Το ελλειμμα της δημοκρατιας, οι μορφες του και οι συνεπειες
Όσα συνέβησαν στην πλατεία της Νέας Σμύρνης την Κυριακή 7 Μαρτίου σε βάρος πολιτών με την καταχρηστική άσκηση εξουσίας, στο πλαίσιο της κυβερνητικής λογικής για την αντιμετώπιση της πανδημίας, δεν θα πρέπει να θεωρούνται ως κεραυνός εν αιθρία, όχι μόνον διότι προηγήθηκαν ανάλογα συμβάντα, αλλά διότι είναι το αποτέλεσμα του διαχρονικού εκφυλισμού της έννοιας της δημοκρατίας ως πολιτεύματος στη χώρα μας. Της συρρίκνωσής της δηλαδή αποκλειστικά στην άσκηση του εκλογικού δικαιώματος ανά τετραετία, εν είδη χορήγησης λευκής επιταγής προς την εκάστοτε κυβέρνηση. Χωρίς καμιά θεσμική δυνατότητα παρέμβασης του λαού στη λήψη των αποφάσεων που αναιρούν ακόμη και τις προεκλογικές δεσμεύσεις με τις οποίες είχαν υφαρπάσει τις ψήφους των εκλογέων.
Χαρακτηριστική είναι η περίοδος της οικονομικής κρίσης, όπου όλα τα κόμματα εξουσίας διακήρυσσαν προεκλογικά την αντιμνημονιακή πολιτική που θα εφήρμοζαν, για να εφαρμόσουν τελικά απαρέγκλιτα τα μνημόνια ως κυβέρνηση. Χαρακτηριστικές είναι και οι μεταγραφές βουλευτών από κόμμα σε κόμμα που αλλοιώνουν και αυτήν την εκπεφρασμένη βούληση του εκλογικού σώματος. Ώστε να προκύπτει εύλογα το ερώτημα: Αφού έχουμε εκχωρήσει τα πάντα ως πολίτες, κάθε δυνατότητα παρέμβασης και ελέγχου, και έχουμε συρρικνώσει το πολίτευμα στην άσκηση του εκλογικού δικαιώματος, τότε προς τι οι διαμαρτυρίες για την καταχρηστική άσκηση της εξουσίας; Διότι με αυτήν τη λογική της αποστασιοποίησης θα έλθουν και χειρότερα. Μας το λένε πάλι ο Στηβ Λεβίτσκι και ο Ντάνιελ Ζίμπλατ στο βιβλίο τους «Πώς πεθαίνουν οι δημοκρατίες»:
«Το τραγικό παράδοξο στην περίπτωση του εκλογικού δρόμου προς τον αυταρχισμό, είναι ότι αυτοί που επιδιώκουν την κατάλυση της δημοκρατίας χρησιμοποιούν συχνά τους ίδιους τους δημοκρατικούς θεσμούς ώστε σταδιακά, “ανεπαισθήτως”, ακόμη και νομιμοφανώς, να πετύχουν τον στόχο τους».
Για να επεξηγήσουν:
«Ο εκλογικός δρόμος προς την κατάλυση της δημοκρατίας είναι και πιο ύπουλος ίσως […]. Με την έννοια ότι έχουν την έγκριση εκλεγμένων νομοθετικών σωμάτων ή γίνονται αποδεκτές από τα δικαστήρια. Μάλιστα, συχνά παρουσιάζονται σαν προσπάθεια για μια “καλύτερη”, “πιο αποτελεσματική” δημοκρατία […]. Έτσι για πολλούς η διάβρωση και η “αποψίλωση” της δημοκρατίας δεν γίνεται καν αντιληπτή».
Οι εκλογές αποτελούν αναγκαία συνθήκη για τη δημοκρατία αλλά όχι και ικανή για τη δημοκρατική λειτουργία της κοινωνίας. Μας το έχουν επισημάνει εξάλλου και πριν αιώνες, έγραφε ο Κορνήλιος Καστοριάδης:
«Πριν από δύο αιώνες ο Ζαν Ζακ Ρουσσώ, ασκώντας ακριβώς κριτική στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία, έγραφε στο “Κοινωνικό Συμβόλαιο”, ότι “οι Άγγλοι πιστεύουν ότι είναι ελεύθεροι, αλλά στην πραγματικότητα είναι ελεύθεροι μια μόνο μέρα κάθε πέντε χρόνια”. Όμως, ο Ρουσσώ έκανε λάθος, διότι οι Άγγλοι δεν ήταν ελεύθεροι ούτε καν αυτήν τη μια μέρα κάθε πέντε χρόνια, αφού οι υποψήφιοι επιλέγονται από την κορυφή του κομματισμού μηχανισμού. […] Με άλλα λόγια το παιχνίδι είναι στημένο και το ζήτημα περιορίζεται, λίγο έως πολύ, στο να μπορούμε να επιλέξουμε μεταξύ ενός μελαχρινού και ενός ξανθού βουλευτού».
Διότι ούτε οι υποψήφιοι βουλευτές επιλέγονται με δημοκρατικές διαδικασίες από τη βάση των κομμάτων. Επιλέγεις μεταξύ των επιλεγέντων από τον αρχηγό του κόμματος έτσι ώστε να είναι διασφαλισμένη στο μέγιστο δυνατό βαθμό η υπακοή τους. Αυτή η πλήρης περιθωριοποίηση του λαού στην άσκηση του εκλογικού δικαιώματος, με την ψήφο του να εκλαμβάνεται από τις κυβερνήσεις ως νομιμοποίηση των ταξικών επιλογών τους στο όνομά του και εναντίον του, επιτρέπει στον Αλέν Μπαντιού να υποστηρίζει ότι το κεφάλαιο είναι ο μεγάλος Άλλος, που κρύβεται πίσω από την αντιπροσωπευτική δημοκρατία, η οποία υπόκειται στην κυριαρχία του και εξασφαλίζει την αναπαραγωγή του, και στον Ζακ Ρανσιέρ να χαρακτηρίζει τις κυβερνήσεις ως ατζέντηδες του διεθνούς κεφαλαίου. Διότι ο λαός αδυνατεί να αντιδράσει στην υφαρπαγή των δικαιωμάτων του από το κεφάλαιο με τις ευλογίες των κυβερνήσεων, στο πλαίσιο της λειτουργίας του πολιτικού συστήματος. Αυτό ίσχυε πάντα αλλά έγινε ολοφάνερο στη διάρκεια της κρίσης, με τα μνημόνια, αλλά και της πανδημίας, όταν η βουλή νομοθετεί ακατάπαυστα ενώ η χώρα έχει περιέλθει σε κατάσταση ακινησίας.
Όλα αυτά είναι περισσότερο ορατά στα όρια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των πόλεων που ζούμε, διότι τα βιώνουμε άμεσα και καθημερινά. «Το είδος της πόλης την οποία θέλουμε, δεν μπορεί να διαχωριστεί από το είδος ανθρώπου που θέλουμε να είμαστε», έγραφε ο David Harvey, αλλά ποιος μας ακούει; Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι αυτό της Αλεξανδρούπολης, όπου τα πάντα ανατρέπονται στη ζωή των κατοίκων ερήμην τους. Με την εγκατάσταση τερματικού σταθμού LNG, με αποθηκευτικό χώρο 170 χιλ. κ.μ. υγροποιημένου αερίου εντός της θάλασσας, μια σύγχρονη Ρεβυθούσα δηλαδή απέναντι στις καλύτερες ακτές της, που θα μεταβάλλουν την πόλη σε τουριστικό προορισμό των γειτονικών λαών. Με τη μετατροπή του λιμένα της σε στρατιωτική βάση αντί της εμπορευματικής αξιοποίησής του στην οποία προσδοκούσαν οι πάντες ως μοχλό για την οικονομική ανάταξη της πόλης και της ευρύτερης περιοχής. Πού ήσαν οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας (βουλευτές, δήμαρχοι, περιφερειάρχες, δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια, κ.ά.) τα χρόνια που μεθοδεύονται όλα αυτά, ακόμη και σήμερα, ερήμην των δημοτών; Τι έκανε η πολιτεία για να φέρει τον δημότη στο επίκεντρο των αποφάσεων που τον αφορούν; Με τον Ν. 4555/2018 περί «Μεταρρύθμισης του θεσμικού πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης – Εμβάθυνσης της Δημοκρατίας – Ενίσχυσης της συμμετοχής, κ.ά.» καθιερώνεται από τις αρχές του 2020 η δυνατότητα διεξαγωγής τοπικού ή περιφερειακού δημοψηφίσματος. Όμως, και αυτή η δυνατότητα με τον Ν.4674/20 ανεστάλη.
Αλεξανδρούπολη, 21-3-2021
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
