Francesco Giannachi: «Το “ειχα στο αιμα μου” να κατανοησω το ελληνικο πνευμα»

«Έπειτα από 20 χρόνια παύσης των νεοελληνικών σπουδών στο πανεπιστήμιο του Σαλέντο, αυτό είναι το πρώτο έτος επαναδιδασκαλίας τους»

Η Μεγάλη Ελλάδα, με τη μακραίωνη παράδοσή της,και ο πλούτος της ελληνόφωνης μειονότητας της Ιταλίας επιστρέφουν στο επίκεντρο του «Παρατηρητή της Θράκης». Μετά την έρευνα για το παρόν και το μέλλον των νεοελληνικών σπουδών στη Βενετία,όπως αναδείχθηκαν από τη συνομιλία μας με την Καθηγήτρια Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας και Αντιπρύτανη του Πανεπιστημίου Ca’ Foscari κ. Caterina Carpinato (βλ. σχετικά εδώ), τη συνέχεια του νήματος λαμβάνει η Κάτω Ιταλία, και οι περιοχές της Απουλίας, του Σαλέντο και της Καλαβρίας, εκεί που η ελληνική μειονότητα προσπαθεί να διασώσει την ελληνική της παράδοση και φυσιογνωμία, παρά τις αντιξοότητες, έχοντας τη στήριξη του ιταλικού κράτους, που πριν δύο δεκαετίες την αναγνώρισε επίσημα. 

Τα μέλη της ελληνόφωνης μειονότητας της Κάτω Ιταλίας που χρησιμοποιούν τα γκρίκο (ή γκρεκάνικα) μπορεί να περιορίζονται με τα χρόνια, ωστόσο υπάρχει μια ανάκαμψη στη μουσική παράδοση, μέσω της οποίας αναζωπυρώνεται και η ελπίδα για τη διατήρηση της σύνδεσης με τη «μητέρα» Ελλάδα.  Για τα γκρίκο όμως και τη σημερινή ελληνική παρουσία στην Κάτω Ιταλία, τις νεοελληνικές σπουδές, για το ερευνητικό πρόγραμμα “AntCom”, με το οποίο πρόκειται να μελετηθεί η προφορική παράδοση και της ελληνικής γλώσσας, με τη συμμετοχή πλειάδας εγνωσμένου κύρους επιστημόνων, όπως των: Aglae Pizzone, Claudia Zichi, Marcello Aprille, Paolo Scattolin, Fabio Coden, Rosa M. Rodríguez Porto, Marco V. García Quintela κ.ά. συζητήσαμε με τον κ.Franscesco Giannachi, Βυζαντινολόγο και Αναπληρωτή Καθηγητή στην έδρα Βυζαντινού Πολιτισμού στο πανεπιστήμιο του Σαλέντο.

Ο Francesco Giannachi είναι γηγενής ελληνόφωνος και μέλος της ελληνόφωνης κοινότητας του Σαλέντο. Κατάγεται από οικογένεια που ακόμα και σήμερα μιλά ελληνικά· ο πατέρας, η μητέρα και όλα τα μέλη της οικογένειάς του μιλούν αυτήν τη δυτική διάλεκτο της νεοελληνικής, γεγονός που τον βοήθησε να κατανοήσει εις βάθος τη γλωσσική και ανθρωπολογική κατάσταση της ελληνόφωνης μειονότητας της Ιταλίας.

Η έρευνά του επικεντρώνεται στη χειρόγραφη παράδοση ελληνικών κειμένων που χρονολογούνται από την αρχαιότητα έως τη μεταβυζαντινή περίοδο, ενίοτε και με νεοελληνικά κείμενα. Στις σπουδές του ειδικεύτηκε στην ελληνική μετρική, ιδίως στην πρόσληψη της ελληνικής μετρικής κατά τους βυζαντινούς χρόνους, στην παράδοση αναφορικά με τα διάφορα επίπεδα εκπαίδευσης των Βυζαντινών, αλλά και στην πρόσληψη των αρχαιοελληνικών κειμένων της κλασικής παράδοσης κατά την περίοδο του ελληνικού Μεσαίωνα.

Francesco Giannachi όμως…

Francesco Giannachi, «Για να κατανοήσει κανείς οποιονδήποτε πολιτισμό, πρέπει να ανατρέξει στα ίδια τα κείμενα, πρέπει να τα διαβάσει»

ΠτΘ: Οι μελετητές των ελληνικών σπουδών στην Ιταλία διαθέτουν ένα μεγάλο εύρος σπουδών, εν αντιθέσει με την Ελλάδα, όπου οι ερευνητές είθισται να ειδικεύονται σε περιορισμένα αντικείμενα. Συνηθίζεται στην ιταλική εκπαίδευση αυτό το εύρος της σπουδής;

F.G.: Ναι, είναι αρκετά σύνηθες αυτό για τους Ιταλούς ερευνητές. Προσπαθούμε να αποκτήσουμε μια ευρεία επισκόπηση της ελληνόφωνης κειμενικής παραγωγής από την αρχαιότητα έως και τους μεταβυζαντινούς χρόνους. Ωστόσο, η περαιτέρω ειδίκευση των ερευνητών, όπως αυτή που αναφέρατε για τους Έλληνες συναδέλφους, είναι εξίσου συνήθης και στην Ιταλία. Προσωπικά ανήκω στην πρώτη σχολή, προσπαθώ να βλέπω σφαιρικά το αντικείμενο της ελληνικής γλώσσας και της ανάπτυξής της από την αρχαιότητα έως και μετά το Βυζάντιο. Θεωρώ αυτήν τη μέθοδο ως έναν από τους καλύτερους τρόπους να κατανοήσει κανείς το ελληνικό πνεύμα, έχοντας δηλαδή την ικανότητα να διαβάζει απευθείας τα κείμενα, να γνωρίζει τα επιμέρους, διαφορετικά στάδια της γλώσσας, από το υψηλό έως το χαμηλό γλωσσικό ύφος, από την κλασική διάλεκτο της αρχαιότητας ή και την αττικίζουσα έως τη δημώδη γλώσσα. Για να κατανοήσει κανείς οποιονδήποτε πολιτισμό, πρέπει να ανατρέξει στα ίδια τα κείμενα, πρέπει να τα διαβάσει. Συνεπώς, πρέπει να γνωρίζει τη γλώσσα· αυτό είναι το πρώτο βήμα.

ΠτΘ: Η γνώση των γκρίκο διευκόλυνε την πρόσβασή σας στα κείμενα του ελληνικού πολιτισμού;

F.G.: Φυσικά, κυρίως για τη λεγόμενη κοινή ελληνική των βυζαντινών κειμένων, αλλά και τη σύγχρονη νεοελληνική. Όχι τόσο όμως για την κατανόηση των αρχαίων ελληνικών, ιδίως των γραμματικών φαινομένων της αρχαιοελληνικής. Ασφαλώς τα γκρίκο δεν είναι παρά το δυτικό παρακλάδι της ανάπτυξης των ελληνικών. Είναι μία διάλεκτος της νεοελληνικής και, κατ’ αυτήν την έννοια, ευνοούν την κατανόηση της δημώδους ελληνικής κατά τη μεταβυζαντινή περίοδο, αλλά και των νέων ελληνικών. Ήταν σίγουρα ένα πλεονέκτημα για εμένα, το «είχα στο αίμα μου», αν θέλετε, να κατανοήσω το ελληνικό πνεύμα.

«Τα γκρίκο μας είναι μια δυτική διάλεκτος με γλωσσολογική κατεύθυνση προς τη Δύση παρά προς την Ανατολή»

ΠτΘ: Ως διάλεκτος, τα γκρίκο είναι εγγύτερα στα μεσαιωνικά ελληνικά ή στα νέα ελληνικά;

F.G.: Είναι συγγενικά με τη δημώδη γλώσσα των μεταβυζαντινών χρόνων, τη γλώσσα που μιλιόταν κατά τον 16ο και 17ο αιώνα. Δεν μπορούμε επ’ ουδενί να συγκρίνουμε τα γκρίκο με τις νεοελληνικές διαλέκτους, γιατί δεν διαθέτουν τα γλωσσολογικά φαινόμενα που αποδεικνύουν τη γλωσσική συνδιαλλαγή των νεοελληνικών διαλέκτων με τις σλαβικές διαλέκτους ή την τουρκική γλώσσα. Αντίθετα, στα γκρίκο η αντίστοιχη συνδιαλλαγή έγινε με τις δυτικές γλώσσες, κυρίως τα ιταλικά, τα γαλλικά, τα ισπανικά, αλλά ενίοτε και τα αγγλικά. Τα γκρίκο μας, λοιπόν, είναι μια δυτική διάλεκτος με γλωσσολογική κατεύθυνση προς τη Δύση φυσικά, παρά προς την Ανατολή, και προστατεύονται από ειδικό νομοθετικό διάταγμα του ιταλικού κράτους.

Η κοινότητα των γκρίκο ομιλητών είναι μια προστατευόμενη μειονότητα του ιταλικού κράτους. Παρόλα αυτά, αυτήν τη στιγμή,μόνο εννέα δήμοι στην επαρχία του Λέτσε εξακολουθούν να διατηρούν αυτήν την ελληνική διάλεκτο. Είναι πολύ δύσκολο να προσδιορίσουμε αριθμητικά τους ομιλητές. Αυτό που είναι βέβαιο είναι πως, στους συγκεκριμένους εννέα δήμους, οι ηλικιωμένοι έχουν υψηλού επιπέδου γλωσσική ικανότητα, σε επίπεδο ομιλίας και κατανόησης, αλλά οι νεότερες γενιές δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την εκμάθηση και τη χρήση των γκρεκάνικων. Αυτό είναι κοινό προβληματικό φαινόμενο για όλες τις ιστορικές μειονότητες

«Μόνο εννέα δήμοι στην επαρχία του Λέτσε εξακολουθούν να διατηρούν αυτήν την ελληνική διάλεκτο»

ΠτΘ: Πόσο μεγάλη είναι η κοινότητα των ομιλητών της διαλέκτου;Έχετε την αίσθηση ότι τα γκρίκο, ως γλώσσα άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, θα διατηρήσουν τους ομιλητές τους, αναδεικνύοντας έτσι και την ιστορία του Σαλέντο;

F.G.: Η κοινότητα των γκρίκο ομιλητών είναι μια προστατευόμενη μειονότητα του ιταλικού κράτους. Παρόλα αυτά, αυτήν τη στιγμή, μόνο εννέα δήμοι στην επαρχία του Λέτσε εξακολουθούν να διατηρούν αυτήν την ελληνική διάλεκτο. Είναι πολύ δύσκολο να προσδιορίσουμε αριθμητικά τους ομιλητές. Αυτό που είναι βέβαιο είναι πως, στους συγκεκριμένους εννέα δήμους, οι ηλικιωμένοι έχουν υψηλού επιπέδου γλωσσική ικανότητα, σε επίπεδο ομιλίας και κατανόησης, αλλά οι νεότερες γενιές δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την εκμάθηση και τη χρήση των γκρεκάνικων. Αυτό είναι κοινό προβληματικό φαινόμενο για όλες τις ιστορικές μειονότητες· οι ιστορικές, παραδοσιακές γλωσσικές ποικιλίες παραχωρούν τη θέση τους στις επικρατούσες γλώσσες του σύγχρονου κόσμου: αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά.

Οι μελετητές σημειώνουν πως ακόμη και τα ιταλικά θα καταλήξουν να αποτελούν γλωσσική μειονότητα στο μέλλον. Είναι η μοίρα των γλωσσών. Δεν μπορούμε να πάμε κόντρα στο ρεύμα του μετασχηματισμού των γλωσσών, φαινόμενο διαρκώς παρόν στην παγκόσμια ιστορία. Καταβάλλουμε ωστόσο προσπάθειες διατήρησης των πολιτιστικών στοιχείων, των σχετικών με την ανθρωπολογική μελέτη. Εκεί εντάσσονται για παράδειγμα η μουσική και τα τραγούδια. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλές προσπάθειες προς αυτήν την κατεύθυνση. Ενδεικτικά μόνο σας αναφέρω το περίφημο σε όλη την Ευρώπη φεστιβάλ λαϊκής μουσικής, “Notte della Taranta” («Η νύχτα της αράχνης» δηλαδή). Στη διάρκειά του, το καλοκαίρι, ανακαλούμε στη μνήμη μας την παραδοσιακή μουσική, ιδίως αυτήν που σχετίζεται με την παράδοση του ταραντισμού, σύμφωνα με την οποία το δήγμα της αράχνης προκαλούσε σε άνδρες και γυναίκες μία κρίση υστερίας. Η παράδοση αυτή ανατρέχει στα αρχαιοελληνικά, παγανιστικά τελετουργικά, όπως τα γνωρίζουμε από τα αρχαιοελληνικά κείμενα. Στις μέρες μας, αυτό το φεστιβάλ είναι πασίγνωστο και δεκάδες ανθρώπων προσέρχονται από όλη την Ευρώπη για να ακούσουν την παραδοσιακή μας μουσική. Είναι φυσικά ένας τρόπος διαφύλαξης του πολιτισμού μας. Έχω τη γνώμη πως, ακόμη κι αν ο κύκλος ζωής των γκρίκο τελειώσει σύντομα, με αυτόν τον τρόπο ο πολιτισμός μας, η μουσική μας, αλλά επίσης το λεξιλόγιο των γκρίκο που ενσωματώνεται σε αυτά τα τραγούδια θα επιβιώσουν για πολύ καιρό ακόμα.

ΠτΘ: Πολύ ενδιαφέρουσα είναι και η προσωπική σας ενασχόληση με τον άγιο Ιωσήφ τον Ησυχαστή, μία συγκλονιστική μορφή για τους νεότερους Έλληνες. Πώς θα περιγράφατε την εμπειρία σας από την επίσκεψή σας στο Άγιο Όρος και την επαφή σας με τα χειρόγραφα, τα κειμήλια κλπ.;

F.G.: Αν και χριστιανός καθολικός, τρέφω μεγάλο θαυμασμό για την ορθόδοξη χριστιανική παράδοση. Είχα επιπλέον την ευκαιρία να γνωρίσω προσωπικά την Αυτού Αγιότητα Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο Α΄, όταν μας επισκέφθηκε στην επαρχία Λέτσε και αναγορεύθηκε Επίτιμος Διδάκτωρ το 2016. Αλλά εκτός αυτού, πράγματι θαυμάζω απεριόριστα και την αθωνική ορθόδοξη παράδοση. Διατηρώ μάλιστα φιλικές σχέσεις με αρκετούς αθωνίτες μοναχούς σε διάφορα μοναστήρια, αλλά κυρίως στη μονή Βατοπεδίου. Αυτός ο θαυμασμός μου προς την αθωνική παράδοση με οδήγησε στη βαθύτερη κατανόηση αυτού του πολιτισμού που ονομάζουμε μυστικιστική παράδοση, σημαντικότερος εκπρόσωπος της οποίας υπήρξε, κατά τον τελευταίο αιώνα, ο Ιωσήφ Ησυχαστής. Και αυτή η στενή μου σχέση με τους βατοπεδινούς μοναχούς, μου επέτρεψε να διαβάσω τα ποιήματα του Ιωσήφ Ησυχαστή, αμέσως μόλις εκδόθηκαν.

Εδώ, στην Ιταλία, το έργο του είναι γνωστό μόνο από τη μετάφραση των επιστολών του. Τα ποιήματα ήταν εντελώς άγνωστα. Έτσι, λοιπόν, ζήτησα από τη μοναστική κοινότητα του Βατοπεδίου την έγκρισή τους να επιμεληθώ μια ιταλική μετάφραση των ποιημάτων, τα οποία αποτιμώ ως εξαιρετικά δείγματα νεοελληνικής λογοτεχνίας, αναφορικά με τον μυστικισμό. Μου έδωσαν τελικά την άδεια, έκανα τη μετάφραση και ο ηγούμενος του Βατοπεδίου Εφραίμ με τίμησε δεόντως, συντάσσοντας τον πρόλογο του βιβλίου μου, για το οποίο είμαι πολύ περήφανος. Είναι, κατά την άποψή μου το πρώτο βήμα προς τη διάχυση και στην Ιταλία της γνώσης της εξέχουσας προσωπικότητας του Ιωσήφ, που φέρει μαζί του την ισχύ του μυστικισμού. Κι αυτό γιατί, ιδίως στην κεντρική και δυτική Ευρώπη, όταν μιλούμε για μυστικισμό, αναφερόμαστε στην Άπω Ανατολή, στον Βουδισμό, στο Θιβέτ, στον Ινδουισμό, και δεν συνειδητοποιούμε ότι έχουμε μια σπουδαία φλέβα μυστικισμού πλησίον μας, τον ορθόδοξο μυστικισμό. Θα πρέπει, θεωρώ, να γίνει γνωστός και στην Ιταλία, οπότε προσπάθησα να συμβάλλω στην προώθηση της γνώσης περί τον άγιο Ιωσήφ. Το βιβλίο εκδόθηκε στην Αθήνα από έναν Ιταλό εκδότη που εδρεύει εκεί και εκδίδει ιταλικές μεταφράσεις ελληνικών κειμένων.

Κανονικά διδάσκω βυζαντινό πολιτισμό, αλλά φέτος συμπίπτει να είναι η πρώτη χρονιά που διδάσκω και νεοελληνική λογοτεχνία, καθώς και λογοτεχνία της ιστορικής ελληνόφωνης μειονότητας της νότιας Ιταλίας, αυτή της νότιας Αλβανίας, αλλά και της αντίστοιχης μειονότητας στην Ουκρανία, στην Αζοφική θάλασσα, που τώρα βρίσκεται σε κίνδυνο με αυτόν τον τραγικό πόλεμο εν εξελίξει. Έπειτα από 20 χρόνια παύσης των νεοελληνικών σπουδών στο πανεπιστήμιο του Σαλέντο, αυτό είναι το πρώτο έτος επαναδιδασκαλίας τους και, παρόλα αυτά, έχω ήδη τους πρώτους δέκα φοιτητές νεοελληνικών. Νιώθω πολύ περήφανος για αυτό!

ΠτΘ: κ. Giannachi, διδάσκετε στο πανεπιστήμιο του Σαλέντο στην έδρα βυζαντινής και νεοελληνικής λογοτεχνίας. Μπορείτε να μας μεταφέρετε τη δική σας εικόνα για το ενδιαφέρον που υπάρχει γύρω από τις νεοελληνικές σπουδές στο πανεπιστήμιό σας; Υπάρχουν φοιτητές που παρακολουθούν και τους ενδιαφέρει ο ελληνικός πολιτισμός;

F.G.: Κανονικά διδάσκω βυζαντινό πολιτισμό, αλλά φέτος συμπίπτει να είναι η πρώτη χρονιά που διδάσκω και νεοελληνική λογοτεχνία, καθώς και λογοτεχνία της ιστορικής ελληνόφωνης μειονότητας της νότιας Ιταλίας, αυτή της νότιας Αλβανίας, αλλά και της αντίστοιχης μειονότητας στην Ουκρανία, στην Αζοφική θάλασσα, που τώρα βρίσκεται σε κίνδυνο με αυτόν τον τραγικό πόλεμο εν εξελίξει. Αυτό το εξάμηνο ξεκίνησα με μια εισαγωγή στη νεοελληνική λογοτεχνία και στο δεύτερο μέρος θα προχωρήσω στη λογοτεχνία των ελληνόφωνων Ουκρανών, μία πολύ ενδιαφέρουσα παράδοση, άγνωστη εν πολλοίς, αλλά ευρέως διαδεδομένη στον εκδοτικό χώρο. Έχουν εκδοθεί πολλά βιβλία πριν την εποχή του Στάλιν, ο οποίος κατεδίωξε σφοδρά τους Έλληνες της Ουκρανίας και σκότωσε πολλούς εξ αυτών. Στη μνήμη αυτών των Ελλήνων της Ουκρανίας, λοιπόν, θα ασχοληθώ με τη διδασκαλία της λογοτεχνίας τους. Έπειτα από 20 χρόνια παύσης των νεοελληνικών σπουδών στο πανεπιστήμιο του Σαλέντο, αυτό είναι το πρώτο έτος επαναδιδασκαλίας τους και, παρόλα αυτά, έχω ήδη τους πρώτους δέκα φοιτητές νεοελληνικών. Νιώθω πολύ περήφανος για αυτό! Ευελπιστώ μάλιστα ότι στο εγγύς μέλλον ο αριθμός τους θα αυξηθεί κι άλλο, καλλιεργώντας το ενδιαφέρον τους για τις νεοελληνικές σπουδές.

«Η αλβανική παρουσία στην Ιταλία είναι επίσης ισχυρή»

ΠτΘ: Όπως γίνεται αντιληπτό και ηαλβανόφωνη μειονότητα στην Ιταλία έχει επίσης μεγάλη παράδοση του πολιτισμού της; Είναι άξια έρευνας;

F.G.: Ασφαλώς. Αν δεν απατώμαι, υπάρχουν πέντε αλβανόφωνες μειονότητες στη νότια Ιταλία, διασκορπισμένες σε διαφορετικές περιοχές: στην πατρίδα μου Απουλία, στην Καλαβρία, στη Σικελία, στο Μολίζε και στην Μπαζιλικάτα. Είναι πέντε μειονότητες αλβανικής καταγωγής και η παράδοσή τους είναι ισχυρή, μιλούν αλβανικά και χρησιμοποιούν την ελληνική γλώσσα για την τέλεση της Λειτουργίας, ιδίως στην Καλαβρία. Για την ακρίβεια, στην Καλαβρία έχουν την Ελληνική Καθολική Επαρχία, με τον δικό της Έπαρχο, Επίσκοπο δηλαδή της Ιταλοαλβανικής Ελληνοκαθολικής Εκκλησίας. Υπάρχουν επίσης πολλοί ερευνητές που κατανοούν εις βάθος και ασχολούνται με τις παραδόσεις και τη γλώσσα τους. Η αλβανική παρουσία στην Ιταλία είναι ισχυρή, κοντολογίς.

«Προσφέρουμε δύο θέσεις υποτρόφων για διδακτορική έρευνα, υψηλά χρηματοδοτούμενες, με αποκλειστική θεματολογία την παράδοση των γκρίκο»

ΠτΘ: Αναφορικά με τις γλωσσικές μειονότητες της Κάτω Ιταλίας, θα μπορούσατε να μας πείτε δύο λόγια για το πρόγραμμα “AntCom”, που βρίσκεται σε εξέλιξη και προσφέρει μάλιστα δέκα υποτροφίες σε Υποψήφιους Διδάκτορες;

F.G.: Το “AntCom” είναι ένα ερευνητικό πρόγραμμα ευρωπαϊκά χρηματοδοτούμενο από τη Δράση Marie Skłodowska-Curie. Σε αυτό συμμετέχουν πέντε πανεπιστήμια, μέσω των πέντε ερευνητών που ένωσαν τις δυνάμεις τους, για να καταθέσουν μία ερευνητική πρόταση πολλαπλών θεματικών, αλλά με κοινό παρονομαστή τις κοινές φιλολογικές αρχές στη μελέτη της κλασικής παράδοσης. Θα μελετήσουμε λοιπόν τα χειρόγραφα, λατινικά και ελληνικά, αλλά επίσης και την προφορική παράδοση των κειμένων.

Στο πανεπιστήμιο του Σαλέντο θα μελετήσουμε την προφορική παράδοση της ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας στη νότια Απουλία. Προσφέρουμε συνολικά δέκα θέσεις υποτρόφων για διδακτορική έρευνα, και ειδικά στην περιφέρεια του Λέτσε θα έχουμε δύο θέσεις διδακτόρων, υψηλά χρηματοδοτούμενες, με αποκλειστική θεματολογία την παράδοση των γκρίκο. Αυτό είναι ένα καλό βήμα θεμελίωσης ισχυρών δεσμών μεταξύ της ακαδημαϊκής κοινότητας και της κοινωνίας στην οποία εδρεύει το πανεπιστήμιο. Οφείλουμε να συγκεράσουμε αυτήν την ένωση μεταξύ του πεδίου και της έρευνας και να συνεργαστούμε. Η προκήρυξη των θέσεων λοιπόν είναι ενεργή και θα διαρκέσει έως τις 24/04/2023. Ήδη δεχόμαστε αξιόλογες αιτήσεις, ακόμη κι από μακρινά πανεπιστήμια, όπως της Ρωσίας. Είμαι πολύ χαρούμενος που αυτό το πρότζεκτ για τα γκρίκο κερδίζει το παγκόσμιο ενδιαφέρον.

«Οι κάτοικοι της Απουλίας πίστευαν πως ήταν οι μόνοι ελληνόφωνοι του κόσμου»

ΠτΘ: Αυτή η δουλειά υποδομής που θα κάνετε τώρα επί του πεδίου της προφορικής ιστορίας, βασίζεται σε παλαιότερες εργασίες σας ή τελικά η προφορική παράδοση θα στοιχειοθετηθεί τώρα; Αυτές οι υποτροφίες θα ασχοληθούν αποκλειστικά με αυτό;

F.G.: Επιλέξαμε ανθρώπους με διαφορετικό επίπεδο γλωσσομάθειας και, συμπληρωματικά, προσπαθήσαμε να εντοπίσουμε και Έλληνες της διασποράς. Ανθρώπους που μιλούσαν τα ελληνικά, αλλά μετανάστευσαν εκτός Ιταλίας πριν από 30 ή και 50 χρόνια. Το ζητούμενο πάντα είναι να εντοπίσουμε τους ομιλητές, γιατί τα τελευταία 50 χρόνια η γλώσσα διαδίδεται από στόμα σε στόμα, από τη μητέρα στην κόρη και από τον πατέρα στον γιο. Καταγράφουμε όλες αυτές τις πληροφορίες και τα ευρήματα, παρότι πενιχρές, γιατί συχνά οι μόνες μας πηγές είναι οι ηλικιωμένοι ομιλητές. Χαρακτηριστικό μάλιστα είναι ότι οι παλαιότεροι εξ αυτών, κι αυτή είναι η ιστορία της γιαγιάς μου, δεν γνώριζαν ότι υπήρχε η Ελλάδα. Πίστευαν πως εμείς, οι κάτοικοι της Απουλίας είμαστε οι μόνοι ελληνόφωνοι του κόσμου, πως εμείς είμαστε η Ελλάδα! Τόσο βαθιά ήταν η σύνδεσή τους με την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό.

Να σημειώσουμε πως, με το πέρας της συνέντευξης, ο κ. Francesco Giannachi, εκτός τις θερμές του ευχαριστίες, μας απηύθυνε τον εξής χαιρετισμό στα γκρίκο:

Sas cheretò me máli agápi, adérfia tse ghéma ce glóssa [σ.μ.: Σας χαιρετώ με μεγάλη αγάπη, αδέρφια μου και
στο αίμα μα και στη γλώσσα]

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.