Κορωνοιος: συμμαχος η εχθρος των εξαρτησεων και της χρησης;
«Κοινωνικό Παρατηρητήριο So Covid-19 Microscope»*
Γράφουν οι Μάρθα Βέρρου,
Βιβή Κωνσταντούλα
Αθηνά Τούνα
Ειρήνη Καραμιχάλη
Γεωργία Καραμπά
Ανθούλα Κουτάνη
Η υγειονομική κρίση που δημιουργήθηκε με την εμφάνιση του κορωνοϊού και με την εξάπλωσή του, με μορφή πανδημίας, σε ολόκληρο τον κόσμο οδήγησε στη λήψη μέτρων για τον περιορισμό και την αντιμετώπισή του, επιφέροντας αλλαγές στην καθημερινότητα και τις συνήθειες όλων μας. Βασικό εργαλείο στην προσπάθεια αυτή αποτελεί η κοινωνική αποστασιοποίηση, η οποία όμως παρά τη θετική επίδρασή της, από υγειονομικής άποψης, επέφερε αρνητικές επιπτώσεις σε κοινωνικό, οικονομικό αλλά και ατομικό επίπεδο.
Ιδιαίτερη είναι η επιρροή που ασκείται στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως αυτή των ατόμων με προβλήματα εξάρτησης. Η ήδη υπάρχουσα ευαλωτότητα των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν προβλήματα εξάρτησης αυξάνεται εξαιτίας της επίδρασης που ασκούν στο ανοσοποιητικό τους σύστημα οι ουσίες, καλύπτοντας τα υποκείμενα νοσήματα που μπορεί να έχουν και αυξάνοντας τις πιθανότητες να οδηγηθούν στον θάνατο σε περίπτωση που νοσήσουν.
Τα μέτρα που λαμβάνονται στο σύνολο της κοινωνίας δεν αφήνουν ανεπηρέαστη και την καθημερινότητα των εξαρτημένων ατόμων. Ο εγκλεισμός αποτελεί τροχοπέδη στην προμήθεια, από τους χρήστες, ουσιών, παρά το γεγονός ότι το παραεμπόριο συνεχίζεται κανονικά, ενώ παράλληλα υπάρχει και κίνητρο για τη δημιουργία ουσιών από τους ίδιους ως υποκατάστατα.
Οι δομές πρόληψης και απεξάρτησης εν καιρώ πανδημίας
Η επιρροή και οι επιπτώσεις της πανδημίας επιφέρουν αλλαγές και στις αντίστοιχες δομές πρόληψης και απεξάρτησης, οι οποίες ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις που δημιουργούνται από τις νέες συνθήκες. Ωστόσο, η ήδη επιβαρυμένη κατάσταση των δομών αυτών, λόγω της έλλειψης προσωπικού, αναγκάζει πολλές φορές τους εργαζόμενους σε εργασία καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, αλλά ακόμη και τα Σαββατοκύριακα. Στο Κέντρο Πρόληψης Εξαρτήσεων «Ορφέας», το τυπικό ωράριο «χάθηκε» λόγω της αύξησης των αναγκών των απευθυνόμενων, με τους εργαζόμενους να εργάζονται, για να ανταπεξέλθουν στις καθημερινές απαιτήσεις, ακόμη και τα Σαββατοκύριακα.
Η υγειονομική κρίση και ο φόβος του κινδύνου στη δια ζώσης εργασία αναδεικνύει την αύξηση του μέσου όρου ηλικίας των εργαζομένων στους φορείς, πολλοί από τους οποίους ανήκουν στις λεγόμενες «ομάδες υψηλού κινδύνου» και κάνει επιβεβλημένη την εξ αποστάσεως παροχή υπηρεσιών, δημιουργώντας παράλληλα δυσκολίες που οι εργαζόμενοι πρέπει να υπερκεράσουν, όπως στην περίπτωση των κοινωνικών λειτουργών στην εξ αποστάσεως παροχή υπηρεσιών εκ μέρους τους. Αναδεικνύεται έτσι η ανάγκη για πρόσληψη προσωπικού με σκοπό την κάλυψη των αναγκών των δομών που προϋπήρχαν, αλλά και αυτών που οι νέες συνθήκες δημιούργησαν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η δεκαπενταετής απουσία προσλήψεων σε δομές, όπως αυτή του «ΚΕΘΕΑ».
Κοινωνική πολιτική ή απλή διαχείριση;
Σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης γίνονται προσπάθειες για την προστασία των ευάλωτων ομάδων από την πανδημία, ανάμεσα στους οποίους είναι και τα άτομα με προβλήματα εξάρτησης και κατάστασης αστεγίας, ωστόσο οι λύσεις αυτές είχαν και συνεχίζουν να έχουν επιφανειακό και παροδικό χαρακτήρα, αφού στοχεύουν μόνο στην αντιμετώπιση της εξάπλωσης του κορωνοϊού και όχι στην ουσιαστική επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν και οδηγούν στις εξαρτήσεις. Τέτοιου είδους αντιμετώπιση από την πλευρά της πολιτείας δημιουργεί στους εξαρτημένους το αίσθημα της ματαίωσης για οποιαδήποτε προσπάθεια απεξάρτησης και ένταξης στον κοινωνικό θεσμό.
Η εξάρτηση οφείλει να αντιμετωπίζεται ως κοινωνικό πρόβλημα και όχι ως ατομικό, καθώς η εμφάνισή της πηγάζει κυρίως από την ύπαρξη κοινωνικών προβλημάτων και γι’ αυτόν τον λόγο, οι κυβερνητικές παρεμβάσεις θα πρέπει να έχουν ουσιαστικό και κοινωνικό χαρακτήρα. Η πολιτεία και η κοινωνική πολιτική που ασκούνται μέσω αυτής θα πρέπει να σκοπεύουν στην αντιμετώπιση και τον υπερκερασμό των κοινωνικών προβλημάτων και όχι στην απλή διαχείριση τους, όπως γίνεται έως σήμερα. Οι ουσιαστικές επιπτώσεις που θα προκαλέσει στην κοινωνία, και κατ’ επέκταση στον τομέα των εξαρτήσεων, η υγειονομική κρίση και η ενδεχόμενη οικονομική που θα προκληθεί από αυτή, θα φανούν σε βάθος χρόνου, καθώς μέχρι σήμερα η πανδημία έχει αναδείξει μόνο ένα μέρος των προβλημάτων, τα οποία και προϋπήρχαν της πανδημίας.
Μένει λοιπόν να διαπιστώσουμε ποιος τελικά θα είναι αυτός που θα σηκώσει το βάρος της υγειονομικής κρίσης. Θα είναι άραγε το κράτος ή για ακόμη μια φορά οι δομές αλληλεγγύης;
*Οι Μάρθα Βέρρου, Βιβή Κωνσταντούλα, Αθηνά Τούνα, Ειρήνη Καραμιχάλη, Γεωργία Καραμπά, Ανθούλα Κουτάνη είναι προπτυχιακοί φοιτητές του Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας του ΔΠΘ. Το παρόν κείμενό τους δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του μαθήματος «Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην κοινωνική προστασία» και συγκεκριμένα στο project «Κοινωνικό Παρατηρητήριο So Covid-19 Microscope», με υπεύθυνο καθηγητή τον Πρόεδρο του Τμήματος κ. Χαράλαμπο Πουλόπουλο, το εαρινό εξάμηνο του 2020. Η έρευνα της συγκεκριμένης ομάδας επικεντρώθηκε στην πληθυσμιακή ομάδα των εξαρτημένων.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
