Η δημιουργικη ενσωματωση του λαθους, καθοριστικης συμβολης στη διασωση της Ελληνικης Γλωσσας
Η καθηγήτρια Γλωσσολογίας του ΤΕΦ του ΔΠΘ Ζωή Γαβριηλίδου για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της ελληνικής
Ως Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας έχει καθιερωθεί η 9η Φεβρουαρίου, ημέρα μνήμης του εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού.
Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Εξωτερικών και Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων του 2017, το Υπουργείο Εξωτερικών θα μεριμνήσει για την αναγνώριση της Παγκόσμιας Ημέρας της Ελληνικής Γλώσσας και από τους διεθνείς οργανισμούς, όπως ο ΟΗΕ και η UNESCO, με στόχο όπως επισημαίνεται «την ανάδειξη του θεμελιώδους ρόλου που διαδραμάτισε η ελληνική γλώσσα ανά τους αιώνες, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην εδραίωση τόσο του ευρωπαϊκού όσο και του παγκόσμιου πολιτισμού».
«Η Ελληνική Γλώσσα δεν είναι μόνο η γλώσσα που ενώνει τους Έλληνες απ’ άκρη σ’ άκρη της Γης. Είναι η γλώσσα με την οποία ο άνθρωπος άνοιξε νέες οδούς στη μάθηση και στην έκφραση, η γλώσσα της Φιλοσοφίας και των Επιστημών, που ο πλούτος της εμπεριέχεται σε πολλές άλλες», ανέφερε σε μήνυμά του στον λογαριασμό του στο twitter ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας.
Άλλωστε όπως εξήγησε μιλώντας ανήμερα της Παγκόσμιας Ημέρας στο «Ράδιο Παρατηρητής 94fm» η καθηγήτρια Γλωσσολογίας του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του ΔΠΘ κ.Ζωή Γαβριηλίου πρόκειται για μία γλώσσα με μακραίωνη ιστορία, περισσοτέρων των 3.000 ετών, που κατάφερε να παραμείνει ζωντανή χάρη την ποικιλότητά που συμπεριέλαβε στο λεξιλόγιο αλλά και στη σύνταξη της, δεδομένων και των διαφοροποιημένων χαρακτηριστικών των ομιλητών της.
Στην «διάσωση» της ελληνικής σύμφωνα με την ίδια καθοριστική συμβολή είχε η ικανότητά της να εξελίσσεται, με βασικό «κλειδί» αυτής το λάθος, που «ενσωμάτωνε πάντα δημιουργικά καθώς περνούσε από τη μία δομή στην άλλη».
«Το φοβόμαστε το λάθος γιατί θεωρούμε ότι η γλώσσα φθείρεται, αλλά γλώσσες που δεν γίνεται το λάθος που σταδιακά αποτελούν και τους επόμενους σωστούς τύπους πεθαίνουν» ανέφερε τονίζοντας πως «το λάθος είναι βασικό στοιχείο της διατήρησης της γλώσσας». Η κ. Γαβριηλίδου έδωσε μάλιστα το παράδειγμα της χρήση του «νερόν ύδωρ» που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες για να περιγράψουν το φρέσκο νερό. Σήμερα χρησιμοποιούμε μόνο την λέξη νερό, ως εξέλιξη του επιθέτου «νεαρός» που σημαίνει φρέσκος, και το οποίο παρά τις αρχικές αντιδράσεις των φιλολόγων αποτελεί τον σημερινό σωστό τύπο.
Χάρη σε τέτοιου τύπου εξελίξεις σύμφωνα με την ίδια η ελληνική γλώσσα κατάφερε όχι μόνο να παραμείνει ζωντανή για 3.000 χρόνια αλλά να «αποτυπώσει» την γενικότερη ιστορία και τον πολιτισμό μας, σε λέξεις όπως «δημοκρατία», «φιλοσοφία» που έχουν περάσει σε όλες τις υπόλοιπες γλώσσες του κόσμου και άρα «η συμβολή του ελληνικού πολιτισμού μέσα στον Δυτικό πολιτισμό έχει γίνει μέσα από τη διάδοση της ελληνικής γλώσσας».
Στο πέρασμα των ετών όπως εξήγησε η ίδια, η ελληνική γλώσσα έχει αλλάξει και έχει προσαρμοστεί αφομοιώνοντας με πολύ δημιουργικό τρόπο τόσο το αρχαίο ελληνικό λεξιλόγιο που σήμερα αποτελεί το λόγιο επίπεδο της ελληνικής, καθώς και στοιχεία από άλλες γλώσσες που έχουν ενσωματωθεί σε τέτοιον βαθμό και με τέτοιον τρόπο που πλέον δεν αντιλαμβανόμαστε ότι πρόκειται για δάνεια. Λέξεις όπως η λέξη θάλασσα από την προελληνική, όπως πισίνα, διαφεντεύω, σπίτι που έχουμε δανειστεί από την λατινική κ.α. που στο σύνολό τους έχουν εισαχθεί δημιουργικά, ενώ παράλληλα εμφανίζει και πολλές καινοτομίες και στη σύνταξη.
Χαρακτηριστικό των ενσωματώσεων δανείων που έχει δεχτεί η ελληνική αποτελεί και η περιοχή μας, όπου έχει δεχτεί και διεπιδράσει με άλλες γλώσσες όπως η τουρκική και όχι μόνο, έχει ενσωματώσει δάνεια και έχει δώσει πάρα πολλά δάνεια, με το παιχνίδι της «επαφής των γλωσσών» να κρίνεται τουλάχιστον γοητευτικό.
Η γλώσσα ως βασικό εργαλείο πολιτισμικής διπλωματίας
Ερωτηθείσα ως προς την εξέλιξη της γλώσσας στο μέλλον η κ.Γαβριηλίδου εξήγησε πως δεν υπάρχει ανησυχία για την εξέλιξή της για να υπενθυμίσει πως «η γλώσσα μαζί με την θρησκεία είναι ένα από τα βασικότερα στοιχεία της ταυτότητάς μας». Στην κατεύθυνση αυτή και με αφορμή την συνεργασία του Εργαστηρίου Γλωσσολογίας του ΤΙΕ του ΔΠΘ με το Γενικό Προξενείο της Ελλάδος στο Σικάγο και το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Σικάγο, που έλαβε χώρα το βράδυ της Τετάρτης, η ίδια επέλεξε να υπογραμμίσει την προσπάθεια των διασπορικών κοινοτήτων που αγωνίζονται με σημαντικές δυσκολίες για τη διατήρηση της ελληνικής σε δεύτερης και τρίτης γενιάς ομιλητών της ελληνικής ως γλώσσα πολιτισμικής κληρονομίας.
Μια εκδήλωση αφιερωμένη όπως τόνισε στους δασκάλους που διδάσκουν την ελληνική στα κέντρα της διασποράς, πάνω από τα οποία θα πρέπει να ενσκήψουν τόσο τα ελληνικά πανεπιστήμια μέσα από διαπανεπιστημιακές συνεργασίες όσο και το ελληνικό κράτος, που οφείλει να χρησιμοποιήσει την πολιτισμική διπλωματία ως ένα ισχυρό εργαλείο, ακολουθώντας όπως επεσήμανε «μια σειρά από βήματα που πρέπει να κάνει προκειμένου να διευκολύνει και με θεσμικό πλέον τρόπο τη διάδοση της ελληνικής και τη διδασκαλία της στις διασπορικές κοινότητες».
Κλείνοντας ερωτηθείσα σχετικά με το αν οι σημερινοί Έλληνες και οι σημερινές Ελληνίδες μιλούν σωστά ελληνικά η καθηγήτρια του ΤΙΕ εξήγησε πως «από την στιγμή που ανταποκρίνομαι με επιτυχία στο κάθε πλαίσιο στο οποίο συμμετέχω- γιατί μιλάω αλλιώς όταν είμαι με την παρέα μου, μιλάω αλλιώς όταν είμαι στο πανεπιστημιακό αμφιθέατρο, αλλιώς όταν μιλάω επίσημα σε έναν καθηγητή μου κ.α.- και φαίνεται ότι επικοινωνούμε μια χαρά, τότε ναι μιλάω σωστά ελληνικά».
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
