Ανωτατη ιδιωτικη εκπαιδευση μονο για τις νεες επιστημες

Ο σύλλογος φοιτητών Νομικής «Κώστας Βάρναλης» διοργάνωσε προχθές το βράδυ στο αμφιθέατρο της νέας Νομικής εκδήλωση με θέμα την ανώτατη εκπαίδευση και το ρόλο της στην αγορά εργασίας, με καλεσμένους τη βυζαντινολόγο Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ, το Γενικό Διευθυντή της Εθνικής Σχολής Δικαστών, Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Ευάγγελο Κρουσταλάκη και τον πρύτανη του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης Ιωάννη Σχινά. Η ανταπόκριση του κοινού, παρά την απουσία προβολής της σημαντικότατης αυτής εκδήλωσης, ήταν συμπαθητική αν και η Κομοτηνή δεν έχει την τύχη να φιλοξενεί συχνά ακαδημαϊκούς του επιπέδου και της ευρύτητας σκέψης της κ. Αρβελέρ. Η βυζαντινολόγος πρότεινε εισιτήριο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση να αποτελεί το εθνικό απολυτήριο, όπως συμβαίνει στη Γαλλία και ιδιωτικά πανεπιστήμια να ιδρυθούν μόνο για τους τομείς των νέων επιστημών, όπου υπάρχει έλλειψη Καθηγητών.

Ο κ. Σχινάς μίλησε περί πανεπιστημίου κι επιστήμης, σημειώνοντας ότι το πανεπιστήμιο έχει ως αφετηρία όχι τόσο την επιστήμη όσο το πανεπιστημιακό άσυλο. «Χώρος διδασκαλίας και ανταλλαγής απόψεων όπου μπορεί ελεύθερα να εκφέρει κάποιος όποιες απόψεις θέλει». Επεσήμανε ότι ξεκίνησε ως θεσμός της Καθολικής Εκκλησίας σε μια εποχή που βασίλισσα επιστήμη ήταν η θεολογία και απαιτούσε μέχρι και 17 χρόνια σπουδών, περικλείοντας επιστήμες όπως η φιλοσοφία. Ο κ. Σχινάς επανέλαβε με σημασία ότι ρόλος ύπαρξης του πανεπιστημίου είναι το πανεπιστημιακό άσυλο. «Σήμερα το πανεπιστήμιο είναι ένα δημόσιο αγαθό που στηρίζεται στην universitas διδασκόντων – διδασκομένων. Στόχος του, υποτίθεται, είναι η μετάδοση της γνώσης». Μέσα από παραδείγματα ο κ. Σχινάς έδειξε ότι το πανεπιστήμιο λειτουργούσε ως μία δομή εξουσίας σε μια κοινωνία ταξική. Το υπ’ αριθμόν ένα ζητούμενο της νεολαίας είναι να μπει στο πανεπιστήμιο σημείωσε και επ’ αυτού ανέπτυξε τον προβληματισμό του για το πώς μπορεί να βελτιώσει τις συνθήκες απασχόλησης το πανεπιστήμιο κι έδωσε έμφαση στο δημόσιο δωρεάν χαρακτήρα του πανεπιστημίου.

Ε. Κρουσταλάκης: «Το πανεπιστήμιο φάρος στη σύγχρονη κοινωνία»

Ο κ. Κρουσταλάκης έδωσε ώθηση στη συζήτηση περί ιδιωτικοποίησης της ανώτατης εκπαίδευσης παραπέμποντας στο άρθρο 16 του συντάγματος. «Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του κράτους και η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση. Σημειώνεται επίσης ότι οι καθηγητές των ΑΕΙ είναι δημόσιοι λειτουργοί. Καταλήγει: η σύσταση ανώτερων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται».

Για ανοιχτή και ίση πρόσβαση στα ΑΕΙ για διδάσκοντες και διδασκόμενους, βάσει του συντάγματος έκανε λόγο ο κ. Κρουσταλάκης, μιλώντας για τον κεντρικό σκοπό «η διεξαγωγή επιστημονικής έρευνας και η παροχή ανώτατης εκπαίδευσης στο ανώτατο δυνατό επίπεδο, κάτω από συνθήκες ισότητας και αυτοδιοίκησης των ιδρυμάτων».

Συμπεριέλαβε στους σκοπούς του πανεπιστημίου τη συμβολή του στην αντιμετώπιση πολιτιστικών, κοινωνικών και αναπτυξιακών αναγκών του τόπου όπου εδρεύει, όπως και συνολικά της Ελλάδας. «Οφείλουν να στοχεύουν και σε μια συνεχιζόμενη εκπαίδευση και σε σεμινάρια επιμόρφωσης ή συνεχούς κατάρτισης και ανανέωσης του επιστημονικού δυναμικού και όλης της κοινωνίας».

Έθεσε μια σειρά ερωτήματα προκειμένου για την πολιτική που οφείλει να ακολουθεί το κράτος για τα ΑΕΙ: «Το κράτος πρέπει να ταυτίζει την πολιτική για την ανώτατη εκπαίδευση με την πολιτική για την απασχόληση;

Το κράτος πρέπει να καθορίζει τις θέσεις στα ΑΕΙ ανάλογα με τη ζήτηση εργασίας που υπάρχει στην ελεύθερη αγορά της σύγχρονης φιλελεύθερης οικονομίας;

Ποιοι είναι οι στόχοι που πρέπει να προωθεί το κράτος για τα ΑΕΙ;»

Ο κ. Κρουσταλάκης ενίσχυσε τα επιχειρήματά του περί καθορισμού θέσεων στα ΑΕΙ με μια αναφορά στον υπερπληθωρισμό των δικηγόρων, δεδομένου ότι ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθήνας έχει 17 ή 18 χιλιάδες δικηγόρους. Πρότεινε να μην ανοίξουν υπερβολικά οι θέσεις στις νομικές σχολές.

Όχι σε ιδιωτικά τμήματα Νομικής

Περνώντας στο επίμαχο θέμα της ίδρυσης ιδιωτικών ΑΕΙ στον τομέα των νομικών σπουδών έκανε λόγο για δημοκρατικότητα. «Οι νομικοί έχουν μια παράδοση δημοκρατικού ρόλου στα θέματα της δημοκρατικής εφαρμογής του πολιτεύματός μας κι αυτό πρέπει να είναι ένα κριτήριο που θα πρέπει να λάβει υπόψιν το σύγχρονο κράτος».

Ο κ. Κρουσταλάκης εξέφρασε τις επιφυλάξεις του σχετικά με την ίδρυση ιδιωτικών νομικών σχολών. «Φανταστείτε να μπορεί να ιδρύσει Νομική Σχολή ένας ιδιώτης κι από εκεί να προέρχονται δικαστές και δικηγόροι, που θα είναι οι φρουροί της νομιμότητας και των ατομικών ελευθεριών και των κοινωνικών δικαιωμάτων των πολιτών κι αυτό να μπορεί να το κάνει ο καθένας μεγαλοεπιχειρηματίας, που είναι –όπως έλεγε ο μακαρίτης ο Μάνεσης για τις νέες εξουσίες – μία εξουσία. Τα ΜΜΕ είναι μία τρομερή κι ανεξέλεγκτη εξουσία και από την άλλη οι μεγάλοι οικονομικοί οργανισμοί.

Να δημιουργήσεις ένα πανεπιστήμιο από όπου θα βγαίνουν νομικοί μ’ ένα ειδικό τρόπο σκέψης, με μία κατεύθυνση σκέψης και να γίνουν δικαστές και εισαγγελείς. Ένας μακαρίτης αρεοπαγίτης μάς είχε πει ‘σας συγχαίρω γιατί απορρίπτετε τις αγωγές των εργαζομένων, αυτό δείχνει ότι είστε καλοί δικαστές’. Φαντάζεστε να γίνει ένα ιδιωτικό ίδρυμα Νομικής και να παράγει νομικούς με τέτοια νοοτροπία. Πού θα βρει το δίκιο του ο αδικούμενος πολίτης;»

Παρά τα παραδείγματα, ο κ. Κρουσταλάκης δεν απέκλεισε τα ιδιωτικά πανεπιστημιακά ιδρύματα. «Σε τι θα έβλαπτε αν γινόταν μία Ιατρική από ιδιωτικό φορέα; Ενδεχομένως να βοηθούσε». Για τη Νομική όμως διατήρησε τις επιφυλάξεις του. «Θα πρέπει να επιβάλουμε στο κράτος τη θέση ότι οφείλει να σέβεται το αυτοδιοίκητο των ΑΕΙ, την οικονομική τους ενίσχυση και να πετύχουμε την ουσιαστική παρουσία του πανεπιστημίου στην κοινωνία».

Ο κ. Κρουσταλάκης διατύπωσε με νόημα τη θέση για μια «εθνική πολιτική για την ανώτατη εκπαίδευση που να μην αλλάζει κάθε φορά που αλλάζει η κυβέρνηση, πολύ περισσότερο όταν αλλάζει ο υπουργός». Πρότεινε ένα ευρύ διάλογο για την παιδεία, διακομματικό για να αποδειχθεί ότι αντιμετωπίζεται σοβαρά η παιδεία.

Πανεπιστήμιο καθρέφτης κοινωνίας

Το πρώτο πανεπιστήμιο που ιδρύθηκε ήταν το 425 στην Κωνσταντινούπολη, με Νομική και Φιλοσοφική Σχολή, ήταν έργο της βυζαντινής αυτοκρατορίας, απάντησε η κ. Αρβελέρ στην παρουσίαση που έγινε από τον κ. Σχινά για τα δυτικά πανεπιστήμια. «Το 1044 ο αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος Μονομάχος δημιουργεί την περίφημη Νομική Σχολή και τη Φιλολογική Σχολή με τον Ψελλό και βρισκόμαστε στη μεγάλη άνθηση των γραμμάτων».

Η κ. Αρβελέρ υποστήριξε «κανείς δεν είναι ευχαριστημένος από το πανεπιστήμιό του, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική», προσθέτοντας «έχουμε το πανεπιστήμιο που μας ταιριάζει και μας αξίζει». Σημείωσε ότι δε μπορεί να γίνει αξιολόγηση των πανεπιστημιακών σπουδών ή των διπλωμάτων χωρίς να σκεφτούμε ότι το πανεπιστήμιο είναι ένας οργανισμός μέσα σ’ ένα κοινωνικό σύνολο, το οποίο καλείται να εξυπηρετήσει, αλλά και από το οποίο εξυπηρετείται. Χαρακτήρισε σκάνδαλο την ιδιωτική μέση εκπαίδευση. «Κάθε φορά που έρχομαι ακούω ότι τα καλά σχολειά είναι τα ιδιωτικά σχολειά. Δεν είμαι υπέρ της ιδιωτικής εκπαίδευσης στα ανώτατα ιδρύματα, αλλά είμαι βαθύτατα υπέρ της δημόσιας εκπαίδευσης στη μέση εκπαίδευση, γιατί θεωρώ ότι η παιδεία δεν είναι ένα σαλάμι, ώστε να είναι διαφορετική στη μέση και διαφορετική στην ανωτάτη».

Ανάφερε ένα παράδειγμα προσωπικής της εμπειρίας από την οργάνωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα στην εποχή της μεταρρύθμισης Αρσένη, στον οποίο είχε ζητήσει να ληφθεί η παιδεία ως ένα θέμα εθνικό και ως μια συνέχεια. «Στην Ελλάδα μπερδεύουμε την παιδεία με την εκπαίδευση. Το πανεπιστήμιο δε μπορεί να αλλάξει στόχους: να ετοιμάσει τους νέους για να αποκτήσουν τη γνώση στο συγκεκριμένο γνωστικό επίπεδο, να μπορούν να παράγουν γνώση, δηλαδή να κάνουν έρευνα και να ενταχθούν σ’ ένα κοινωνικό σύνολο με μία απασχόληση, η οποία θα μπορεί να τους κάνει όντα κοινωνικά και πολιτικά υπεύθυνα. Αν πάρουμε αυτούς τους στόχους θα δούμε γιατί αστοχούμε σήμερα. Πρέπει να λάβουμε υπόψιν τον παράγοντα ποσότητα. Το πανεπιστήμιο ήταν παλαιότερα δημιουργημένο για 100 – 150 ανθρώπους και φτάνουμε σήμερα σε μια κοινωνία όπου δε μπορείς ν’ αποκλείσεις από την ανώτατη παιδεία κάποιον που έχει την έφεση».

Ανοιχτή τριτοβάθμια εκπαίδευση

Η κ. Αρβελέρ τάχθηκε υπέρ του γαλλικού συστήματος, σύμφωνα με το οποίο εισέρχεται στο πανεπιστήμιο –στο δωρεάν πανεπιστήμιο- όποιος έχει εθνικό απολυτήριο, χωρίς καμία εξέταση και άγχος. «Πόσοι βγαίνουν; Όταν έχετε κάνει υποχρεωτική παιδεία μέχρι τα 18 χρόνια –αυτό που γίνεται στη Γαλλία- μπορείτε να την κάνετε υποχρεωτική μέχρι τα 20». Η κ. Αρβελέρ πρότεινε μέσα από τη ρηξικέλευθη αυτή προτροπή την προσαρμογή στα νέα δεδομένα κι εξήγησε τι συμβαίνει στην τριτοβάθμια εκπαίδευση της Γαλλίας: «Δε μπορείς να μείνεις στο πανεπιστήμιο πάνω από 3 χρόνια όταν δεν έχεις περάσει τουλάχιστον 2 έτη. Μπορείς να αποτύχεις μόνο ένα χρόνο.

Το ‘αιώνιος φοιτητής’ είναι αδιανόητο εφόσον εισέρχεσαι χωρίς εξετάσεις».

Ειδίκευση, κατάρτιση, προετοιμασία για εργασία, ευρύτητα πνεύματος και στοχασμού; Τι απ’ όλα είναι το πανεπιστήμιο; Η κ. Αρβελέρ έκανε λόγο για συνδυασμό, επισημαίνοντας: «Η εξειδίκευση είναι κάτι που σε κάνει φτωχότερο κάθε μέρα. Η κοινωνία, όντας τόσο γρήγορη στην αλλαγή, δε μπορεί να σταθεί σε μία απόλυτη εξειδίκευση, οπότε όταν βγαίνει από το πανεπιστήμιο ο τέλεια εξειδικευμένος πρέπει να ενταχθεί σε μια δια βίου εκπαίδευση, η οποία είναι μία καθημερινή ενασχόληση με το επιστημονικό του αντικείμενο. Διδάσκω σε ανθρώπους που είναι πολύ πιο ηλικιωμένοι κι από εμένα».

Παρουσίασε τα πανεπιστήμια τρίτης ηλικίας, «τα φυτώρια του καλύτερου βίου για τους ανθρώπους που έπαψαν να έχουν επαγγελματική εκπαίδευση».

Η αρχή της δημοκρατίας

Η κ. Αρβελέρ πέρασε σε κρίσιμα ερωτήματα με στόχο να αναδείξει τη δύναμη ανατροπής που κρύβει η παιδεία από αρχαιοτάτων ακόμη χρόνων. Οι σοφιστές έθεταν το ερώτημα αν διδάσκεται η αρετή. «Αν η αρετή διδάσκεται, τότε αυτοί που ήταν ευγενείς από τη γέννησή τους θα μπορούσαν να βρεθούν αντιμέτωποι με κάποιον που ήταν ενάρετος και η αρετή δεν ήταν προνόμιο μόνο των ευγενών ή των αριστοκρατών. Αυτή η άποψη έκανε δυνατή στην Αθήνα την άσκηση της δημοκρατίας. Έτσι, ο οποιοσδήποτε μπορούσε να σταθεί στην ισογονία, στην ισονομία, την ισοπολιτεία και να έχει την ισηγορία, οι οποίες ήταν οι βάσεις της αθηναϊκής δημοκρατίας».

Το σημερινό ερώτημα που έθεσε ήταν «Η επιτυχία διδάσκεται;», κάνοντας πρώτα μια στάση στα δυτικά πανεπιστήμια και την ορθολογική σκέψη απέναντι στη θεολογία.

«Αυτή η επιτυχία είναι το θέμα της κατάρτισης για μία επαγγελματική απασχόληση. Το 1978 βρίσκομαι ως αντιπρόεδρος όλων των γαλλικών πανεπιστημίων σε τραπέζι που μας έκανε ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Ζισκάρ Ντ’ Εσταίν. Μας κάλεσε να κάνουμε τις κινήσεις εκείνες που θα αντιμετώπιζαν το πρόβλημα των ανέργων πτυχιούχων. Τον ρωτήσαμε ποια θα είναι τα επαγγέλματα που θα έχει ανάγκη η Γαλλία σε 10 χρόνια, γιατί η επιστημονική περίοδος προετοιμασίας είναι 5 + 5 χρόνια. Η απάντηση από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ήταν ας αλλάξουμε θέμα. Το να προσπαθήσουμε να κάνουμε το πανεπιστήμιο καθρέφτη της αγοράς είναι το πιο μάταιο πράγμα που υπάρχει εφόσον κανείς δεν ξέρει ποιες θα είναι οι ανάγκες της αγοράς ωσότου γίνει το πρόγραμμα, ετοιμαστούν οι φοιτητές».

Βασικό αίτημα και στόχος στην εκπαίδευση είναι το ανοιχτό μυαλό γιατί «κανένας νέος δε θα κάνει μόνο μία απασχόληση».

Αναζητώντας τις λύσεις που θα έφερναν το πανεπιστήμιο κοντά στις ανάγκες της κοινωνίας της αγοράς παρέπεμψε στη διεύρυνση του χώρου δράσης και το πολυδιάστατο της γνώσης, μέσα από τη συνέχιση των σπουδών ενός ευρωπαίου σε άλλη χώρα πλην της δικής του μέσα από την κατοχύρωση των διδακτικών μονάδων.

Η ευτυχία διδάσκεται στους συνομιλητές

«Η ευτυχία διδάσκεται;» ήταν το τελευταίο και κρίσιμο ερώτημα, το οποίο αντιμετωπίζουν οι ακαδημαϊκοί. «Θυμάμαι το Μάη του 1968 στο Παρίσι, όταν οι νέοι φοιτητές μαζεύονταν για να ξαναφτιάξουν τον κόσμο και αναρωτιόμασταν τι ζητούσαν. Η απάντηση ήταν έξυπνους καθηγητές, καθηγητές οι οποίοι δε βάζουν το διδασκόμενο μόνο απέναντί τους αλλά και δίπλα τους κατά το πλατωνικό σύστημα. Το να βάζεις δίπλα σου το μαθητή είναι να έχεις ένα μικρόφωνο και να κυκλοφορείς μέσα στην αίθουσα. Κάθε λόγος καθ’ έδρας είναι αδύνατο να περάσει στα νέα μυαλά. Η κατάρριψη της αυθεντίας δε μπορεί παρά να είναι ένας λόγος διανοητικός με τους νέους οπουδήποτε και σε οποιαδήποτε βαθμίδα».

Όπως κι αν το κάνουμε το πανεπιστήμιο θα είναι ο φορέας που ετοιμάζει δασκάλους της μέσης εκπαίδευσης. Μπορεί για τα ελληνικά δεδομένα η ειλικρίνεια της κ. Αρβελέρ να είναι καταπέλτης, πλην όμως αποτυπώνει εξαιρετικά εύστοχα το πού χωλαίνει η εκπαίδευση στη χώρα μας. Πρότεινε τη μόρφωση αυτών που θα μορφώσουν, κάτι που συμβαίνει στη Γαλλία. «Αλλιώς ετοιμάζονται αυτοί που θα διδάξουν μαθηματικά αλλιώς αυτοί που θα διδάξουν ιστορία. Υπάρχουν πανεπιστημιακά ινστιτούτα, όπου οργανώνεται η διδασκαλία και επιτυγχάνεται η ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών».

Όσο για την ιδιωτική εκπαίδευση η κ. Αρβελέρ ήταν κάθετη: «Η διδασκαλία δε μπορεί να είναι επειδή κάποιος πληρώνει, γιατί αν κάποιος πληρώνει το χρήμα δίδει και το σχήμα, οπότε οι δάσκαλοι που θα ετοιμαστούν έτσι για να πάνε στα σχολειά δε θα είναι οι ελεύθεροι, ανεξάρτητοι, αυτεξούσιοι, που δίνει ένα ανεξάρτητο πανεπιστήμιο, οπωσδήποτε κρατικό. Για την ανώτατη ιδιωτική εκπαίδευση μένουν μόνο οι νέες επιστήμες, γιατί δε μπορεί να διδαχτεί σύμφωνα με τα μέσα που ζητούν από τους διδάσκοντες. Πώς θα βρεις διδάκτορα σε μία νέα επιστήμη ο οποίος θα γίνει Καθηγητής;»

Μαρία Αμπατζή

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.