Η επισκεψη της Κλειως

Είναι διαδεδομένη σήμερα η πεποίθηση ότι οι μαθητικές παρελάσεις είναι προϊόν της μεταξικής δικτατορίας και πολλοί μάλιστα τις απεχθάνονται, αφού δεν τις θεωρούν παρά ως ένα επονείδιστο κατάλοιπο ενός επαίσχυντου φασιστικού καθεστώτος. Ασχέτως πάντως με την προσωπική μας γνώμη σχετικά με το αν μας αρέσει ή όχι να γίνονται παρελάσεις, οφείλουμε να γνωρίζουμε την ιστορική αλήθεια επί του θέματος. Και στη συγκεκριμένη περίπτωση, η παραπάνω άποψη δεν ευσταθεί.

Πράγματι, οι  περισσότεροι από εμάς δεν ξέρουν ότι παρελάσεις γίνονταν στη χώρα μας ήδη από το 1870. Κατά τη δεκαετία αυτή σημειώνεται μία καμπή σχετικά με τον εορτασμό της επανάστασης της 25^ης Μαρτίου. Μέχρι τότε, την ημέρα της επετείου της Παλιγγενεσίας, λάμβανε χώρα μία βασιλική πομπή. Στις περισσότερες χώρες του κόσμου άλλωστε, ο εκάστοτε μονάρχης συνήθιζε να παρελαύνει σε στιγμές θριάμβου με τον στρατό και τη συνοδεία του μπροστά στα πλήθη, ήδη από τη μακρινή αρχαιότητα ακόμη, για να μην πούμε ήδη από την προϊστορία, την αρχαία Αίγυπτο δηλαδή, και τη Βαβυλώνα.

Πίσω στον 19^ο αιώνα τώρα, οι πολλές ιδρύσεις συλλόγων,  η αύξηση του αριθμού των φοιτητών, η επιταχυνόμενη αστικοποίηση και οι περαιτέρω κοινωνικές αλλαγές κατά τη συγκεκριμένη δεκαετία δεν θα μπορούσαν παρά να επιφέρουν αλλαγές στον τρόπο εορτασμού της επετείου.

Έτσι ο βασιλιάς έγινε από πρωταγωνιστής της πομπής, θεατής μιας παρέλασης στρατιωτών, φοιτητών και μαθητών. Η πρώτη στρατιωτική παρέλαση λαμβάνει χώρα το 1875, ο θεσμός όμως δεν θεσμοθετείται επισήμως παρά το 1930, κατά τη διάρκεια των εορτασμών της πρώτης Εκατονταετηρίδας από τη δημιουργία του ελληνικού κράτους.

Πάντως, εκείνη η πρώτη στρατιωτική παρέλαση του 1875 δεν  είχε εν τέλει την αναμενόμενη απήχηση και επιτυχία στο κοινό την οποία ανέμεναν οι διοργανωτές της. Έτσι, κατά τα επόμενα έτη δεν επαναλήφθηκε, παρά μονάχα το 1879. Ήδη από το 1875 όμως είχαν παρελάσει και μαθητές. Το 1876 ιδρύεται η Πανεπιστημιακή Φάλαγγα, οπότε φοιτητικά σώματα συμμετείχαν στην παρέλαση της 25^ης Μαρτίου. Γενικά οι φοιτητές κατά την περίοδο αυτή λάμβαναν ενεργό μέρος σε όλες τις ιστορικές εκδηλώσεις μνήμης.

Φτάνουμε έτσι στην αλλαγή του αιώνα, στο έτος 1900, όταν πάνω από 6.000 μαθητές παρέλασαν με ομοιόμορφες στολές και γαλανόλευκες σημαίες στους δρόμους της πρωτεύουσας. Διάφοροι σύλλογοι επίσης, επαγγελματικοί και μη, συμμετείχαν ήδη από το 1875 ενεργά στους εορτασμούς για την 25^η Μαρτίου.

Αυτό το οποίο έκανε ο Μεταξάς στις ήδη πιο συστηματοποιημένες και οργανωμένες παρελάσεις της δεκαετίας του 1930 στη χώρα μας ήταν να τις συστηματοποιήσει ακόμη περισσότερο και να τους δώσει πανελλαδικό χαρακτήρα. Τότε ο δικτάτορας θα τις καθιερώσει επίσημα σε κάθε πόλη της χώρας, κάτι στο οποίο διευκόλυνε και η λειτουργία της Εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας (ΕΟΝ).

Οι πρώτες μαθητικές παρελάσεις στη χώρα μας επομένως δεν έγιναν επί μεταξικής δικτατορίας, αλλά εξήντα χρόνια περίπου νωρίτερα. Ο Ιωάννης Μεταξάς όμως ήταν αυτός ο οποίος ανήγαγε τις μαθητικές παρελάσεις σε πανελλήνιο θεσμό με μαζικό χαρακτήρα. Το αν αυτές θα πρέπει να γίνονται σήμερα και αν πράγματι συντελούν στη διατήρηση της εθνικής συλλογικής ιστορικής μνήμης είναι ένα ζήτημα το οποίο δεν άπτεται της ιστορικής αλήθειας και δεν μας αφορά εδώ.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Χριστίνα Κουλούρη, «Φουστανέλες και χλαμύδες – Ιστορική μνήμη και εθνική ταυτότητα 1821-1930»,εκδ. Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2020.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.