«Εκπαιδευοντας για τη διαφορετικοτητα και τη δημοκρατια: διδασκοντας ιστορια στη συγχρονη Ευρωπη»

Διεθνές Περιφερειακό Σεμινάριο το οποίο εντάσσεται στο διακυβερνητικό πρόγραμμα με τίτλο «Εκπαιδεύοντας για τη διαφορετικότητα και τη δημοκρατία: διδάσκοντας ιστορία στη σύγχρονη Ευρώπη», διοργανώνει το προσεχές διήμερο 11 και 12 Οκτωβρίου, στο Astir Egnatia Hotel στην Αλεξανδρούπολη, το Συμβούλιο της Ευρώπης σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και με την ευγενική υποστήριξη του Δήμου Αλεξανδρούπολης και της Περιφερειακής Ενότητας Έβρου.
 
Το εν λόγω διακυβερνητικό πρόγραμμα είναι τετραετές και αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2019, ενώ στις εργασίες του σεμιναρίου θα λάβουν μέρος 37 ειδικοί από πολλές ευρωπαϊκές χώρες (υπεύθυνοι χάραξης εκπαιδευτικής πολιτικής, σχεδιαστές αναλυτικών προγραμμάτων, συγγραφείς σχολικών εγχειριδίων και εκπαιδευτικού υλικού, καθηγητές πανεπιστημίων ειδικευμένοι στην ιστορική εκπαίδευση, εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που διδάσκουν ιστορία, σύμβουλοι εκπαίδευσης, εκπρόσωποι επιστημονικών συλλόγων και μη κυβερνητικών οργανώσεων), καθώς και η ηγεσία του Τμήματος για την Ιστορική Εκπαίδευση του Συμβουλίου της Ευρώπης. 

Δομή και στόχοι του ευρύτερου προγράμματος 

Το Περιφερειακό αυτό σεμινάριο αποτελεί μέρος των τεσσάρων περιφερειακών σεμιναρίων που διοργανώνει εντός του 2016 και του 2017 το Τμήμα για την Ιστορική Εκπαίδευση του Συμβουλίου της Ευρώπης κατόπιν πρότασης της Συντονιστικής Επιτροπής για την Εκπαιδευτική Πολιτική και Πρακτική (Steering Committee for Educational Policy and Practice-CDPPE).
 
Κύριοι στόχοι είναι, πρώτον, να συλλεγούν και να αναλυθούν πληροφορίες για τα αναλυτικά προγράμματα ιστορίας, τη διδασκαλία της στο σχολείο και την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών σε σχέση με την καλλιέργεια της δημοκρατικής πολιτικής ταυτότητας σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα. Δεύτερον, να συγκεντρωθούν παραδείγματα καινοτόμων και αποτελεσματικών διδακτικών πρακτικών που βοηθούν τους νέους ανθρώπους να κατανοήσουν τη διαφορετικότητα, να μάθουν να συνυπάρχουν αρμονικά με τους άλλους και να αντιτάσσονται στη χειραγώγηση και στη βία αποκτώντας κουλτούρα συνεργασίας. Στην επόμενη φάση, τρίτον, το αρμόδιο τμήμα του Συμβουλίου της Ευρώπης αξιοποιώντας την προηγούμενη γνώση και εμπειρία θα συντάξει συστάσεις και οδηγίες προς τα κράτη-μέλη του πάνω στα ζητήματα αυτά και θα ενισχύσει τις κυβερνήσεις που θα αναπτύξουν εκπαιδευτικές πολιτικές προς αυτή την κατεύθυνση. 

Ο πλούτος της διαφορετικότητας, οι ευκαιρίες και οι προκλήσεις 

Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες υπήρξαν πάντοτε ποικιλόμορφες. Η διαφορετικότητα είναι ο πλούτος της Ευρώπης και το μέλλον της. Τις τελευταίες δεκαετίες, η αυξανόμενη ποικιλομορφία και η κινητικότητα έχουν αλλάξει ριζικά τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Από τη μια πλευρά, τέτοια φαινόμενα προσφέρουν νέες ευκαιρίες, από την άλλη όμως δημιουργούν προϋποθέσεις για νέες προκλήσεις και απειλές, τις οποίες θα πρέπει να αντιληφθούν οι ευρωπαϊκές κοινωνίες και κυβερνήσεις τους όπως:
 
• Η ανάγκη να αντιληφθούν τις νέες έννοιες της ταυτότητας και της ιδιότητας του πολίτη και να αποδεχθούν την πραγματικότητα των πολλαπλών ταυτοτήτων.
• Οι οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες.
• Προκλήσεις που έχουν να κάνουν με την γενική ιδέα και την πρακτική της συμβίωσης, συμπεριλαμβανομένων διεθνικών, διαπολιτισμικών και διαθρησκευτικών εντάσεων καθώς και με την ανάπτυξη και διάδοση στερεοτύπων.
• Απειλές κατά της πολιτικής και κοινωνικής σταθερότητας, που τίθενται από εξτρεμιστικές και τρομοκρατικές οργανώσεις.
 
Η ικανότητα της εκπαίδευσης να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις αποτελεί το ζητούμενο στις σύγχρονες πολυπολιτισμικές δημοκρατικές κοινωνίες της Ευρώπης. Εκεί ακριβώς έγκειται και η αναγκαιότητα αλλά και η σημασία της ύπαρξης τέτοιων διοργανώσεων. Κι αυτό καθώς μόνο αν οι νέοι είναι σε θέση να ανταποκριθούν ουσιαστικά στις απαιτήσεις της ιδιότητας του δημοκρατικού πολίτη, μπορούν οι ίδιοι και οι κοινωνίες στις οποίες ζουν, να αποκομίσουν τα οφέλη της συνεργασίας, να απορρίψουν τη βία ως μέσο επίλυσης των διαφορών καθώς και την ξενοφοβία ως προκατασκευασμένη απάντηση στον «άλλο».
 
Το ιστορικό παρελθόν είναι ένα πανίσχυρο όπλο. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί με καλό ή κακό τρόπο. Η άγνοια για το παρελθόν καθιστά τα άτομα ευάλωτα στη χειραγώγηση στο παρόν και αυτό επιφορτίζει με ιδιαίτερη ευθύνη τους εκπαιδευτικούς που διδάσκουν ιστορία και όσους τους εκπαιδεύουν. Ένας ζωτικής σημασίας στόχος, λοιπόν, για τη διδασκαλία της ιστορίας είναι να βοηθήσει τους νέους να γνωρίσουν και να κατανοήσουν το παρελθόν με τρόπους που να ενισχύουν την ικανότητά τους να ζουν δημιουργικά στο σύγχρονο κόσμο που χαρακτηρίζεται από διαφορετικότητα. Το μάθημα της ιστορία ασκεί τους μαθητές στην ορθολογική αξιολόγηση των τεκμηρίων και των επιχειρημάτων από τα οποία εξαρτάται ο δημοκρατικός διάλογος. Εξάλλου, η υιοθέτηση μιας ιστορικής προοπτικής απέναντι στα πράγματα ενισχύει την ικανότητα του πολίτη να προβαίνει σε τεκμηριωμένες απόψεις για ζητήματα του παρόντος, να συμμετέχει στο δημόσιο διάλογο και γενικά να ασκεί ενεργά την ιδιότητα του ως μέλους του πολιτικού σώματος.

Η διδασκαλία της ιστορίας εργαλείο καταπολέμησης του εξτρεμισμού 

Το παρόν πρόγραμμα θέλει να συνδέσει τη διδασκαλία της ιστορίας στα εκπαιδευτικά συστήματα της Ευρώπης με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα οι ευρωπαϊκές κοινωνίες. Η εκπαίδευση έχει να διαδραματίσει έναν κρίσιμο ρόλο προκειμένου να εφοδιάσει τους νέους ανθρώπους με αξίες, δεξιότητες, στάσεις, γνώση και κριτική κατανόηση –στοιχεία αναγκαία για να καταπολεμήσουν μορφές εξτρεμισμού που απειλούν την πολιτική και κοινωνική σταθερότητα. Ένα ζωτικής σημασίας καθήκον της ιστορικής εκπαίδευσης είναι να βοηθήσει τους νέους ανθρώπους να γνωρίσουν και να κατανοήσουν το παρελθόν με τρόπους που θα ενισχύσουν τις δυνατότητές τους να ζήσουν εποικοδομητικά σε έναν κόσμο σύνθετο και πολυπολιτισμικό.
 
Το σεμινάριο θα εστιάσει σε τρία μεγάλα θέματα:
 
1. Συμβολή της ιστορικής εκπαίδευσης στην οικοδόμηση κοινωνιών που θα σέβονται τη διαφορετικότητα και θα είναι ανοικτές και δεκτικές σε ανθρώπους που έχουν άλλες ταυτότητες και κουλτούρες.
2. Ανάπτυξη κριτικής ιστορικής σκέψης στην ψηφιακή εποχή (καλλιέργεια αναλυτικών και ερμηνευτικών δεξιοτήτων και στάσεων που θα βοηθούν τους μαθητές να ανακαλύπτουν πηγές παραπληροφόρησης, να αναγνωρίζουν στερεότυπα και να αντιτάσσονται σε ιδέες και επιχειρήματα που αποσκοπούν στη χειραγώγησή τους).
3. Διαχείριση ευαίσθητων ζητημάτων στη διδασκαλία της ιστορίας (μέθοδοι, περιεχόμενα, έννοιες, αξίες).
 
Οι συμμετέχοντες στο σεμινάριο έχουν χωριστεί σε τρεις ομάδες εργασίες, αντίστοιχες των παραπάνω θεμάτων. Κατά τη διάρκεια των εργασιών θα κληθούν να καταθέσουν τις ιδέες, τις προτάσεις και τους προβληματισμούς τους, θα γνωρίσουν ζητήματα που απασχολούν τους εκπαιδευτικούς που διδάσκουν ιστορία σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη και θα ανταλλάξουν απόψεις. Θα έχουν την ευκαιρία να παρουσιάσουν καινοτόμες διδακτικές εφαρμογές και μεθόδους που αξιοποίησαν. Θα συζητήσουν για ουσιαστική αξιολόγηση της διδασκαλίας και της μάθησης.
 
Τελικός σκοπός είναι στην καταληκτήρια γενική συνεδρίαση να συγκεντρωθούν οι προτάσεις των ομάδων και να εκτεθούν σε έναν τοίχο της αίθουσας. Το υλικό που θα συγκεντρωθεί και τα πορίσματα του σεμιναρίου θα αξιοποιηθούν μετά την ολοκλήρωση του κύκλου των περιφερειακών σεμιναρίων (2017), προκειμένου να συντεθεί μια συνολική πρόταση του Συμβουλίου της Ευρώπης προς τα κράτη-μέλη του για την ποιοτική αναβάθμιση της διδασκαλίας της ιστορίας.
 
Στην εισαγωγική συνεδρίαση θα παρουσιαστεί επίσημα μια νέα ελληνική εκπαιδευτική ιστοσελίδα ιστορίας με τίτλο «Κοινές Ιστορίες για μια Ευρώπη χωρίς διαχωριστικές γραμμές», η οποία αποτελεί μετάφραση και προσαρμογή του πρωτότυπου ξενόγλωσσου ηλεκτρονικού βιβλίου του Συμβουλίου της Ευρώπης που εκδόθηκε το 2014. Για τη δημιουργία αυτής της ιστοσελίδας, η οποία χρηματοδοτήθηκε από το Κοινωφελές Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», συνεργάστηκαν δεκαπέντε Έλληνες επιστήμονες, ειδικοί στην ιστορική εκπαίδευση, με επιστημονικό υπεύθυνο τον κ.Άγγελο Παληκίδη, επίκουρο καθηγητή Διδακτικής της Ιστορίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.

Το Συμβούλιο της Ευρώπης και η νέα γενιά εκπαιδευτικών 

Σύμφωνα με την πρόσφατη συγκριτική μελέτη πάνω στην Πολιτική και Ιστορική Εκπαίδευση (Civic and History Education-CHE), πάνω από το 50% των εκπαιδευτικών που διδάσκουν ιστορία και πολιτική αγωγή στα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Ευρώπη θα συνταξιοδοτηθούν τα επόμενα 10-12 χρόνια. Το γεγονός αυτό μας φέρνει αντιμέτωπους με νέες προκλήσεις. Ποιες αξίες και ιδέες θα φέρουν οι εκπαιδευτικοί που θα τους αντικαταστήσουν στις σύγχρονες σχολικές τάξεις που χαρακτηρίζονται από ποικιλομορφία; Πώς θα εκπαιδευτούν; Τι είδους ιστορική εκπαίδευση σκοπεύουν να προσφέρουν; Τι μπορεί να γίνει στην διδασκαλία της ιστορίας ώστε να αποκτήσει η νέα γενιά εκπαιδευτικών την αυτοπεποίθηση να οργανώνει το μάθημα της ιστορίας με τρόπους που να προωθούν την πολυπρισματικότητα; Ερωτήσεις αυτού του είδους εγείρουν σημαντικά ζητήματα για τη διασφάλιση της ποιότητας της διδασκαλίας της ιστορίας, τώρα και στο μέλλον.
 
Για να μπορέσει η διδασκαλία της ιστορίας να αναλάβει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση των σημερινών κοινωνικών και παγκόσμιων προκλήσεων, είναι αναγκαίο να προσδιοριστούν τα κριτήρια που θα πρέπει να πληροί και οι στρατηγικές που θα πρέπει να υιοθετήσει προκειμένου να φτάσει εκεί. Η επιτυχία του εγχειρήματος απαιτεί σύγχρονες διδακτικές μεθόδους και προσεγγίσεις στην εκπαίδευση των μελλοντικών δασκάλων ιστορίας, ώστε να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στην ανάγκη να προετοιμάσουν τους νέους για το έργο της διατήρησης δημοκρατικών, ποικιλόμορφων κοινωνιών, χωρίς αποκλεισμούς, σε ένα κόσμο αυξανόμενης κινητικότητας. Απαιτεί καινοτομίες στην αρχική και ενδοϋπηρεσιακή επιμόρφωση, προκειμένου οι εκπαιδευτικοί να αποκτήσουν δεξιότητες διαπολιτισμικής επικοινωνίας και να παίρνουν μέρος στις τρέχουσες συζητήσεις σχετικά με ζητήματα, όπως ο δημόσιος ρόλος της ιστορίας και του ιστορικού και η μεταβαλλόμενη φύση των προσωπικών, εθνικών και άλλων ταυτοτήτων. Αυτό, δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς τη ανάπτυξη συνεργασιών με όλους τους πιθανούς παράγοντες που εμπλέκονται στη διδασκαλία της ιστορίας. Επιπλέον, όταν πρόκειται για την υιοθέτηση στάσεων και την καλλιέργεια δεξιοτήτων που συνδέονται με τη δημοκρατική πολιτειότητα, οι εκπαιδευτικοί που διδάσκουν ιστορία θα πρέπει να αναπτύξουν τα κατάλληλα διαγνωστικά εργαλεία που θα τους επιτρέπουν μια πολύπλευρη και συγκροτημένη αξιολόγηση του διδακτικού τους έργου.
 

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.