Την Εθνικη γιορτη της Κυπρου γιορτασε το 10ο Δημοτικο Σχολειο Κομοτηνης
—Ακούστηκε ανέκδοτο ποίημα του μακαριστού ιερέως και ποιητή Παπανικόλα Παναγή για τον ήρωα Γρηγόρη Αυξεντίου
Μια συγκινητική εκδήλωση-αντίδωρο της προσφοράς των Κυπρίων αδελφών στους αγώνες για την Ελευθερία και κατά της βρετανικής αποικιοκρατίας, αλλά και της προσφοράς των σύγχρονων Κυπρίων συμπολιτών στην κοινωνία της Βόρειας Ελλάδας και της Θράκης, με την αφιέρωση της εκδήλωσης για την Εθνική γιορτή της Κύπρου στον μακαριστό Παπαμιχαήλ Σιριβιανό είχαν την τύχη να παρακολουθήσουν την Παρασκευή 31 Μαρτίου 2023, στην αίθουσα εκδηλώσεων του 10ου Δημοτικού Σχολείου μέλη της οικογένειας του αειμνήστου ιερέως, η πρεσβυτέρα κ. Παναγιώτα Παπανικολάου-Σιριβιανού και τα παιδιά τους Νίκη και Νίκος, ο Κύπριος αγωνιστής κ. Ανδρέας Βασιλείου και η σύζυγός του, ο πρόξενος της Κύπρου στη Θεσσαλονίκη κ. Κωνσταντίνος Πολυκάρπου, η Πρόεδρος του Συλλόγου Κυπρίων Ροδόπης κ. Χριστιάνα Κωνσταντίνου, ο Μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής κ. Παντελεήμων, ιερείς και πνευματικά τέκνα του μακαριστού Παπαμιχάλη.
Μια άψογη εκδήλωση που διοργανώθηκε από τη διευθύντρια του Σχολείου κ. Ελευθερία Σιώπη, τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές των μεγαλυτέρων τάξεων, που έγραψε στη μικρή μας πόλη τη δική της ιστορία, για πολλούς λόγους μεταξύ των οποίων και οι ακολούθως αναφερόμενοι.
Ένδοξες στιγμές του αγώνα του κυπριακού λαού κατά του βρετανικού ζυγού και της βρετανικής αποικιοκρατίας (1955-1959)
Και πρώτα πρώτα, γιατί η γιορτή της εθνικής επετείου την 1η Απρίλη μας θύμισε ένδοξες στιγμές του κυπριακού λαού κατά του βρετανικού ζυγού και της βρετανικής αποικιοκρατίας, με την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ, που διήρκησε από το 1955 έως το 1959 και έληξε με τις «Συμφωνίες Λονδίνου – Ζυρίχης», με τις οποίες η Κύπρος ανακηρύχθηκε ανεξάρτητο κράτος, με την επωνυμία Κυπριακή Δημοκρατία και τρεις εγγυήτριες δυνάμεις, την Αγγλία, την Ελλάδα και την Τουρκία. Αξίζει να σημειωθεί ότι τον Ιανουάριο του 1950, η εκκλησία της Κύπρου είχε διοργανώσει δημοψήφισμα με στόχο την απελευθέρωση της Μεγαλονήσου και την ένωσή της με την Ελλάδα, όπου το 95,7% των Κυπρίων, με τη θετική ψήφο των Τουρκοκυπρίων, ψήφισε υπέρ της Ένωσης. Το Λονδίνο, όμως, απέρριψε το δημοψήφισμα, παρόλο που η Βρετανία είχε υποσχεθεί ότι θα παραχωρούσε την Κύπρο στην Ελλάδα, εάν οι Έλληνες συμμαχούσαν εναντίον του Άξονα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτό και συνέβη, αφού Έλληνες και Ελληνοκύπριοι – ακολούθησαν τον αγγλικό στρατό– συνέβαλαν ουσιαστικά στη νίκη των συμμάχων. Αποτέλεσμα της αθέτησης των συμπεφωνημένων από τους Βρετανούς ήταν η συγκρότηση της ΕΟΚΑ (Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών), η οποία και ανέλαβε δράση εναντίον των Άγγλων κατακτητών με πολιτικό αρχηγό τον μετέπειτα πρώτο Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ΄. Σ’ αυτά τα τέσσερα χρόνια του κυπριακού αγώνα, σύσσωμος ο κυπριακός λαός έγραψε σελίδες απίστευτου ηρωισμού και αυτοθυσίας, με τη μαθητιώσα νεολαία να συμμετέχει σ’ αυτόν τον «υπέρ βωμών και εστιών» αγώνα. Κατά τον συγγραφέα Γιώργο Κούσελα, ο ξεσηκωμός της 1ης Απρίλη 1955 –στο βιβλίο του «γεννήθηκα στην Κύπρο την 1η τ’ Απρίλη 1955»– ήταν όμοιος μ’ αυτόν του 1821, άποψη που ασπάζονται όλοι σχεδόν οι Κύπριοι. Κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα, χύθηκε αμέτρητο αίμα, οδηγήθηκαν δε στην αγχόνη από τους Βρετανούς ακόμη και αμούστακα παλληκάρια, όπως ο μαθητής Ευαγόρας Παλληκαρίδης, στον οποίο η προσφάτως τεθνεώσα Βασίλισσα Ελισάβετ της Βρετανίας αρνήθηκε τότε να παραχωρήσει χάρη.
Σήμερα Γρηγόρης Αυξεντίου, Ευαγόρας (Βαγορής) Παλληκαρίδης, Μιχαλάκης Καραολής, Ανδρέας Δημητρίου και πολλοί άλλοι αγωνιστές για την ανεξαρτησία της Κύπρου κείνται στα «Φυλακισμένα Μνήματα», αναμένοντας τη δικαίωση, την επανένωση δηλαδή του νησιού και τη λύτρωσή της από τη μαρτυρική εισβολή του Αττίλα. Πιστεύοντας στη λευτεριά, που τόσο όμορφα και καίρια ύμνησε ο μαθητής Ευαγόρας Παλληκαρίδης, και μας μάθαινε στο σχολειό η Κύπρια φυσικός μας.
«Τώρα κι αν είναι Χειμωνιά/ Θα ’ρθει το καλοκαίρι/ τη Λευτεριά να φέρει/ σε πόλεις και χωριά».
Παναγιώτα Παπανικολάου-Σιριβιανού
«Ο Παπανικόλας Παναγής, τομεάρχης της ΕΟΚΑ, ξεσήκωνε τους συγκρατούμενούς του γράφοντας ποιήματα για τους αγωνιστές ή σατιρίζοντας τους Άγγλους»
Η εκδήλωση έγραψε τη δική της ιστορία στην πόλη μας για πολλούς κι έναν ακόμη λόγο, όπως το ότι σ’ αυτήν κατατέθηκαν σημαντικές μαρτυρίες συμπολιτών Κυπρίων που επέλεξαν τη Θράκη, και δη την Κομοτηνή, ως τόπο κατοικίας τους. Περισσότερο συγκεκριμένα, για πρώτη φορά στα ελλαδικά γράμματα ακούστηκε από τη θυγατέρα του, κ. Παναγιώτα Παπανικολάου-Σιριβιανού ηρωικό ποίημα-ύμνος του Παπανικόλα Παναγή στον Γρηγόρη Αυξεντίου, κατά τον τύπο των ακριτικών δημοτικών τραγουδιών, καθιστώντας μας κατανοητό για ποιον λόγο ο Σεφέρης θεωρούσε την Κύπρο ως τελευταίο προπύργιο του ελληνικού πολιτισμού.
Εξάλλου, και ο λόγιος Νίκος Παπαναστασίου[1] για τα ποιήματα του Παπανικόλα, από τα οποία κάποια ελάχιστα διασώθηκαν στον κυπριακό τύπο πριν την εισβολή του 1974, χαρακτηρίζοντάς τα κορυφαία, γράφει για την ποίησή του:
«Γλώσσα του [ποιητή Παπανικόλα Παναγή] η κυπριακή τοπολαλιά, αυτήν που ήξερε από γεννησιμιού του. Και, παρόλο που η μόρφωσή του ήταν του δημοτικού,ο στίχος του ήταν άριστος και στο μέτρο, και στην ομοιοκαταληξία και σε νόημα. Νόημα μεστό, με μηνύματα προσμονής και ελπίδας για την πραγματοποίηση της Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα, θυμού και αγανάκτησης για τη συνεχιζόμενη τότε κατοχή της Κύπρου από τους Άγγλους, φιλίας και συναδελφοσύνης μεταξύ των Ελλήνων Κυπρίων, πίστης και εμμονής στα ελληνοχριστιανικά ιδεώδη. Ήσαν ποιήματα κορυφή, για τα οποία δεν άργησε να γίνει γνωστός, οπότε κάποια από αυτά άρχισαν να δημοσιεύονται στις εφημερίδες. Και ευτυχώς, γιατί με τον τρόπο αυτό δεν χάθηκαν όπως όλα τ’ άλλα που είχε, μετά την τουρκική εισβολή του 1974».
Οι παρευρισκόμενοι στην εκδήλωση άκουσαν έτσι ένα από τα ελάχιστα διασωθέντα, μετά την τουρκική εισβολή και κατοχή, ποίημα του αγωνιστή ποιητή, που ανακάλεσε μνημονικά και διέσωσε η θυγατέρα του, η συνταξιούχος σήμερα Κυπρία φιλόλογος κ. Παναγιώτα Σιριβιανού, κάτοικος Ελλάδας, μαζί με τον μακαριστό σύζυγό της Παπαμιχαήλ Σιριβιανό, μετά την εισβολή στην Κύπρο, που υπηρέτησε όλα της τα εργάσιμα χρόνια την ελληνική εκπαίδευση, και η οποία παρουσίασε με τη μεγαλύτερη δυνατή συντομία τον ταπεινό αγωνιστή ιερέα, αναφέροντας:
«Είμαι ιδιαίτερα συγκινημένη που μου δίδεται η ευκαιρία σαν παιδί αγωνιστή της ΕΟΚΑ να καταθέσω και εγώ τη μαρτυρία μου. Ο πατέρας μου, ο Παπανικόλας Παναγής από τη Χάρτζια της Κερύνειας ήταν τομεάρχης της ΕΟΚΑ με μεγάλη δράση. Γι’ αυτό βασανίστηκε 3,5 χρόνια από όλα τα κρατητήρια των Άγγλων στην Πύλα, στην Ομορφίτα, στην Κοκκινοτριμιθιά, στον Τζιάδο κ.α., ξεσηκώνοντας τους συγκρατούμενούς του με ποιήματα που έγραφε για τους αγωνιστές ή σατιρίζοντας τους Άγγλους. Στο σπίτι μας είχε κρησφύγετο και φιλοξενούσε 4 αγωνιστές, όπως τον Στυλιανό Λένα, τον Φώτη Παπαφώτη κ.ά. Σ’ αυτό βοηθούσαν η μητέρα μου και τα μεγαλύτερά μου αδέλφια, μεταφέροντας μηνύματα κλπ.
Θα σας απαγγείλω ένα ποίημα για τον Αυξεντίου που το έγραψε από τα κρατητήρια της Πύλας λίγες μέρες μετά τη θυσία του.
Στον Γρηγόρη Αυξεντίου[2]
Του Παπανικόλα Παναγή
Κρατητήρια Πύλας
Θέλεις να δεις παλλικαρκιές τζιαι[3] δόξαν να αντικρύσεις
Θέλεις να δεις του Διγενή το πρώτον παλλικάριν
Τον Αυξεντή θέλεις να δεις το καύχημα της Λύσης
Θέλεις να δεις τον ήρωα, της Κύπρου το καμάριν;
Πάεννε πάνω να τον δεις, στου Μαχαιρά τα μέρη
να δεις βροντές, να δεις στραπές, να δεις τη γη να σιέται
να δεις τον Χάρτινγκ[4] που ρκεται τζι άλλον στρατόν να φέρει
τ’ ένα βουνό να κόβκιεται με τ’ άλλο να χτυπιέται.
Όπου δικλήσεις να θωρείς τη γη σκοτεινιασμένη
μόνο η δόξα τριγυρνά που πανωθκιόν του σπήλιου
οι Άγγλοι στέκουν πόμακρα, χλωμοί, φοβιτσιασμένοι
τζιαι τρέμουν να αντικρύσουσιν τη λάμψη τέτοιου ήλιου.
Πόμπες τζιαι σφαίρες παίζουσιν τζι αντιλαλούν τα όρη
Πουλιά, θηρία τζι αγρινά, βουρούσιν[5] να γλυτώσουν
τζιαι ένας Εγγλέζος άμυαλος φωνάζει στον Γρηγόρη
εγγλέζικα τζιαι ελληνικά «σαρέντε – παραδώσου».
Οι Άγγλοι παραδίδομαι, ν’ ακούσουν καρτερούσιν
πιάνουσιν στάσιν προσοχής, στέκουν τζιαι κρωννοούνται[6]
πάντα του σπήλιου την μερκάν κατάματα θωρούσιν
πίσω να στρέψουν σκέφτομαι ομπρός να πάν’ φοβούνται
«Ελάτε να με πιάσετε αν το λαλεί η καρκιά σας
που μες στα βάθη της σπηλιάς ακούστην η φωνή του,
να πολεμάτε ξέρετε λαλείτε τζιαι περνάς σας
Κοντέψετε για να φανεί ποιος πολεμά περίτου».
Σαν το λιοντάρι που άμα δει ν’ αρπάσουν τα παιδκιά του
λυσσά τζιαι αφροί σιωνώνονται[7] που το δικόν του στόμα
τζιαι κόβκει με τα δόντια του όποιον σταθεί μπροστά του
έτσι έμοιαζε τζιαι ο Αυξεντής τζιαι παραπάνω ακόμα.
Το ένα το χέρι εύκαλεν που μες την μαύρη τρύπα
τζιαι που τες τέσσερις μερκές δίχα να ησυχάσει
σφαίρες τζιαι πόμπες έσυρνε, συνέχεια εκτύπα
ενόμιζες ο ουρανός τζιαι η γη εν να χαλάσουν.
Εστοιβάστηκαν τα κορμιά των Άγγλων
Τζιαι το γαίμαν επήεν ως τον ποταμόν
Ετρέσιεν σαν το αυλάκι
τζι τζείνοι πούταν ζωντανοί σαν τα πουλιά ετρέμαν
τζιαι τρέχαν να βρουν χώσματα, λάκκον είτε χαντάτζι.
Ασυρματούν ν’ άρτει στρατός, νάρτουν αεροπλάνα
πεζίνες τζιαι πετρέλαια πολλά να κουβαλήσουν
νάρτουν να πάρουν τους νεκρούς τους Άγγλους που πεθάναν
να κρούσουν το κρησφύγετο, τον Αυξεντή να ψήσουν.
Τέτοια καρκιά, τέτοια ψυσή, στον κόσμον εν εφάνη
η τόλμη τζι η ανδρεία του ενθύμιον θα μείνει
η δόξα τον στεφάνωσε με δάφνινο στεφάνι
τζιαι ο τόπος που σκοτώθηκε προσκύνημα θα γίνει.
Στον τόπο που δοξάστηκε μιαν εκκλησιά να χτίσουν
τα κόκκαλά του τ’ άγια τζι μέσα να τα θάψουν
τζιαι πάνω στο καμπαναριόν τ’ άγαλμά του να στήσουν
είσαι της δόξας βασιλιάς, επιγραφήν να γράψουν!
Ανδρέας Βασιλείου, συμπολίτης Κύπριος αγωνιστής
Ο δεκαεξάχρονος μαθητής που υλοποίησε «την καταστρεπτικωτέρα εις την ιστορίαν της νήσου και της Αγγλίας δολιοφθορά»
Τη δική του αγωνιστική μαρτυρία κατέθεσε στην εκδήλωση και ο Κύπριος συμπολίτης μας, κάτοικος Κομοτηνής, Ανδρέας Βασιλείου,[8] ο οποίος έλαβε μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα της Κύπρου, αναλαμβάνοντας σε ηλικία 16 μόνον ετών, να βάλει βόμβες σε δυο αεροπλάνα στην εγγλέζικη βάση του Ακρωτηρίου. Η μεγάλη δολιοφθορά της ΕΟΚΑ πραγματοποιήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 1957 και η επιχείρηση των αγωνιστών που εργάζονταν στη βάση έγινε με την καθοδήγηση του Πανικού Σωτηρίου, μαθητή της Ε΄ τάξης του Λανιτείου Γυμνασίου Λεμεσού.
Η ηρωική πράξη του κ. Βασιλείου έχει ως εξής:
«Εργαζόμουν στη βάση Ακρωτηρίου. Την 1 μ.μ. τερματίζουν την εργασίαν των και φεύγουν οι Άγγλοι τεχνικοί από το υπόστεγον, πλην του Άγγλου φρουρού, ο οποίος παρέμενε διά την παρακολούθησίν μας έως την 4 μ.μ., που θα ετερματίζαμεν την εργασίαν μας. Την 1.45 μ.μ., αφού προηγουμένως εφάγαμεν το μεσημβρινόν μας φαγητόν, ο Τούρκος και ο Αρμένιος συνάδελφος βγαίνουν έξω από το υπόστεγον, ενώ ο Έλλην συνάδελφος τυχαίως έγειρε και απεικοιμήθη εις ένα πρόχειρον κάθισμα. Την στιγμήν αυτήν παίρνω την μίαν βόμβαν και, ενώ ο Άγγλος φρουρός εξήταζε εν αεροπλάνον, το οποίον ευρίσκετο πλησίον της γωνίας που ήτο προς το μέρος της εισόδου, πηγαίνω αθορύβως προς το μέσον του υπόστεγου και εισερχόμενος κάτωθεν των ανοιγμένων πλευρών ενός αεριωθουμένου βομβαρδιστικού αεροπλάνου τύπου “Καμπέρα” την τοποθετώ εις το εσωτερικόν κούφωμα δίπλα από το ντεπόζιτο της βενζίνης αυτού. Ακολούθως επιστρέφω αθέατος και βγαίνω έξω από το υπόστεγον.
Την 2.30 μ.μ. προφασισθείς ότι θα έβγαινα έξω από το υπόστεγον και ότι θα επήγαινα εις το αποχωρητήριον, φεύγω από το μέρος που εργαζόμεθα, αφήνοντας έτσι τους συναδέλφους και τον φρουρόν εκεί. Όταν έφθασα στην είσοδον, αντί να βγω έξω από το υπόστεγον, επιστρέφω από την αντίθετον πλευράν που εργάζοντο οι συνάδελφοι και καλυπτόμενος από τα σώματα των αεροπλάνων τοποθετώ την άλλην βόμβαν εις το βάθος ανοιγμένου μέρους, που ευρίσκετο εις το αριστερόν μέρος αεροπλάνου του ίδιου τύπου με το προηγούμενον και εις σημείον που σχεδόν εφάπτετο με το ντεπόζιτον της βενζίνης αυτού. Εν συνεχεία επιστρέφω διά της ιδίας διαδρομής εις τον τόπον της εργασίας μας.
Το βράδυ, όταν ήλθα εις Λεμεσόν, ανέφερα το γεγονός εις τους υπευθύνους και ανεμέναμεν τα αποτελέσματα. Την επομένην 26 Νοεμβρίου μεταβαίνων εις την εργασίαν μου, διά να μην κινήσω τας υποψίας των Άγγλων εις την περίπτωσιν που θα είχαν εκραγή αι βόμβαι, αντελήφθην ότι δεν συνέβη τίποτε εις το υπόστεγον.
Τότε ευρέθην εις δυσχερεστάτην θέσιν, διότι αφ’ ενός μεν υπήρχε περίπτωσις να εύρουν εν τω μεταξύ τάς βόμβας οι Άγγλοι τεχνικοί που εργάζοντο πάνω στα αεροπλάνα, παρ’ όλον ότι τας ετοποθέτησα εις πολύ απόκρυφα μέρη αυτών, οπότε και θα επροδιδόμουν, αν τυχόν εγκατέλειπα την εργασίαν μου. Αφ’ ετέρου μπορούσαν να εκραγούν από λεπτού εις λεπτόν αι βόμβαι, φονεύοντας έτσι τόσον εμένα όσον και τους άλλους που ευρίσκοντο μέσα εις το υπόστεγον. Παρ’ όλα ταύτα συνέχισα εργαζόμενος έως την 4 μ.μ. που ετερματίσαμεν την εργασία μας. 15 λεπτά αργότερα, στις 4.15 σημειώθηκε η έκρηξη».
«Αι ζημίαι εκ της δολιοφθοράς υπολογίζονται εις 4,5 εκατομμύρια λιρών»
Για το γεγονός αυτό ο Διγενής Γρίβας έγραψε:
«Αι Βόμβαι, δυο τον αριθμόν, ετοποθετήθησαν εντός των μηχανών δυο αεριωθουμένων Βομβαρδιστικών “Καμπέρα”. Περί την 16.15’ ώραν ηκολούθησαν εκρήξεις ντεπόζιτων βενζίνης των αεροσκαφών. Εντός δευτερολέπτων φλόγες περιέζωσαν ολόκληρον το υπόστεγον, κατασκευασμένον από λευκοσίδηρον, ύψους 20 μέτρων και μήκους 130 μ., εντός του οποίου υπήρχον 4 αεριωθούμενα “Καμπέρα” και εν τύπου “Βένο”. Ολόκληρον το υπόστεγον κατέρρευσε και κατεστράφη μαζί με τα αεροπλάνα και όλον το εν αυτώ υλικόν εκ μηχανών αεροπλάνων και τόρνων. Ουδείς εκ των ενεργησάντων την δολιοφθοράν ταύτην συνελήφθη. Αύτη δε θεωρείται η καταστρεπτικωτέρα εις την ιστορίαν της νήσου και της Αγγλίας. Αι εξ αυτής ζημίαι υπολογίζονται εις 4,5 εκατομμύρια λιρών».
Ιδιαίτερα σημαντική στην εκδήλωση ήταν όμως και η μαρτυρία εκ μέρους της Διευθύντριας του Σχολείου κ. Ελευθερίας Σιώπη, για τον μακαριστό Παπαμιχαήλ Σιριβιανό, ο οποίος, όπως και ο αδελφός του, πολέμησαν κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής, με τον ίδιο να υπερασπίζεται φυλάκιο, αλλά και η επισήμανση του Κύπριου πρέσβη στη Θεσσαλονίκη κ. Κωνσταντίνου Πολυκάρπου, ο οποίος εταύτισε για μια ακόμη φορά την αξία της εθνικής γιορτής της 1ης Απριλίου στην Κύπρο με την ελλαδική της 25ης Μαρτίου, ευχόμενος την επόμενη χρονιά οι υποχρεώσεις του να του επιτρέψουν να είναι παρών στην Κομοτηνή.
Από τις ομορφότερες στιγμές που βίωσαν οι παρευρισκόμενοι, πλην των συγκινημένων ομιλιών, του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου ΙΜΜΚ κ. Παντελεήμονος και της Προέδρου του Συλλόγου Κυπρίων Ροδόπης κ. Χριστιάνας Κωνσταντίνου, η υπέροχη παρουσία των μικρών μαθητών που συμμετείχαν στην εκδήλωση σε διάλογο με τους δασκάλους τους, την κ. Σιώπη αλλά και την εκπαιδευτικό κ. Θεοδοσία Νεστορίδου που επέλεξε τα ποιήματα που ακούστηκαν, και, συγχρόνως, η εξαιρετική και ενθουσιαστική η απόδοση της σχολικής χορωδίας υπό την καθοδήγηση του μουσικού του σχολείου κ. Κώστα Μάμμου.
Συγχαρητήρια σε διευθύντρια, εκπαιδευτικούς και μαθητές, και εις άλλα καλά.
[1] Ο Νίκος Παπαναστασίου περιγράφει τον αγωνιστή ιερέα Παπανικόλα Παναγή στην καθημερινότητά του ως εξής: «Ο ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΣ Παναγή ήταν μέχρι την τουρκική εισβολή ο ιερέας της κατεχόμενης Χάρτζιας, ενός πανέμορφου χωριού κοντά στη θαλασσοφίλητη Κερύνεια. Παπάς με όλη τη σημασία της λέξης, πιστός στα θρησκευτικά του καθήκοντα πάντοτε και αγαπητός στους συγχωριανούς του. Η θρησκευτικότητα του Παπανικόλα συνδυαζόταν απόλυτα και με τον άνθρωπο Παπανικόλα: Φιλόστοργος, φιλάνθρωπος, εγκρατής, δίκαιος, εξαίρετος οικογενειάρχης, δουλευτής. Και κοντά σ’ όλα αυτά, πατριώτης. Είχε μέσα στη ψυχή του τον Χριστό και την Ελλάδα […].Ο Παπανικόλας, όμως, είχε ακόμα ένα χάρισμα: Έγραφε ποιήματα εθνικού περιεχομένου, τα οποία τον δυνάμωναν και τον ενίσχυαν καθημερινά στα χωράφια, που όργωνε, έσπερνε και θέριζε ολόχρονα. Κρατώντας το δρεπάνι, τον κασμά και το ψαλίδι, ποτίζοντας, κλαδεύοντας και οργώνοντας, τα χρόνια μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, έσμιγε τον ιδρώτα του με τους στίχους που έγραφε, στο σπίτι, στο ύπαιθρο, οπουδήποτε τύχαινε η έμπνευση να τον προκαλεί», Νίκος Παπαναστασίου, «Στου κουφού την πόρτα – Μνήμη Παπανικόλα Παναγή», στη διεύθυνση: https://nikospa.wordpress.com/ (τελευταία πρόσβαση 4/4/2023).
[2] Σύμφωνα με τον προλαλήσαντα Νίκο Παπαναστασίου, «ο Παπανικόλας, πρώτος ομαδάρχης Χάρτζιας κατά τον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ, είχε την τύχη να συνεργαστεί, μεταξύ άλλων αγωνιστών, με τον ήρωα Γρηγόρη Αυξεντίου, όταν αυτός είχε προωθηθεί στο αντάρτικο του Πενταδακτύλου μετά την καταζήτησή του την 1η Απριλίου 1955. Συνελήφθη μετά από προδοσία, βασανίστηκε άγρια στο Φρούριο της Κερύνειας και παρέμεινε για πολύν καιρό στα Κρατητήρια».
[3] Τζιαι= και.
[4] Ο Σερ Τζον Χάρντινγκ, Βαρόνος Χάρτινγκ του Πέθερτον, που αφυπηρέτησε με τον βαθμό του Στρατάρχη, ήταν κυβερνήτης της Κύπρου κατά τη διάρκεια του αγώνα της ΕΟΚΑ, και λόγω των σκληρών μέτρων που έλαβε ‒9 απαγχονισμοί Αγωνιστών της ΕΟΚΑ συνέβησαν επί των ημερών του‒ χαρακτηρίστηκε ως «Δήμιος της Κύπρου» και «Γκαουλάιτερ της Μεγαλονήσου».
[5] Βουραω-ώ = τρέχω.
[6] Κρώννουμαι= ακούω.
[7] Σιωνώνω= χύνω. Για την απόδοση των κυπριακών λέξεων χρησιμοποιήθηκε το «Γλωσσάρι της Κυπριακής Διαλέκτου» στη διεύθυνση: http://users.ntua.gr/ar97617/#tay. (τελευταία πρόσβαση 4/4/2023).
[8] Στην εκδήλωση διατέθηκε φωτοτυπημένη αφήγηση της ηρωικής πράξης του Ανδρέα Βασιλείου με τίτλο «Ανδρέας Βασιλείου – Ένας ζωντανός θρύλος» με φωτογραφίες από την έκρηξη στην εγγλέζικη αεροπορική βάση και τον τύπο των αεροπλάνων όπου ο κ. Βασιλείου τοποθέτησε τις βόμβες του.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
