Ζωη στη σιωπη
Γράφουν οι Κατερίνα Βαϊοπούλου, Ηλιάνα Καμπά, Ευδοξία Λουκίδου και Ελένη Μανουσαρίδου*
Με την επιβάρυνση της ήδη «μειονεκτικής» τους θέσης έρχονται αντιμέτωπες οι ευάλωτες κοινωνικές ομάδες στην κρίσιμη περίοδο της πανδημίας. Επιδέχονται πίεση σε πολλαπλούς τομείς της καθημερινής τους ζωής, με αποτέλεσμα να αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις αυτής της κρίσης. Μια από αυτές τις ομάδες αποτελεί η πληθυσμιακή ομάδα των Ρομά. Οι Ρομά προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης, την ανεπάρκεια βασικών αγαθών και υποδομών, όπως νερό, τρόφιμα, ρεύμα, αποχέτευση, την κοινωνική περιθωριοποίηση και τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Η πανδημία και η ζωή στους καταυλισμούς
Δεν είναι λίγες οι φορές που πολλοί θεωρούν ότι η συγκεκριμένη ευάλωτη ομάδα επιλέγει να ζει υπό αυτές τις συνθήκες, άποψη η οποία αποδίδεται κυρίως στην κουλτούρα τους. Ποιος θα ήθελε να ζει σε καταυλισμούς που χαρακτηρίζονται από την εξαθλίωση, την απουσία βασικών αγαθών, την ελλιπή ενημέρωση και εκπαίδευση, αλλά και τη μη ισότιμη πρόσβαση σε θέσεις εργασίας;
Οι συνθήκες διαβίωσης των Ρομά δεν τους διευκολύνουν καθόλου να αντιμετωπίσουν την πανδημική κρίση. Η πείνα και η φτώχεια αποτελούν τα κύρια «συμπτώματα» της πανδημίας που με αυτά οι κάτοικοι των καταυλισμών έρχονται αντιμέτωποι. Δεν διαθέτουν την οικονομική δυνατότητα για την εξασφάλιση της τροφής τους και άλλων βασικών αγαθών που κρίνονται απαραίτητα για την επιβίωσή τους. Προσπαθούν να τηρήσουν τους κανόνες υγιεινής μέσα σε ένα περιβάλλον που κρίνεται ακατάλληλο για την υγεία τους, βρίσκοντας διάφορες λύσεις, όπως το γέμισμα δοχείων με νερό σε περιοχές όπου εντοπίζουν πως είναι κατάλληλο. Αδύνατη είναι και η προσπάθειά τους για τήρηση των κοινωνικών αποστάσεων λόγω της διαμονής μεγάλου αριθμού ατόμων στους καταυλισμούς. Πώς είναι δυνατόν να εξασφαλιστεί η υγεία τους, αλλά και η υγεία των ευπαθών ομάδων που εμπεριέχονται σε αυτήν την ήδη ευάλωτη ομάδα;
Η «απειλή» των δικαιωμάτων και τα παιδιά Ρομά
Αναγκαίος είναι ο εντοπισμός και η ανάδειξη των αναγκών των Ρομά, καθώς και η εξίσου ισότιμη αντιμετώπισή τους με την υπόλοιπη κοινωνία. Ειδικότερα, εν μέσω της πανδημίας, τα δικαιώματα στην ενημέρωση, στην εξοικείωσή τους με τους κανόνες υγιεινής και τα μέτρα προφύλαξης έχουν παραγκωνιστεί. Την ανισότητα εντείνει ο έντονος και υποχρεωτικός ρόλος των ψηφιακών μέσων, όπου αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας και ιδιαίτερα εν μέσω της πανδημίας. Εδώ αναδεικνύεται ίσως και ένα μεγάλο πλήγμα για τα παιδιά Ρομά, για τα οποία η έλλειψη της οικονομικής δυνατότητας για παροχή ηλεκτρονικού εξοπλισμού ισούται με τον αποκλεισμό τους από το δικαίωμά στην εκπαίδευση και τη μόρφωση.
Η αναπαραγωγή του φόβου μέσω των ΜΜΕ και το δύσκολο έργο των επαγγελματιών
Σημαντικό ζήτημα αποτελεί ο στιγματισμός και η δυσμενής στάση των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης απέναντι σε αυτήν την ομάδα, με την αναπαραγωγή αυθαίρετων αντιλήψεων και εικόνων. Οι χαρακτηρισμoί και οι γενικεύσεις προς μια ευάλωτη κοινωνική ομάδα αναπαράγουν τα ήδη υπάρχοντα ρατσιστικά αφηγήματα και ενισχύουν την καχυποψία και τον φόβο του υπόλοιπου πληθυσμού. Βέβαια, απάντηση στις τυποποιημένες αυτές απόψεις αποτελούν η βοήθεια και η στήριξη που παρέχουν οι εθελοντικές ομάδες και οι κοινωνικές υπηρεσίες, οι οποίες στις δύσκολες συνθήκες που βιώνουμε προσπαθούν να υλοποιήσουν κανονικά το έργο τους.
Η πανδημία όμως, για πολλούς επαγγελματίες, αποτελεί μια στρεσογόνα κατάσταση όπου απαιτεί την προσαρμογή τους σε νέα δεδομένα που χαρακτηρίζονται από την έντονη εναλλαγή ρόλων. Πολλοί από αυτούς δεν έχουν τη δυνατότητα να επισκεφθούν καταυλισμούς καθώς δεν τους παρέχονται προστατευτικά εργαλεία ούτε γίνεται και η απαραίτητη λήψη προστατευτικών μέτρων για να διεκπεραιώσουν το έργο τους. Μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας προσπαθούν να καλύψουν τις ανάγκες αυτών των ανθρώπων με την εξασφάλιση της πρόσβασής τους σε επιδόματα ή άλλες παροχές που κρίνονται αναγκαίες για τη διαβίωσή τους. Έως πότε όμως αυτή η απροστάτευτη πληθυσμιακή ομάδα θα παραμένει στην αφάνεια;
Η αναγκαιότητα της καθολικής δράσης
Με τη δράση τους ακτιβιστές και επαγγελματίες υγείας αγωνίζονται να καταστίσουν φανερό το δικαίωμα στην ισότιμη πρόσβαση στα δημόσια αγαθά και στη σωματική και ψυχολογική ακεραιότητα της ομάδας των Ρομά. Ωστόσο, επικρατεί προβληματισμός σχετικά με το πόσο επαρκής είναι η δράση και το ενδιαφέρον των ανθρώπων αυτών. Απαραίτητη είναι η συμβολή του κράτους και όλων μας στη σωστή και άμεση ενημέρωση που αφορούν τα μέτρα πρόληψης, καθώς και η προσφορά βοήθειας, όσον αφορά την κάλυψη βασικών αναγκών και υγειονομικού υλικού. Παράλληλα, οι κρατικοί φορείς και τα πρόσωπα που ασκούν έντονη επιρροή στους πολίτες καλούνται να εξαλείψουν τη ρητορική του μίσους, να προστατεύσουν και να προάγουν τα δικαιώματα των Ρομά. Το δικαίωμα στη ζωή είναι καθολικό ακόμη και για τα άτομα τα οποία έχουν αδίκως παραμείνει στη κοινωνική αφάνεια.
*Οι Κατερίνα Βαϊοπούλου, Ηλιάνα Καμπά, Ευδοξία Λουκίδου και Ελένη Μανουσαρίδου είναι προπτυχιακές φοιτήτριες του Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας του ΔΠΘ. Το παρόν κείμενό τους δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του μαθήματος «Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην κοινωνική προστασία» και συγκεκριμένα στο project «Κοινωνικό Παρατηρητήριο So Covid-19 Microscope», με υπεύθυνο καθηγητή τον Πρόεδρο του Τμήματος κ. Χαράλαμπο Πουλόπουλο, το εαρινό εξάμηνο του 2020. Η έρευνα της συγκεκριμένης ομάδας επικεντρώθηκε στην πληθυσμιακή ομάδα των Ρομά.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
