιητική συλλογή στην οποία πρωταγωνιστούν αγαπημένοι λογοτεχνικοί ήρωες και συγγραφείς με τους οποίους η ίδια χτίζει τις δικές της ιστορίες, με τρόπο ευφυή και δημιουργικό.
 
Η βραβευμένη ποιήτρια θα βρεθεί σήμερα στην Κομοτηνή και συγκεκριμένα στην Λέσχη Κομοτηναίων, στις 19:00 το απόγευμα, όπου θα συζητήσει για τη συλλογή της αυτή με τους κ.κ. Χρήστο Χαρτσοματσίδη, Σπύρο Κιοσσέ και Στέφανο Γραβάνη, υπό τον συντονισμό της κ. Τζένης Κατσαρή – Βαφειάδη.
 
Με την αφορμή την παρουσίας της αυτής, η ίδια μίλησε στο «Ράδιο Παρατηρητής 94fm» για το «Σημείωμα της οδού Ντεσπερέ» και την ποίηση γενικότερα, τη συγγραφική της «επιστροφή» στην Θεσσαλονίκη, τον τόπο καταγωγής της αλλά και την «εμπλοκή» του χιούμορ στην λογοτεχνία.
 
Ο λόγος στην ίδια… 

«Και στη λογοτεχνία μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τραγικά πράγματα, με την ασπίδα του χιούμορ» 

ΠτΘ: «Το σημείωμα της οδού Ντεσπερέ» ξεκινάει με μια πασίγνωστη ατάκα, ενός πασίγνωστου κινηματογραφικού ήρωα την οποία εσείς βέβαια παραφράζετε. Σε τι αφορά η ποιητική σας αυτή συλλογή;
Χ.Κ.: Βασικό στοιχείο της ποιητική αυτής συλλογής είναι ο σαρκασμός. Ακριβώς μέσα σε αυτό το πλαίσιο του σαρκασμού γίνεται και η παραποίηση του ονόματος του Τζέιμς Μποντ. Η Τζέιν Μποντ είναι μια αναφορά στην Τζέιν Ειρ, την ηρωίδα του λογοτεχνικού αυτού έργου και αυτή η λογική των λογοτεχνικών αναφορών σε συγγραφείς και έργα λογοτεχνίας, υπάρχει στο σύνολο της συλλογής. Κυρίως όμως μέσα από ένα σαρκαστικό πρίσμα, γιατί  πιστεύω πολύ στη δύναμη του χιούμορ τόσο στη ζωή μας, όσο και στη γραφή. Νομίζω ότι πολύ τραγικά πράγματα  μπορεί να ειπωθούν με έναν τρόπο, ακόμα και αστείο, που τα κάνει ακόμα πιο τραγικά.
 
ΠτΘ: Ακόμα και στην ποίηση;
Χ.Κ.: Και στην ποίηση και ειδικά στη λογοτεχνία. Είναι όπως η ασπίδα του Περσέα. Ο Περσέας πλησίασε τη Μέδουσα. Όποιος έβλεπε στα μάτια τη Μέδουσα πέθαινε. Ο Περσέας έβαλε μια ασπίδα μπροστά, οπότε αντανακλούνταν το πρόσωπο της Μέδουσας στην ασπίδα, κι έτσι μπόρεσε και της έκοψε το κεφάλι. Αυτή η αναλογία υπάρχει και στη λογοτεχνία. Τα πολύ σοβαρά, τα πολύ τραγικά πράγματα, όπως ο θάνατος και η απώλεια, μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε και με μια ασπίδα, την ασπίδα του χιούμορ.
 
ΠτΘ: Αναφερθήκατε στις θεματολογικές αναφορές σε λογοτεχνικούς ήρωες και συγγραφείς. Μεταξύ αυτών για παράδειγμα ο Δαρβίνος. Πώς μπήκατε στη διαδικασία αυτή;
Χ.Κ.: Είναι  μία διαδικασία στην οποία έχω μπει από πάρα πολύ νέα λόγω των αναγνωσμάτων μου κλασικής λογοτεχνίας, στην οποία και όλοι αυτοί οι ήρωες πρωταγωνιστούν. Όλα αυτά τα διαβάσματα είναι τόσο ζωντανά μέσα μου, οπότε όταν γράφω μού έρχονται, αναμειγνύονται και έχουν ενσωματωθεί κατά κάποιον τρόπο, οπότε βγαίνουν στη γραφή μου και μάλιστα σαν να είναι τωρινά πρόσωπα, σαν να είναι πρόσωπα της καθημερινότητάς μας. Μπορεί η Άννα Καρένινα να πέφτει σε ένα τρένο που πηγαίνει από τον Σταθμό Λαρίσης στη Θεσσαλονίκη, για παράδειγμα. Στο ποίημα «Οι τρεις εραστές», ο Κάφκα ή ο Ιούλιος Βερν ή ο Λιούις Κάρολ που έγραψε την «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων», εμφανίζονται ως πρόσωπα υπαρκτά. Ως άντρες που μπορεί να υπήρξαν στη ζωή του ποιητικού υποκειμένου. Πιστεύω γενικά ότι η λογοτεχνία μπλέκεται συνέχεια με τη ζωή μας, ως μια άλλη πραγματικότητα, ενδεχομένως πιο ζωντανή, από την αληθινή πραγματικότητα που πολλές φορές δεν την αντέχουμε. 

«Η γραφή, για μένα, έχει καθαρά ιαματικό χαρακτήρα» 

ΠτΘ: Θα μπορούσε η γραφή να λειτουργήσει και ως μια κάποια μορφή ίασης απέναντι σε όλα αυτά, όπως για παράδειγμα στη διαχείριση του πένθους;
Χ.Κ.: Για μένα η γραφή έχει καθαρά ιαματικό χαρακτήρα. Πάρα πολλές φορές με έχει θεραπεύσει και νομίζω ότι άντεξα πράγματα μέσα από τη γραφή. Από τη μια είσαι μέσα στο τραύμα καθαρά, γιατί είσαι μέσα στο ασυνείδητο όταν γράφεις, που σημαίνει ότι είσαι μέσα στην πληγή σου. Από την άλλη όμως το γεγονός ότι μπορείς να γράψεις γι' αυτό σε απελευθερώνει.
 
ΠτΘ: Στην ποιητική σας συλλογή είναι εμφανέστατη η αναφορά στη Θεσσαλονίκη, από όπου και κατάγεστε. Γιατί επιλέξατε τη Θεσσαλονίκη ενώ στο γενικότερο συγγραφικό σας έργο αυτή δεν αναφέρεται;
Χ.Κ.: Είναι η πρώτη φορά που επιλέγω να κάνω αναφορές τόσο στενές στη Θεσσαλονίκη. Συνήθως η ποίησή μου δεν είχε, αλλά όσο μεγαλώνω μάλλον, ξαναγυρνώ στις ρίζες. Παλιά πίστευα ότι δεν παίζει ρόλο στην ποίηση και στη γραφή η γενέτειρα. Πλέον όμως κρίνω πως τελικά μας επηρεάζει με χίλιους δυο περίεργους τρόπους και μεγαλώνοντας αρχίζω και ξαναγυρνώ στην αρχή. Η Θεσσαλονίκη ήταν μια πολυπολιτισμική πόλη, η οποία γνώρισε στιγμές πάρα πολύ λαμπρές, όταν συμβίωναν τόσα έθνη μεταξύ τους με έναν τρόπο μαγικό, αλλά έχει γνωρίσει και στιγμές ντροπής, όπως όλα όσα έγιναν στην πλατεία Ελευθερίας όπου είχαν συγκεντρωθεί οι εβραίοι για να μεταφερθούν στα στρατόπεδα του θανάτου, και πολλοί θεσσαλονικείς πήραν τις περιουσίες τους ή πήραν τις πλάκες από το νεκροταφείο και με αυτές έκτισαν πεζοδρόμια ή και σπίτια. Αυτά προσπάθησα αδιόρατα να φανούν μέσα σε αυτό το ποίημα που λέγεται «Καμάρα». 

«Μεγάλο στοίχημα κάθε ποιητή – συγγραφέα είναι να κάνει το ατομικό του βίωμα καθολικό» 

ΠτΘ: Η ποίηση είναι βιωματική; Για παράδειγμα στην «Καμάρα», μπορεί ο αναγνώστης να βρει βιωματικά σας χαρακτηριστικά ή κρίνεται ότι θα πρέπει ο ποιητής να κρατά εκείνη την απόσταση που απαιτεί η κειμενικότητα;
Χ.Κ.: Προσωπικά κρίνω ότι κάθε ποίημα εκφράζει το προσωπικό βίωμα. Βέβαια μπορεί να είναι και βίωμα που δεν είναι δικό μας. Μπορεί να είναι μια βουτιά σε μια συλλογική μνήμη του παρελθόντος ή ιστορίες που έχουν μεταφερθεί σε εμάς από τους παππούδες και τις γιαγιάδες μας. Εκεί είναι το μεγάλο στοίχημα για κάθε ποιητή και κάθε συγγραφέα. Το ατομικό βίωμα, αυτό που έχει νοιώσει, αυτό που έχει ακούσει, αυτό που είναι μια έμμεση γνώση, να το κάνει καθολικό. Δεν ενδιαφέρει τον αναγνώστη αν εγώ έκανα μια βόλτα στην Καμάρα, χτύπησα και έσπασα το πόδι μου και γράφω ένα ποίημα για το πόσο πονάω όταν έγινε αυτό. Τον ενδιαφέρει όμως το αν εγώ μπορώ να δώσω την ατμόσφαιρα της Καμάρας με τέτοιο τρόπο που ο αναγνώστης να μεταφερθεί εκεί και μάλιστα να μεταφερθεί μέσα στο χρόνο, δηλαδή σε μια οποιαδήποτε άλλη εποχή. Να γίνει δηλαδή και δικό του βίωμα. Να μην αφορά μόνο αυτόν που γράφει, αλλά να αφορά και αυτόν που το διαβάζει. Είναι αυτό που λέμε η μετατροπή του προσωπικού, του ατομικού, σε καθολικό.
 
ΠτΘ: Γι' αυτό χρησιμοποιείτε και όλα αυτά τα πρόσωπα που αναφερθήκαμε;
Χ.Κ.: Στην ουσία είναι μία έκκληση στη μνήμη των αναγνωστών, υπό την έννοια ότι μιλάω με γνωστές αναφορές σε πρόσωπα που γνωρίζει και με τα οποία μετά μπορώ να παίξω σε σχέση με την ιστορία και τον μύθο τους και να τα ανατρέψω χτίζοντας έναν διαφορετικό κόσμο. 

«Η ποίηση ένας κόσμος στον οποίο όλα επιτρέπονται» 

ΠτΘ: Έναν διαφορετικό κόσμο τον οποίο όμως θα προτιμούσατε σε σχέση με την  υφιστάμενη πραγματικότητα;
Χ.Κ.: Είναι σίγουρα ένας κόσμος πολύ πολύχρωμος, γεμάτος με βιβλία και βλέπω να ζωντανεύουν οι ήρωες και να με μεταφέρουν. Ένας κόσμος που το παράδοξο μπορεί να ισχύει και να είναι το φυσιολογικό και το κανονικό. Άρα σίγουρα θα ήθελα να ζω σε έναν τέτοιο κόσμο, όπου η κάλτσα φοριέται ανάποδα. Μία παράλληλη πραγματικότητα όπου όλα επιτρέπονται. Γιατί αυτό είναι και η ποίηση, ένας κόσμος στον οποίο όλα επιτρέπονται. Είναι μία χώρα των θαυμάτων, όπως αυτή που επισκέφθηκε και η Αλίκη όπου όλα είναι ανάποδα.
 
ΠτΘ: Πέραν από την ποίηση έχετε ασχοληθεί και με το μυθιστόρημα, την συγγραφή θεατρικών έργων κ.α.. Υπάρχει κάποιο είδος στο οποίο έχετε ενδεχομένως μεγαλύτερη αγάπη και πόσο δύσκολο είναι για έναν συγγραφέα να περνάει από το ένα στο άλλο;
Χ.Κ.: Είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Και το μυθιστόρημα μπορεί να ενταχθεί στην ποίηση και η ποίηση  —με την έννοια μιας πιο ποιητικής γραφής—  στο μυθιστόρημα. Είναι ωστόσο άλλη η λειτουργία του εγκεφάλου όταν γράφεις ένα ποίημα. Κάνεις βουτιά στο ασυνείδητο, μπορεί να είναι και συνειρμική, ενώ το μυθιστόρημα έχει δομή, έχει οργάνωση και μπορεί να είναι μία άλλου είδους λειτουργία. Έτσι λοιπόν όταν γράφω μυθιστόρημα δεν μπορώ να γράψω ποιήματα και αντίθετα όταν γράφω για μία περίοδο ποίηση δεν μπορώ να γράψω οτιδήποτε άλλο. Παρόλα αυτά νομίζω ότι είναι ενδιαφέρουσα αυτή η μεταπήδηση για μένα. Βέβαια το πραγματικό μου σπίτι είναι η ποίηση. Εκεί νοιώθω ότι γνωρίζω πολύ καλά τα δωμάτια και μπορώ να κινούμαι με άνεση. Τα υπόλοιπα είναι χώροι στους οποίους μέσα μου αρέσει να κινούμαι και να εξερευνώ.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.