«Αθεατος δολοφονος του μελλοντος τα ψυχικα νοσηματα»

Βρέθηκε στην πόλη μας προσκεκλημένη του Τομέα Κοινωνικής Δράσης και Εθελοντισμού της Ν.Ε. Ροδόπης στο πλαίσιο της «Παγκόσμιας Ημέρας για τον Εθελοντή». Στο περιθώριο των επαφών της η Μένη Μαλλιώρη, Γραμματέας του Τομέα Ψυχικής Υγείας και Εξαρτήσεων του ΠΑΣΟΚ, Επίκουρη Καθηγήτρια Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην Ευρωβουλευτής μίλησε στον ΠτΘ. Ξεκινώντας από το θέμα της δημόσιας υγείας και της δημιουργίας κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής, εφόσον η κ. Μαλλιώρη είναι αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Πρόληψη και τον Έλεγχο των Νόσων, συνεχίζοντας με το θέμα της Πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης, αλλά και της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης η κ. Μαλλιώρη καταθέτει τη μεγάλη εμπειρία της…

Ευρωπαϊκή πολιτική και δημόσια υγεία

ΠτΘ: κ. Μαλλιώρη διατελέσατε ευρωβουλευτής την περίοδο 1999-2004. Υπάρχει από την πλευρά της Ροδόπης οργανωμένος σχεδιασμός θωράκισης της δημόσιας υγείας;

Μ.Μ.: Είναι πολύ εύστοχη η ερώτησή σας. Πρόσφατα, και μάλιστα μετά τις μεγάλες απειλές για την δημόσια υγεία, που δεν γνώριζαν σύνορα, όπως ήταν η γρίπη των πουλερικών, τα διατροφικά σκάνδαλα με τις διοξίνες, με τις τρελές αγελάδες, η Ευρωπαϊκή Ένωση συνειδητοποίησε ότι δεν είναι δυνατόν η δημόσια υγεία να προστατευθεί μέσα από τις εθνικές πολιτικές των κρατών – μελών. Έπρεπε να δημιουργηθεί, όπως εδώ και πολλά χρόνια έχει δημιουργηθεί, και συγκεκριμένα από τις αρχές της δεκαετίας του 1930, στην Αμερική, ένα κέντρο που θα κάλυπτε τα θέματα δημόσιας υγείας για όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τυχαίνει να ήμουν εισηγήτρια σε αυτό τον κανονισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπου κατατέθηκε πρόταση για τη δημιουργία και λειτουργία Ευρωπαϊκού Κέντρου για τον έλεγχο και την πρόληψη των νόσων. Είμαι αντιπρόεδρος αυτού του Κέντρου και ειλικρινά πιστεύω ότι, έστω και αν η λειτουργία του ξεκίνησε το 2004, αν δεν υπήρχε αυτό, δεν θα είχαμε αντιμετωπίσει με τέτοια ταχύτητα, αμεσότητα και επιστημονικό τρόπο την γρίπη των πουλερικών που είναι μια μεγάλη απειλή. Κατάφερε το Κέντρο να δώσει τις ίδιες κατευθυντήριες γραμμές σε όλα τα κράτη – μέλη, έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί αυτή η απειλή την στιγμή του ξεκινήματός της, στην πηγή της απειλής. Βεβαίως σε προτεραιότητα είναι όλα τα λοιμώδη νοσήματα, γιατί αυτά είναι που μεταδίδονται εύκολα από μία ομάδα σε κάποια άλλη ομάδα και το είδαμε με τη νόσο ΣΑΡΣ. Το πρώτο κρούσμα εμφανίστηκε στην Μπανγκόκ και με ένα αεροπορικό ταξίδι που έκανε κάποιος στον Καναδά η επιδημία μεταφέρθηκε και εκεί. Αντιλαμβάνεστε ότι, αν δεν έχουμε έναν μηχανισμό άμεσου εντοπισμού του κινδύνου, άμεσης παρέμβασης και αμέσως, ταυτόχρονα κατευθυντηρίων γραμμών σε όλα τα κράτη – μέλη, ώστε να προστατευθεί ο πληθυσμός που κινείται χωρίς ελέγχους, θα έχουμε τεράστια προβλήματα. Εδώ να αναφέρω ότι στις 18 Νοέμβρη γιορτάσθηκε η πρώτη ευρωπαϊκή μέρα για τα αντιβιοτικά. Αναφέρομαι σ’ αυτό, γιατί η χώρα μας έχει μια αρνητική πρωτιά και εκεί. Ήμαστε οι ευρωπαίοι πολίτες με την μεγαλύτερη κατανάλωση αντιβιοτικών και αυτό δημιουργεί δύο τεράστια προβλήματα. Πρώτον γινόμαστε πιο ευάλωτοι, όταν έχουμε ένα πρόβλημα υγείας που χρειάζεται αντιβίωση, διότι έχοντας κάνει υπερκατανάλωση αντιβιοτικών έχουμε αντοχή και δεν αντιδρούμε και δεύτερον είναι πολύ εύκολες οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις. Αναφέρω αυτό το παράδειγμα γιατί πιστεύω ότι είναι πλέον καιρός να δούμε το θέμα της δημόσιας υγείας και να λειτουργήσουμε προληπτικά και όχι κατασταλτικά. Είμαι σίγουρη ότι το ευρωπαϊκό αυτό κέντρο έχει μεγάλο ρόλο να παίξει, και ήδη το έδειξε, όπως προανέφερα με τη γρίπη των πουλερικών, αλλά και με άλλες πρωτοβουλίες που έχει πάρει.

Νοσήματα του μέλλοντος τα ψυχικά

Πτθ: Κατά την άποψή σας ποια είναι σήμερα η μεγαλύτερη απειλή για τη δημόσια υγεία;

Μ.Μ.: Αυτή τη στιγμή ξέρουμε ότι είναι τα καρδιαγγειακά, ο σακχαρώδης διαβήτης, η παχυσαρκία, όπου και εκεί δυστυχώς έχουμε μια αρνητική πρωτιά, είμαστε οι πιο παχύσαρκοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όσο και να προκαλεί εντύπωση τα πλέον παχύσαρκα παιδιά ζουν στην Κρήτη, ενώ τόσο έχει διαφημιστεί η κρητική διατροφή. Πρέπει να το προσέξουμε αυτό, γιατί το παχύσαρκο παιδί μπορεί να παρουσιάσει και σακχαρώδη διαβήτη και καρδιαγγειακό. Όμως, μην ξεχνάμε τον αθέατο δολοφόνο της Ευρώπης, όπως χαρακτηριστικά είπε ο προηγούμενος επίτροπος στη δημόσια υγεία κ. Κυπριανού, που είναι τα ψυχιατρικά νοσήματα. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας το 2020 η πρώτη αιτία νόσου θα είναι η κατάθλιψη. Και επειδή βρισκόμαστε σε μια περίοδο που πολλοί εξωγενείς παράγοντες μας χαλούν τη διάθεση, η πρόβλεψη που κάνει η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, και μάλιστα ένα χρόνο πριν να ξεσπάσει η κρίση, φαίνεται πόσο σωστή είναι.

ΠτΘ: Από την εμπειρία σας η παρούσα οικονομική κρίση επηρέασε τα ψυχικά νοσήματα;

Μ.Μ.: Ήδη στο Αιγηνίτειο Νοσοκομείο που είμαι έχουμε δει σε μικρό βαθμό κάποιο μεγαλύτερο ποσοστό ατόμων που έρχονται με αγχώδεις διαταραχές, με κρίσεις πανικού και με καταθλιπτική διάθεση. Δεν είναι δυνατόν, όταν αγγίζεται η καθημερινότητα του πολίτη, να μην έχει επίδραση αυτό στην ψυχική του λειτουργία και διάθεση. Όταν κάποιος μπαίνει στην αγωνία αντιμετώπισης των καθημερινών αναγκαίων εξόδων ή, αν θέλετε, περισσότερο, όταν μπαίνει στην αγωνία ότι πρέπει να στερήσει από το παιδί του, – γιατί εκεί υπάρχει μια μεγαλύτερη ακόμη ευαισθησία, ακόμη και το φροντιστήριο, και δεν μιλώ για διασκέδαση, αν μεν είναι για ένα μικρό χρονικό διάστημα, που κάτι συνέβη εκτάκτως, έχει εφεδρείες ο οργανισμός για να το αντιμετωπίσει. Όταν όμως είναι γενικευμένο το πρόβλημα και δεν ακούει λύσεις αυτό γίνεται μια χρόνια κατάσταση οπότε μία περίπτωση είναι να σωματοποιηθεί και να αρχίσουν και οι άλλες ειδικότητες να βλέπουν πολλά περιστατικά στα επείγοντα, των οποίων το υπόστρωμα είναι είτε καταθλιπτική διάθεση ή άγχος. Δηλαδή, μπορεί κανείς να έχει ένα προκάρδιο άγχος, να έχει υπέρταση, να έχει συμπτώματα από τη βιολογική του σφαίρα, ενώ το υπόστρωμα είναι από την ψυχολογική πίεση που νοιώθει. Μία άλλη περίπτωση αφορά στις πιο γνήσιες μορφές που έρχονται σε μας, όπως είπα με κρίση πανικού, με αγχώδεις διαταραχές, με αϋπνία και με κακή διάθεση. Βεβαίως περιμένουμε να αυξηθούν τα ψυχικά νοσήματα για να μη μιλήσω για τις πιο ακραίες εκδηλώσεις των οικονομικών κρίσεων που είναι η αυτοκτονία. Και ήδη μεμονωμένα και σποραδικά έχουμε δει.

Πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη

ΠτΘ: Πολλά έχουμε ακούσει από τον κ. Αβραμόπουλο για την Πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη. Ποια κατά τη γνώμη σας είναι η κατάσταση που επικρατεί στη χώρα μας;

Μ.Μ.: Πολλά έχει πει ο υπουργός, και δεν θα ήθελα να το περιορίσω μόνο στην Πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη, γιατί χαρακτηριστικό του κ. Αβραμόπουλου, τον οποίο παρακολουθώ στενά από την αρχή, είναι να λέει πολλά και τίποτα να μην κάνει. Είναι επικοινωνιακός, έχει εξαγγείλει πολλά εθνικά προγράμματα είτε αυτά αφορούν την Πρωτοβάθμια περίθαλψη, είτε αφορούν προσλήψεις, είτε το εθνικό σχέδιο δράσης για ναρκωτικά, είτε το κάπνισμα, όμως εδώ ισχύει το πολλά λόγια με μηδενική πράξη, για να μην πω σε πάρα πολλές περιπτώσεις, και μπορώ να είμαι και συγκεκριμένη, με αρνητική πράξη. Δεν είναι ότι δεν έκανε τίποτε, αλλά όσα χρόνια ηγείται του Υπουργείου κατάφερε να χαλάσει αυτά που βρήκε, αυτά που ήταν αποτελεσματικά, γιατί δεν θέλω να πω ότι ό,τι βρήκε ήταν και το σωστό, αλλά αυτά που πλέον έχουν καταγραφεί σαν θετικά, όχι με προσωπική αξιολόγηση, αλλά με αξιολόγηση των ευρωπαίων, και αυτά τα κατέστρεψε. Και αναφέρομαι στην ψυχική υγεία, στα ναρκωτικά, στην λειτουργία των νοσοκομείων, στο αίσθημα που έχει ο πολίτης, ότι μπορεί να χρειάζονται βελτιώσεις στον τομέα της υγείας, αλλά θα πάει σε ένα νοσοκομείο και θα μπορέσει να βρει τα υλικά που χρειάζεται, να βρει τους γιατρούς σε καλή διάθεση να τον υποδεχθούν και το κυριότερο ότι θα έχει τα φάρμακά του. Η Πρωτοβάθμια ήταν ένας στόχος σχεδόν όλων των Υπουργών. Και πράγματι, είναι ένα θέμα, που αν καταφέρουμε να το καλύψουμε, ακόμα και με την έννοια του οικογενειακού γιατρού, θα είναι ο πιο σωστός και αποτελεσματικός τρόπος να περιορίσουμε τα κόστη στον τομέα της υγείας. Γιατί αν έχουμε Πρωτοβάθμια περίθαλψη θα προλάβουμε πάρα πολλές καταστάσεις που μετά βαρύνουν τα συστήματα υγείας, είτε με την έννοια της νοσηλείας και των εξετάσεων είτε με την έννοια της φαρμακευτικής αντιμετώπισης. Το προλαμβάνειν καλύτερο από το θεραπεύειν, το ξέρουμε από παλιά αλλά δεν το τηρούμε. Δόθηκε βάρος να έχουμε νοσοκομεία, να έχουμε Κέντρα Υγείας αλλά με την έννοια όχι τόσο της Δευτεροβάθμιας περίθαλψης, αλλά της Πρωτοβάθμιας, τον οποίο τα Κέντρα Υγείας παίζουν σε ένα βαθμό, όχι όμως με την έννοια του οικογενειακού ιατρού που θα παρακολουθεί την υγεία, έτσι ώστε να μην οδηγηθεί κάποιος σε κάποια πάθηση γιατί μετά τα κόστη ανεβαίνουν. Η έννοια δηλαδή του οικογενειακού γιατρού είναι η συντήρηση, ο έγκαιρος και ο άμεσος εντοπισμός ότι κάτι δεν πάει καλά στον ανθρώπινο οργανισμό. Εάν αυτό το γενικεύσουμε και το καταφέρουμε με σωστούς εμβολιασμούς, με περιοδικούς ελέγχους, με προληπτικούς ελέγχους τότε θα περιορίσουμε πολύ το κόστος της υγείας, το οποίο πράγματι σε όλα τα κράτη-μέλη είναι μια μεγάλη απειλή. Είναι δηλαδή μεγάλη απειλή η βιωσιμότητα της περίθαλψης, διότι η τεχνολογία που μπαίνει στην ιατρική επιστήμη βοηθάει, αλλά κοστίζει και ίσως εμείς οι γιατροί να γράφουμε εξετάσεις λόγω της τεχνολογίας περισσότερες από ό,τι πραγματικά χρειάζεται. Ξεχάσαμε να βλέπουμε τον ασθενή ολιστικά, συνολικά και να εστιάζουμε στο πρόβλημα που τον φέρνει κοντά μας και ζητάμε ένα κάρο εξετάσεις χωρίς παράλληλα να βλέπουμε συνολικά την κατάσταση της υγείας.

Ψυχιατρική μεταρρύθμιση

ΠτΘ: Όσον αφορά το θέμα της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, ποια είναι η εικόνα αυτή τη στιγμή στην χώρα μας;

Μ.Μ.: Το ξέρω καλά το θέμα της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, γιατί είχα την τιμή να είμαι για 10 χρόνια σύμβουλος όλων των Υπουργών Υγείας τότε του ΠΑΣΟΚ. Ήταν η εποχή που πήραμε, και ίσως η Ελλάδα να είναι η μοναδική χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, χρηματοδότηση κοινοτική για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση, βάσει του κανονισμού 815 του 1984. Το 1984 άρχισε η ψυχιατρική μεταρρύθμιση στην Ελλάδα που βασικό στόχο είχε, αφενός μεν να κλείσουν τα μεγάλα ψυχιατρικά άσυλα στην Λέρο, Πέτρα Ολύμπου, στην Κέρκυρα, στα Χανιά και αφετέρου οι ασυλιακοί ασθενείς να ξαναγυρίσουν στην κοινότητα και να έχουν και αυτοί την ποιότητα προσωπικής και κοινωνικής ζωής, όπως κάθε άλλος πολίτης, έστω και αν έχει κάποια προβλήματα υγείας. Μια άλλη μεγάλη τομή που έκανε η ψυχιατρική μεταρρύθμιση ήταν να βάλει για πρώτη φορά ψυχιατρικό τομέα σε Γενικά Νοσοκομεία. Η ειδικότητα της ψυχιατρικής ήταν περιθωριοποιημένη ακόμα και μεταξύ των κλάδων των γιατρών. Δεν υπήρχε ψυχιατρικός τομέας στο Γενικό Νοσοκομείο. Ήταν πολύ σημαντικό λοιπόν ότι δειλά-δειλά δημιουργήθηκαν τμήματα σε Γενικά Νοσοκομεία, όπως και η δημιουργία κέντρων ψυχικής υγείας, που μας μεταφέρουν και πάλι στην έννοια της Πρωτοβάθμιας περίθαλψης και ει δυνατόν της πολύ μικρής λεπτομερειακής αξιολόγησης των προβλημάτων που έχουν πλέον τα παιδιά. Γιατί τα προβλήματα της ψυχικής υγείας σε μεγάλο βαθμό ξεκινάνε από την εφηβεία, είτε με την έννοια των μαθησιακών διαταραχών, είτε με την έννοια της χρήσης των ουσιών, είτε με την έννοια πιο βαριών καταστάσεων. Παρά τις μεγάλες δυσκολίες συνέχισε η χρηματοδότηση, ο κανονισμός 815 ήταν για μια δεκαετία, μετά πήραμε τα προγράμματα «Ψυχαργώς», που εστίαζαν πιο πολύ στην γενίκευση αυτής της αντίληψης σε όλη την Ελλάδα και όχι μόνο στα μεγάλα αστικά κέντρα. Σήμερα είμαστε πάρα πολύ πίσω. Δεν έχουνε δημιουργηθεί ψυχιατρικοί τομείς στα Γενικά Νοσοκομεία και δυστυχώς, παρόλο που υπάρχουν κοινοτικά κονδύλια, δεν έχουν απορροφηθεί, με αποτέλεσμα εδώ και μήνες να απειλούνται να κλείσουν πολλές δομές, είτε είναι επαγγελματικά εργαστήρια για την αποκατάσταση, είτε είναι ξενώνες και οικοτροφεία για την παραμονή των ατόμων που ζουν εκτός ψυχιατρείων μέσα στην κοινότητα. Το τραγικότερο είναι, ότι, επειδή αρχίζουν και κλείνουν αυτές οι δομές, αν είναι δυνατόν, να επιστρέφουμε στα μεγάλα ψυχιατρικά άσυλα. Δηλαδή έδωσαν μια ευκαιρία 40 άτομα να βγουν έξω στην κοινότητα, να έχουν μια πιο οικογενειακή συνθήκη ζωής, έστω κι αν δεν είναι σε θετές οικογένειες, αλλά να ζουν μεταξύ τους σε μικρά διαμερίσματα, και τώρα τους ξαναγυρίζουν στην ασυλιακή μορφή νοσηλείας που είχαν κάποτε, ούτε καν νοσηλείας αλλά συνθήκες παραμονής, παρά περίθαλψης. Δυστυχώς παρόλες τις κινητοποιήσεις που έγιναν και τις υποσχέσεις του υπουργού δεν έχει γίνει τίποτα. Η απορρόφηση υπολείπεται σημαντικά, διότι δεν θεωρεί σκόπιμο ο υπουργός να ασχοληθεί με το θέμα. Είμαστε πάρα πολύ πίσω και όχι μόνο είμαστε πίσω όσον αφορά στις νέες δομές που είχαν προβλεφθεί να γίνουν μέσα στο 2008, αλλά κλείνουν και αυτές που ήδη λειτουργούν. Δεν υπάρχουν μισθοί, δεν πληρώνονται τα ενοίκια και τα λειτουργικά έξοδα.

Παιδί και ψυχική υγεία

ΠτΘ: Τα παιδιά είπατε ότι είναι περισσότερο ευάλωτα σε κάποιες ηλικίες. Υπάρχουν στατιστικά στοιχεία για τα παιδιά στην Ελλάδα;

Μ.Μ.: Δεν διαφέρουμε όσον αφορά τα ποσοστά σε σχέση με άλλα κράτη, γιατί οι παθήσεις, ας μου επιτραπεί η έκφραση, οι σοβαρές, για παράδειγμα η σχιζοφρένεια, το ποσοστό παγκοσμίως είναι το ίδιο, 1%, και μάλιστα είναι διαχρονικό, δεν έχει αλλάξει στην πορεία του χρόνου. Στις αυτοκτονίες, για να μη μιλάμε για τα αρνητικά της χώρας μας, έχουμε μια θετική πρωτιά. Στο εργασιακό άγχος όμως είμαστε πρώτοι στην Ευρώπη. Το ποσοστό των ανθρώπων που δηλώνει άγχος στην εργασία είναι στο 58%, ίσως γιατί είναι ο χαρακτήρας μας, ίσως γιατί πρέπει να κάνουμε και δεύτερη δουλειά, ίσως γιατί στην γυναίκα είναι πολλαπλοί οι ρόλοι που καλείται να υπηρετήσει, πρέπει να είναι μητέρα, σύζυγος, εργαζόμενη και αυτό δημιουργεί ένα επιπρόσθετο βάρος και αγωνία. Για τα παιδιά λοιπόν συγκεκριμένα ξέρουμε τα τελευταία χρόνια, γιατί ίσως αναγνωρίζονται πιο εύκολα, τις μαθησιακές διαταραχές, είτε με τη μορφή της δυσλεξίας είτε με άλλες διαταραχές. Παλιά λέγαμε τεμπέλικο παιδί τώρα αυτό ξεχνιέται σαν όρος και με μεγαλύτερη προσοχή και ευαισθησία αντιμετωπίζεται από το σχολικό περιβάλλον και από τους ειδικούς. Έχουμε αγχώδεις διαταραχές και κρίσεις πανικού, γιατί έχει απομονωθεί το παιδί, δεν έχει τους γονείς που λείπουν πολλές ώρες εκτός σπιτιού, ζει σε ένα πολύ ανταγωνιστικό περιβάλλον αλλά και σε ένα περιβάλλον που έχει μπει το κομπιούτερ σπίτι του και το προκαλεί με διάφορα είτε με διαφήμιση είτε με άλλες απειλές. Δεν κρύβω ότι έχουμε και τα πρώτα περιστατικά που νοσηλεύονται για εξάρτηση από το κομπιούτερ. Έχουμε νέες παθολογίες, παιδιά τα οποία ξεκινούν να παίζουν για να περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους, αλλά αυτό γίνεται ένας εθισμός σε κάποιες κατηγορίες παιδιών ώστε πλέον όλες οι άλλες υποχρεώσεις να έρχονται δεύτερες τρίτες, να ξεχνιόνται στην πορεία της εξάρτησης προκειμένου να κάθονται ώρες καθηλωμένα, χωρίς να φάνε και να κοιμηθούν. Έχουμε νέες παθολογίες.

ΠτΘ: Κάποτε τα παιδιά έπαιζαν, σήμερα βλέπουμε το ζωτικό τους χώρο να έχει μικρύνει. Είναι τελικά πολύ τυχερά τα παιδιά που έχουν παππούδες και γιαγιάδες…

Μ.Μ.: Έχετε απόλυτο δίκιο σε αυτό. Οι τρεις γενιές είναι πολύ σημαντικό να συνυπάρχουν με πιο κοντινή ή πιο μακρινή έννοια είναι πιστεύω πολύ σημαντικό υποστηρικτικό δίκτυο. Δεν είμαι σίγουρη ότι σήμερα το παιδί δεν παίζει. Ίσως αφήνει και πολύ περισσότερο ελεύθερο χρόνο στην έννοια του παιχνιδιού. Το θέμα είναι με ποιον και τι παίζει. Το παιχνίδι είναι απρόσωπο, με μία οθόνη είναι με φαντασιοσικούς συμπαίκτες και με επικίνδυνους, γιατί μπορεί να έρθει σε επαφή με μηνύματα με οδηγίες, που κατά καιρούς έχουμε δει και ακούσει, που τις θεωρούμε ακραίες, αλλά παρόλο που νομίζουμε ότι εκεί κάπου μακριά ένα παιδί αυτοκαταστρέφεται μέσω κομπιούτερ στο διπλανό δωμάτιο δεν μπορούμε να ξέρουμε τι βλέπει εκείνη τη στιγμή το παιδί μας στη δική του οθόνη. Άρα παίζουν, δυστυχώς, όμως, δεν παίζουν με άλλα πρόσωπα με τη φυσική έννοια του όρου αλλά με την ηλεκτρονική έννοια. Παίζουν παιχνίδια που διεγείρουν την πολεμική και επιθετική διάθεση σε μια κοινωνία που, όπως είπα, γίνεται όλο και περισσότερο ανταγωνιστική.

ΠτΘ: κ. Μαλλιώρη σας ευχαριστούμε πολύ.

Μ.Μ.: Κι εγώ σας ευχαριστώ.

Α.Π.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.