Εμμανουηλ Α. Πασχος «Η ελληνικη επιστημη δεν τελειωσε τον 3ο αιωνα μ.Χ.»
Για τον κ. Εμμανουήλ Πάσχο, ομότιμο καθηγητή Θεωρητικής Φυσικής του Πανεπιστημίου του Ντόρτμουντ που γεννήθηκε στη Βέροια, σ’ ένα σύντομο βιογραφικό του, σχετικά με την επιστημονική του πορεία, διαβάζουμε ότι, μετά τις γυμνασιακές σπουδές στη Θεσσαλονίκη, πήγε στις ΗΠΑ, όπου πήρε πτυχίο το 1962 από το City College, New York και διδακτορικό Φυσικής (PhD) το 1967 από το Cornell University. Διατέλεσε επίσης Research Associate στα Πανεπιστήμια Stanford και Rockfeller, Assistant Physicist στο Fermi National Accelerator Laboratory, Adjunct Professor στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin, Associate Physicist στο Brookhaven National Laboratory, Full Professor of Theoretical Physics στο Πανεπιστήμιο Dortmund στη Γερμανία, και επισκέπτης ερευνητής σε διάφορα σημαντικά Πανεπιστήμια και Ερευνητικά ιδρύματα όπου δίδαξε: Γενική Φυσική, Προχωρημένη Κβαντομηχανική, Ειδικά Προβλήματα της Κλασικής Θεωρίας Πεδίου, Κβαντική Ηλεκτροδυναμική και Θεωρία Πεδίου, Εισαγωγή στη Θεωρία των Στοιχειωδών Σωματίων, Ηλεκτρασθενή Θεωρία, Κβαντική Χρωμοδυναμική και Εφαρμογές των Ομάδων Lie στη Φυσική.
Με τον κ. Πάσχο, που απολαμβάνει μεγάλης εκτιμήσεως από την επιστημονική κοινότητα των υψηλών ενεργειών, και όχι μόνο, αφού εξίσου γοητεύεται από τη διερεύνηση του τρόπου και των μεθόδων της επιστήμης στο Βυζάντιο, είχαμε, λοιπόν, τη μεγάλη χαρά να συζητήσουμε μαζί του το γεγονός της μεγάλης συνεισφοράς διεθνώς καταξιωμένων ελλήνων επιστημόνων, όπως και ο ίδιος, στην πρόοδο της επιστήμης της Φυσικής και των ερευνών που διεξάγονται σε διεθνή ερευνητικά ιδρύματα όπως το CERN, αλλά και επιμέρους ζητήματα όπως αυτό της διεθνούς διάστασης της επιστήμης που μόνον συνεργατικά, και διεθνικά, προάγεται, της ισχύος της μνήμης των αρχαίων θρακιωτών φιλοσόφων όπως ο Δημόκριτος και ο Λεύκιππος, τον ρόλο της «γέφυρας» που κτίζουν διαρκώς οι έλληνες επιστήμονες της αλλοδαπής με την εγχώρια πανεπιστημιακή κοινότητα, το πολιτιστικό, τέλος, πρόταγμα να αποσείσουμε τη γενικώς εσφαλμένη άποψη ότι το βυζάντιο ήταν παντελώς «σκοτεινή εποχή».
κ. Εμμανουήλ Πάσχος όμως…
«Είμαστε πλέον Ευρωπαίοι, και είναι το ίδιο να προσφέρεις, ειδικά στον κλάδο της Φυσικής που έχει λίγες πρακτικές εφαρμογές, στη Γερμανία, στην Ελλάδα ή αλλού »
ΠτΘ: Φυσικός διεθνούς κύρους, επίτιμο μέλος της American Physical Society (APS) και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, για να αναφέρουμε τα ελάχιστα μόνον για το πρόσωπό σας. κ. Πάσχο, εσείς ένα παιδί από τη Βέροια, πώς τα καταφέρατε να γίνετε Φυσικός διεθνούς φήμης;
E.Π.: Έφυγα δεκαοκτώ χρονών στην Αμερική για να σπουδάσω με μία απλή υποτροφία. Όλη η πανεπιστημιακή μου εκπαίδευση ήταν στην Αμερική, έμεινα είκοσι χρόνια εκεί. Πήρα διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο Cornell, ήμουν post doctoral fellow στο Stanford όπου εκεί, εγώ και ο κ. J. D.Bjorken πραγματοποιήσαμε τη μεγάλη ανακάλυψη των Quark-Partons.
Είχα παροτρύνει τον κ. R. P. Feynman να ερευνήσει το βασικό θέμα των αντιδράσεων ηλεκτρονίων-πρωτονίων, το οποίο μιας και είμαι στη Θράκη αξίζει να αναφέρω πως σχετίζεται με τον Δημόκριτο. Τα στοιχειώδη σωματίδια μέσα στο άτομο, συγκεκριμένα μέσα στο πρωτόνιο είναι τα Quark-Partons. Ο κ. Bjorken και εγώ, αποδείξαμε ότι μπορούν να πιστοποιηθούν και να ανακαλυφθούν πειραματικά, κάτι το οποίο κι έγινε.
Η ατομική θεωρία του Δημόκριτου υποστηρίζει ότι τα άτομα είναι αδιάσπαστα και συγκροτούν την ύλη του σύμπαντος. Εμείς, όμως, ανακαλύψαμε ότι τα υποατομικά σωματίδια, όπως τα πρωτόνια και τα ηλεκτρόνια, τέμνονται.
Στη συνέχεια, ασχολήθηκα με τις συνέπειες της ανακάλυψης των Ουδέτερων Ρευμάτων, των οποίων μία σχέση είναι γνωστή ως “Paschos-Wolfenstein relation”, τα αποτελέσματα της οποίας προσέφερα στο εργαστήριο του CERN. Η επιστήμη ήταν δηλαδή που με προσέλκυσε να παραμείνω αμέσως μετά το γυμνάσιο στο εξωτερικό. Όμως, η αλήθεια είναι πως ήθελα να επιστρέψω στην Ελλάδα.
«Δεν διέκοψα ποτέ τις σχέσεις μου με την Ελλάδα»
Στη συνέχεια εξελίχθηκα σε καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Ντόρτμουντ, αποφάσισα να πάω όμως στο Ντόρτμουντ, όπου και παρέμεινα, αλλά δεν διέκοψα ποτέ τις σχέσεις μου με την Ελλάδα. Κάλεσα πολλούς Έλληνες επιστήμονες με δική μας χρηματοδότηση στο Ντόρτμουντ, ήμουν σε επιτροπές, δούλεψα στο ερευνητικό κέντρο «Δημόκριτος», έχω εκδώσει δέκα με δεκαπέντε τουλάχιστον εργασίες με έλληνες συναδέλφους. Βοήθησα και άλλους Έλληνες, όπως τον κ. Σαββίδη να έρθει από την Αρμενία, ο οποίος μετά εγκαταστάθηκε στην Αθήνα.
Όσον αφορά στην προσφορά μας στην Ελλάδα, εγώ νομίζω ότι πρέπει να το σκεφτούμε λίγο πιο ευρωπαϊκά. Είμαστε όλοι Ευρωπαίοι, η Ελλάδα είναι μέρος της Ευρώπης. Είναι το ίδιο να προσφέρει κάποιος στη Γερμανία ή στην Ελλάδα, ειδικά στον δικό μου κλάδο που έχει λίγες πρακτικές εφαρμογές. Το μόνο που θα μπορούσα να κάνω περισσότερο για την Ελλάδα στη διδασκαλία της Φυσικής θα ήταν να εκπαιδεύσω περισσότερους Έλληνες πάνω στον τομέα μου.
ΠτΘ: Επομένως, όπως γίνεται αντιληπτό, οι επιστήμονες του εξωτερικού είστε ένας διαρκής, και ενεργητικός σύνδεσμος, μεταξύ του πανεπιστημιακού χώρου της Ελλάδας και των πανεπιστημίων της αλλοδαπής όπου ζείτε…
E.Π.: Ναι, εγώ έχω πάει σε όλα σχεδόν τα ελληνικά πανεπιστήμια, όπως και στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, και έχω δώσει διαλέξεις στην Κρήτη, στα Ιωάννινα, στη Θεσσαλία, στη Θεσσαλονίκη και αλλού. Κατάγομαι από τη Βέροια, και εκεί έχω πολύ στενές σχέσεις με τον κόσμο της Φυσικής. Ανήκω στη δεύτερη γενιά ελλήνων φυσικών, η πρώτη ήταν ο Κοντογούρης και ο Υψηλάντης, στη δεύτερη γενιά είναι και ο Νανόπουλος και ο Ηλιόπουλος. Τόσο εμείς όσο και άλλοι διεθνώς αναγνωρισμένοι Έλληνες, οι οποίοι ασχολούνται με τη φυσική σωματιδίων, έχουμε προσφέρει στην παγκόσμια επιστήμη.
«Για τη λεγόμενη τεχνολογική ανάπτυξη απαιτούνται ευρύτερες συνεργασίες, όπως συμβαίνει και με την περίπτωση του CERN»
ΠτΘ: Πιστεύετε ότι η Ελλάδα θα μπορούσε ποτέ να δημιουργήσει στον τομέα π.χ. της νανοτεχνολογίας ανάλογες με το εξωτερικό οργανωμένες δομές;
E.Π.: Η Ελλάδα το κάνει και μέχρι ένα ορισμένο σημείο το πετυχαίνει. Υπάρχει πληθώρα επιστημόνων που εργάζονται στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Αθηνών κ.α. και συνεργάζονται με πανεπιστήμια του εξωτερικού. Ωστόσο, να σημειωθεί πως καμία χώρα δεν μπορεί να είναι αυτάρκης στην επιστημονική έρευνα. Η επιστήμη είναι διεθνής σε όλο τον κόσμο, θα πρέπει επομένως να υπάρχουν συνεργασίες. Για παράδειγμα η Ελλάδα χρειάζεται μεγάλoυς επιταχυντήρες, οπότε δεν μπορεί να είναι αυτάρκης, αλλά ούτε και η Γερμανία δεν μπορεί να ερευνά μόνη της, χωρίς τη σύμπραξη άλλων, ούτε το CERN που είναι στη Γενεύη κ.λπ. Η Ελλάδα είχε το ευτύχημα να γίνει από τα πρώτα χρόνια μέλος του Διεθνούς αυτού Οργανισμού και να προσφέρει και εκείνη το λιθαράκι της στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα. Εμείς, οι Έλληνες έχουμε προτείνει αρκετές φορές επιστημονικές μελέτες-έρευνες, τις οποίες πρώτοι οι Ευρωπαίοι πίστεψαν και στη συνέχεια όλοι οι υπόλοιποι. Επομένως, για τη λεγόμενη τεχνολογική ανάπτυξη απαιτούνται ευρύτερες συνεργασίες, όπως στην περίπτωση του CERN.
ΠτΘ: Η αρχαία ελληνική φιλοσοφία του Δημόκριτου και του Λεύκιππου, οι οποίοι ήταν προπάτορες της επιστήμης, εξακολουθεί να είναι γνωστή σήμερα;
E.Π.: Φυσικά και τη γνωρίζουν. Οι ειδικοί του τομέα ανά τον κόσμο γνωρίζουν αυτά τα θέματα, και τα εκτιμούν. Οι Έλληνες ήταν οι πρώτοι, ήταν αυτοί που έβαλαν τις βάσεις της επιστήμης. Αυτό δεν αγνοείται, και γι’ αυτό θέλουν να μας βοηθήσουν οι ξένοι, καθώς γνωρίζουν την παλιά μας παράδοση αλλά και το πόσο πραγματικοί επιστήμονες και φερέγγυοι είμαστε. Εντούτοις, με θλίβει μία άποψη που επικρατεί εδώ και χρόνια –προσπαθώ μάλιστα να την αλλάξω με μελέτες μου κ.λπ.–, πως η ελληνική επιστήμη —θεωρούν πολλοί— πως τελείωσε τον 3ο αιώνα μ.Χ. Η άποψη αυτή όμως δεν είναι καθόλου σωστή.
«Πρέπει να αποκαταστήσουμε το “σκοτεινό” Βυζάντιο»
ΠτΘ: κ. Πάσχο, ασχολείστε και με το Βυζάντιο. Τι έχετε να αντιτείνετε σε όσους το χαρακτηρίζουν ως μία «σκοτεινή» εποχή;
E.Π.: Κυριαρχεί η άποψη αυτή, όμως θα θέλαμε να την αλλάξουμε. Πρέπει να αποκαταστήσουμε το «σκοτεινό» Βυζάντιο ως έναν βαθμό, αν θέλουμε η Ελλάδα να έχει καθαρό πρόσωπο στην Ευρώπη. Το ίδιο προσπάθησε να γίνει και με τον Διαφωτισμό. Η επανάσταση βασίστηκε αρκετά σε Έλληνες διανοούμενους, κάποιοι από τους οποίους ήταν κληρικοί, και κατάφεραν να αφυπνίσουν τον λαό. Με συγκινεί το γεγονός ότι αυτή η παλιά παράδοση δεν έχει ξεχαστεί και συνεχίζει ακόμη και σήμερα.
Μάλιστα, έχω ασχοληθεί συγγραφικά με το «βυζαντινό» αυτό ζήτημα. Μαζί με τον συνάδελφό μου, Παναγιώτη Σωτηρούδη εκδώσαμε το βιβλίο “The schemata of the Stars” που αναφέρεται στη βυζαντινή αστρονομία από το 1300 και έπειτα, ενώ σε συνεργασία με τον Χρήστο Σιμελίδη δουλέψαμε το “Introduction to Astronomy by Theodore Metochites”. Μέσα σε αυτό υπάρχουν αναφορές στον Θεόδωρο Μετοχίτη που ήταν πρωθυπουργός και αστρονόμος του Ανδρόνικου Παλαιολόγου. Διαβάζοντάς το, μπορούμε να αναρωτηθούμε εάν σήμερα υπάρχει κάποιος φυσικός που να καταλαβαίνει την αστρονομία στην Ελλάδα. Σε κάθε περίπτωση για να κάνουμε μία ανακάλυψη, δεν αρκεί η αφηρημένη σκέψη. Από την άλλη, όμως, το να χρησιμοποιείς μόνο τα δεδομένα, δίχως να μπορείς να τα συνδυάσεις μεταξύ τους, είναι και πάλι άχρηστο. Πρέπει να χρησιμοποιείς το κάθε δεδομένο και τις μετρήσεις έχοντας ένα λογικό υπόβαθρο και έτσι δημιουργείται κάτι καινούργιο.
«Η Ελλάδα θα πρέπει να αδράξει την ευκαιρία και να αποτελέσει μέρος της σύγχρονης Τεχνολογικής Επανάστασης»
ΠτΘ: Έχουμε μέλλον ως χώρα παρά την κρίση και τα μνημόνια;
Ε.Π.: Η Ελλάδα θα πρέπει τώρα να κάνει τη διαφορά. Αν και δεν συμμετείχε, σε μεγάλο βαθμό, στη Βιομηχανική Επανάσταση γιατί ήταν τουρκοκρατούμενη, τώρα θα πρέπει να αδράξει την ευκαιρία και να αποτελέσει μέρος της σύγχρονης Τεχνολογικής Επανάστασης. Υπάρχουν πολλοί Έλληνες, εκπαιδευμένοι και άριστα καταρτισμένοι που μπορούν να προσφέρουν σ’ αυτήν την Επανάσταση τα μέγιστα
«Γίνεται σωστή δουλειά στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο και μόνο εξέλιξη και ανάπτυξη προμηνύεται για το μέλλον»
ΠτΘ: Ποια είναι η άποψη που σχηματίσατε για το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης;
Ε.Π: Η άποψή μου είναι πολύ θετική, καθώς μπορώ να πω πως έχουμε όλοι μας πλέον μία ολοκληρωμένη εικόνα για το τι συμβαίνει στο Πανεπιστήμιο. Γίνεται ένα πολύ καλό έργο και νομίζω ότι θα πάει καλύτερα εν καιρώ. Κάναμε συγκρίσεις και διασταυρώσεις, διότι είχαμε υποψίες στην αρχή εάν αυτά που είχαμε ακούσει είναι σωστά. Αλλά με τις ερωτήσεις-έρευνες που κάναμε ως άλλοι δημοσιογράφοι, έχουμε πεισθεί ότι γίνεται σωστή δουλειά και μόνο εξέλιξη και ανάπτυξη προμηνύεται για το μέλλον.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
