Αντωνης Λιακος «Το διαφωτιστικο ιδεωδες της εκπαιδευσης εχει παραμεριστει προς οφελος ενος τεχνοκρατικου και οικονομιστικου ιδεωδους»

Ξεκίνησε στα τέλη του προηγούμενου μήνα ο εθνικός διάλογος για την παιδεία με τη σύσταση της 36μελούς Επιτροπής Εθνικού και Κοινωνικού διαλόγου για την Παιδεία, επικεφαλής της οποίας είναι ο ομότιμος καθηγητής ιστορίας του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Αντώνης Λιάκος. Στόχος της επιτροπής είναι η έκδοση πορισμάτων και η μεταρρύθμιση της υπάρχουσας εκπαιδευτικής δομής μέσα από μια μακρά διαδικασία διαλόγου.
 
 Ο κ. Αντώνης Λιάκος συνομίλησε με τους Ηλία Παππά και Φοίβο Καββαδία, στο πλαίσιο της εκπομπής «Το Αιρετικό» στο Ράδιο Παρατηρητής 94fm, συζητώντας για τους άξονες του διαλόγου, για τη σύνθεση της επιτροπής, για τη μελλοντική εισαγωγή των μαθητών στα πανεπιστήμια, αλλά και για τη μορφή που πρέπει να έχει το μάθημα της ιστορίας στο νέο σχολείο. Ο κ. Λιάκος μίλησε για το νόημα που πρέπει να προσδοθεί στην εκπαίδευση, ενώ δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο στο απώτερο μέλλον και υπό σοβαρές προϋποθέσεις να λειτουργήσουν ιδιωτικά πανεπιστήμια στη χώρα.
 
Αντώνης Λιάκος όμως… 

«Η εκπαίδευση πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι γίνεται μια μετάβαση από ένα παλαιό τεχνολογικό καθεστώς σε ένα καινούριο»

ΠτΘ: Γύρω από ποιους άξονες θα κινηθεί ο διάλογος της επιτροπής και πώς αυτή τη φορά το πόρισμα που θα βγει από αυτή την επιτροπή θα αποβεί χρήσιμο, όπως δεν έγινε από προηγούμενες κυβερνήσεις;
Α.Λ: Κάθε κυβέρνηση που θέλει να κάνει αλλαγές στην εκπαίδευση στήνει επιτροπές διαλόγου. Ο πρώτος άξονας του νέου διαλόγου είναι οι δημοκρατικές αξίες, δηλαδή η αντιμετώπιση της βίας και του ρατσισμού, η καλλιέργεια της διαφορετικότητας, η εκπαίδευση των μειονοτήτων, η αειφορία των εκπαιδευτικών μονάδων, το αυτοδιοίκητο των σχολείων, η πρόσβαση στα δρώμενα του πολιτισμού και η κοινωνική μέριμνα στο πλαίσιο της κρίσης.
 
Δεύτερος άξονας είναι τα οικονομικά της εκπαίδευσης, πώς θα διευρυνθεί η πίτα του εισοδήματος το οποίο θα ορίζεται για την εκπαίδευση, πώς θα μειωθούν έξοδα, πώς τα σχολεία θα γίνουν «πράσινα», πώς θα αξιοποιηθεί η περιουσία των ιδρυμάτων, κυρίως των πανεπιστημίων.
 
Τρίτος άξονας είναι η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών μονάδων και του εκπαιδευτικού προσωπικού. Ως τώρα η αξιολόγηση είχε συνδεθεί με ένα πλαίσιο τιμωρητικό και διεξαγόταν τεχνοκρατικά. Το ζήτημα είναι να δούμε την αξιολόγηση από την άποψη της ουσίας του μορφωτικού ιδεώδους.
 
Τέταρτος άξονας είναι οι νέες τεχνολογίες, η διδακτική πρακτική, ο ψηφιακός εγγραμματισμός. Οι νέες τεχνολογίες δεν είναι κάτι βοηθητικό για την εκπαίδευση και πρέπει να συνειδητοποιήσει η εκπαίδευση ότι έχουμε μια μετάβαση από ένα παλαιό τεχνολογικό καθεστώς σε ένα καινούριο. Σε αυτό το καθεστώς αλλάζουν τα πάντα. Κάτι που αφορά στο πανεπιστήμιο είναι ένας νέος ενιαίος χώρος  ανώτατης εκπαίδευσης και έρευνας.
 
Μέχρι τώρα αυτοί οι χώροι ήταν χωριστοί. Πρέπει να φέρουμε τους ερευνητές στο πανεπιστήμιο και τους πανεπιστημιακούς στην έρευνα. Πρέπει να εμπλέξουμε τους φοιτητές σε ερευνητικά πρότζεκτ και όχι μόνο διδακτικά. Ένας άλλος άξονας είναι το λύκειο και η απελευθέρωση του από το πανεπιστήμιο. Εγώ έχω ήδη υποστηρίξει ότι λίγες μόνο σχολές χρειάζονται εξετάσεις.
 
ΠτΘ: Πώς ακριβώς σκέφτεστε ότι μπορεί να γίνεται η εισαγωγή των μαθητών από το λύκειο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση;
Α.Λ: Λίγες σχολές είναι αυτές στις οποίες υπάρχει απόκλιση ανάμεσα στη ζήτηση και την προσφορά θέσεων εργασίας, οι οποίες είναι υποχρεωμένες να βάλουν κριτήρια για το ποιους θα επιλέξουν ως φοιτητές. Στις υπόλοιπες σχολές, όσοι ζητήσουν να εισαχθούν εισάγονται. Στην πρώτη περίπτωση θα πρέπει να εξασφαλιστεί πλήρως η αντικειμενικότητα και η αμεροληψία. Ως τώρα ο οργανισμός εξετάσεων έχει αποδείξει ότι μπορεί να κάνει εξετάσεις σε πανελλήνια κλίμακα με αυτή την εγκυρότητα. Το ζήτημα είναι τι ακριβώς θα εξεταστεί σε αυτές τις περιπτώσεις και αυτό θα μπορεί να το δει το υπουργείο, η επιτροπή εξετάσεων και τα ενδιαφερόμενα πανεπιστήμια. Το ζητούμενο είναι αυτό να έχει τη λιγότερη δυνατή σχέση με την προηγούμενη μάθηση, ώστε να μην τρέπει τους φοιτητές στα φροντιστήρια. Αυτά τα ζητήματα είναι ανοιχτά και τείνουν προς την κατεύθυνση να παρακολουθούν τα παιδιά το λύκειο, να παραλαμβάνουν ένα αναβαθμισμένο χαρτί και μέσω αυτού να πηγαίνουν σε οποιαδήποτε σχολή είτε αυτή έχει κριτήρια επιλογής είτε όχι.
 
ΠτΘ: Υπήρξαν δημοσιεύματα που κατηγορούσαν τη σύνθεση της επιτροπής διαλόγου για την παιδεία ότι εξυπηρετεί κομματικά συμφέροντα. Ποια η άποψή σας;
Α.Λ: Κάθε άνθρωπος έχει τη δική του διαδρομή, τη δική του προσωπικότητα, τη δική του προσέγγιση στα ζητήματα. Επομένως, το να λάβουμε ως κριτήριο μόνο την πολιτική, αυτό αφορά μόνο ένα μικρό μέρος των δραστηριοτήτων του. Δε βρίσκω καθόλου βάσιμη αυτή την αντίληψη και θα έλεγα ότι είναι προσβλητική γιατί συρρικνώνει τον πλούτο των προσωπικοτήτων που συμμετέχουν σε κάθε επιτροπή αν τους χωρίζει με κομματικά κριτήρια. 

«Η γενική εκπαίδευση πρέπει να θεωρήσει δευτερεύον ζήτημα τις εξετάσεις και τις αποτιμήσεις και να θεωρεί πρωτεύον ζήτημα τη διάπλαση προσωπικοτήτων»

ΠτΘ: Πως σκοπεύετε εσείς ως επικεφαλής του εθνικού διαλόγου για την παιδεία να επανανοηματοδοτήσετε την εκπαίδευση δίνοντάς της ανθρωπιστικό περιεχόμενο και απαγκιστρώνοντάς την από της επιταγές του νεοφιλελευθερισμού;
Α.Λ: Όταν λέμε ότι έχει πάρει τέτοια τροπή η εκπαίδευση σημαίνει ότι έχουν δημιουργηθεί μηχανισμοί, νοοτροπίες, έχει εκπαιδευτεί κόσμος να βλέπει την εκπαίδευση απλώς ως μια κατάρτιση δεξιοτήτων.  Το πώς αυτό θα αναστραφεί είναι θέμα και στρατηγικής και δουλειάς σε βάθος. Θα πρέπει να απεμπλακεί η εκπαίδευση από την «εξετασιολαγνία» της. Η γενική εκπαίδευση δεν πρέπει να έχει το χαρακτήρα της προετοιμασίας για εξετάσεις. Η γενική εκπαίδευση πρέπει να θεωρήσει δευτερεύον ζήτημα τις εξετάσεις και τις αποτιμήσεις και να θεωρεί πρωτεύον ζήτημα τη διάπλαση προσωπικοτήτων. Αυτό είναι κάτι δύσκολο γιατί έχει να κάνει και με το άγχος των γονέων και πολλές φορές οι γονείς έχοντας άγχος για την επαγγελματική αποκατάσταση των παιδιών τους πιέζουν προς αυτή την κατεύθυνση και το αποτέλεσμα είναι ένας άγονος κόπος και μια άγονη παιδεία. Το διαφωτιστικό ιδεώδες της εκπαίδευσης έτσι έχει παραμεριστεί προς όφελος ενός τεχνοκρατικού και οικονομιστικού ιδεώδους. 

«Αν μπουν υψηλά κριτήρια για το πώς οργανώνεται ένα πανεπιστήμιο και δε χρησιμοποιηθεί η ιδιωτικοποίηση των πανεπιστημίων απλώς για να αδιαφορήσουμε για τη δημόσια εκπαίδευση κανείς δε λέει όχι σε ένα είδος πλουραλισμού της εκπαίδευσης»

ΠτΘ: Υπάρχει στον ορίζοντα προοπτική ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα;
Α.Λ: Αυτό συζητείται αρκετά και λειτουργούν διάφορα ιδρύματα με τη μορφή πανεπιστημίου, σε συνεργασία κυρίως με πανεπιστήμια του εξωτερικού. Θα πρέπει να υπάρξει μια αξιολόγηση. Το αποτέλεσμά τους μάλλον δεν είναι ικανοποιητικό για να πούμε ότι αυτά μπορούν να δουλέψουν ως πανεπιστήμια. Αυτό που θέλουμε είναι μια καλή παιδεία. Αν μπουν υψηλά κριτήρια για το πώς οργανώνεται ένα πανεπιστήμιο και αν δε χρησιμοποιηθεί η ιδιωτικοποίηση των πανεπιστημίων απλώς για να αδιαφορήσουμε για τη δημόσια εκπαίδευση κανείς δε λέει όχι σε ένα είδος πλουραλισμού της εκπαίδευσης. Αυτό, όμως, είναι πολύ μακριά από τις σημερινές συζητήσεις μας για την παιδεία και είναι κάτι που αφορά τη Βουλή και τις νομοθετικές προβλέψεις όχι τη δική μας επιτροπή. 

«Η διδασκαλία της ιστορίας  πρέπει να γίνει λιγότερο σχολαστική, να απαιτεί λιγότερη απομνημόνευση και κυρίως να καλλιεργεί την ιστορική σκέψη»

ΠτΘ: Ως ιστορικός πώς θεωρείτε ότι πρέπει να διδάσκεται η ιστορία στα σχολεία; Πρέπει η διδακτική ύλη να διευρυνθεί και προς τη νεότερη ιστορία;
Α.Λ: Η ιστορία αποτελεί μόνο ένα μικρό μέρος των μεταρρυθμίσεων στην εκπαίδευση. Πράγματι η διδασκαλία της ιστορίας πρέπει να προχωρήσει περίπου μέχρι το σήμερα, γιατί ο σκοπός της ιστορίας είναι να μπορούμε να καταλαβαίνουμε τι ακριβώς συμβαίνει γύρω μας. Συνήθως αποκόπτουμε τις ειδήσεις που ακούμε σήμερα από το παρελθόν. Αλλά η ιστορία θέλει να συνδέσει το παρόν με το παρελθόν, χρησιμοποιώντας το παρελθόν για να μπορούμε να κατανοήσουμε το παρόν. Αναφορικά με τη διδασκαλία της ιστορίας, αυτή πρέπει να γίνει λιγότερο σχολαστική, να απαιτεί λιγότερη απομνημόνευση και κυρίως να καλλιεργεί την ιστορική σκέψη. Όλες τις πληροφορίες τις βρίσκει κανείς εύκολα σήμερα μέσω του διαδικτύου. Το δυσκολότερο είναι πώς αντιλαμβάνεται και επεξεργάζεται κανείς αυτές τις πληροφορίες.
 
ΠτΘ: Έχετε αναφέρει σαφώς σε πολλά κείμενά σας ότι η ιστορία πρέπει να διδάσκεται με τρόπο τέτοιο ώστε να εξυπηρετεί μονάχα την αλήθεια χωρίς πολιτικές σκοπιμότητες.
Α.Λ: Δεν είναι από τη μία μεριά η ιστορική αλήθεια και από την άλλη οι σκοπιμότητες. Από αυτά που συνέβησαν στο παρελθόν εμείς μόνο ένα μικρό κομμάτι μπορούμε να ξέρουμε και κυρίως αυτά που γνωρίζουμε είναι ίχνη του παρελθόντος, όχι το ίδιο το παρελθόν. Ομολογουμένως, ας είμαστε κάπως συγκρατημένοι όταν μιλάμε για ιστορική αλήθεια. Από την άλλη μεριά είναι σαφές ότι στην ιστορία υπάρχουν πολλές οπτικές και επομένως δεν υπάρχει μία οπτική η οποία κυριαρχεί σε όλες τις άλλες. Άρα, αυτό που χρειάζεται είναι να μπορούμε να καταλαβαίνουμε τα προβλήματα της ιστορίας, να καταλαβαίνουμε ότι η αλήθεια της ιστορίας δεν είναι κάτι το οποίο δεν αλλάζει από το παρελθόν στο παρόν.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.