Πως μεταλλαχθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ;

Η επιδίωξη που θα μπορούσε να κρατήσει ενωμένο τον ΣΥΡΙΖΑ μετά την επικράτηση του Στέφανου Κασσελάκη θα ήταν η νίκη επί της ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη. Αυτό εξάλλου ήταν το κυρίαρχο σύνθημα της βραχείας προεκλογικής εκστρατείας του Στέφανου Κασσελάκη, χωρίς καμία αναφορά στο πρόγραμμα που θα έπειθε την κοινωνία γιατί θα έπρεπε να προτάξει τον ΣΥΡΙΖΑ έναντι της ΝΔ. Θα είχε νόημα για την κοινωνία μια τέτοια επικράτηση με το προσωπείο του ΣΥΡΙΖΑ;

Βέβαια, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μεταλλάχθηκε στον έναν μήνα που εμφανίστηκε ως διάττοντας αστέρας ο Στέφανος Κασσελάκης. Η επικράτησή του εκφράζει τα απωθημένα της πλειοψηφίας ενός κόμματος που βρήκαν διέξοδο με την εμφάνισή του· ήταν η στιγμή της συμπύκνωσης αντιφάσεων που είχαν συσσωρευτεί με το πέρασμα του χρόνου. Γι’ αυτό ούτε η εκλογή της Έφης Αχτσιόγλου θα μπορούσε να ακυρώσει τη συντελεσθείσα ιδεολογική φθορά του.

Ας μην ξεχνάμε πώς προέκυψαν αυτές οι αντιφάσεις: Ο ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε ένα κόμμα το οποίο αγωνιούσε για την κοινοβουλευτική του εκπροσώπηση. Στις εκλογές του 2009 συγκέντρωσε μόλις το 4,60% του εκλογικού σώματος, μετά την «επιτυχία» του 2007, όταν για πρώτη φορά υπερέβη το 5% (5,04%), ενώ στα τέλη Μαρτίου του 2012, έναν μήνα δηλαδή πριν τις πρώτες εκλογές, οι δημοσκοπήσεις προσδιόριζαν το εκλογικό του ποσοστό στο 6,70%. Για να εκτοξευθεί στις εκλογές του Μαΐου στο 17%, στις εκλογές του Ιουνίου, σε 40 μέρες δηλαδή (!), στο 27% και στις εκλογές του Γενάρη του 2015 στο 36,34%!

Σε σημείο να διερωτώμεθα: Τελικά, ποιοι από τους ψηφοφόρους του ασπάζονταν τις ιδεολογικές αρχές του; Το 4-5%, ο πυρήνας του κόμματος, που ανάγει την προέλευσή του στο ΚΚΕ Εσ., στους αποχωρήσαντες από το ΚΚΕ και σε άλλες προοδευτικές δυνάμεις ή το υπόλοιπο 32% που προσέτρεξε μετά τη συρρίκνωση κυρίως του ΠΑΣΟΚ, ένα μεγάλο μέρος του οποίου ήταν εθισμένο στις πελατειακές σχέσεις, στις θέσεις εξουσίας, στον κυβερνητικό συνδικαλισμό; Μάλιστα, η ανατροπή των συσχετισμών μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ είχε αποτυπωθεί και στην κοινοβουλευτική του ομάδα, αφού το 36,34% εξέλεξε τους βουλευτές, αλλά και στην κυβέρνηση. Γι’ αυτό οι ενδείξεις ήσαν ορατές από την πρώτη μέρα.

Πώς θα μπορούσε ένα κόμμα που κατελήφθη εξ εφόδου να διατηρήσει την ιδεολογική του ταυτότητα;

Τον Ιούλιο του 2015 είχε μάλιστα τη δυνατότητα να αναδειχθεί στην ηγεμονική πολιτική δύναμη της χώρας όταν, κατά το δημοψήφισμα, το σύνολο των νομών της χώρας υπερψήφισε το «όχι».  Όμως, στις 14/8/2015, προκειμένου να αντισταθμίσει τις διαρροές των διαφωνούντων βουλευτών του, υπερψήφισε το 3^ο μνημόνιο μαζί με όλα τα κόμματα του «δημοκρατικού τόξου», δηλαδή ταυτίστηκε με όλα τα αστικά κόμματα, αναιρώντας τις διακηρύξεις του. Με την αποχώρηση των διαφωνούντων βουλευτών που καταψήφισαν το μνημόνιο, ο ΣΥΡΙΖΑ απώλεσε την πλειοψηφία των στελεχών που έδιναν πολιτικό περιεχόμενο στον αυτοπροσδιορισμό του ως κόμμα της Αριστεράς και προσεταιρίστηκε τις μάζες του πελατειακού ΠΑΣΟΚ, που απετέλεσαν τη συντριπτική του πλειοψηφία, ενώ δεν δίστασε να προσεταιριστεί και τα στελέχη των ακροδεξιών ΑΝΕΛ μετά τη διάλυσή τους. Μετατράπηκε δηλαδή οριστικά από αριστερό σε «πολυσυλλεκτικό κόμμα», σύμφωνα με την έκφραση του Αμερικανού πολιτειολόγου Ότο Κιρχάιμερ.

Είναι και το διεθνές περιβάλλον που μας αποκαλύπτει τη μετάλλαξη των αριστερών και των θεωρούμενων προοδευτικών κομμάτων. Τι άλλαξε τις νοητικές μας αντιλήψεις ώστε απόψεις αδιανόητες στο παρελθόν να θεωρούνται αυτονόητες σήμερα; Ας μην πάμε μακριά. Στην Ιταλία, όπου το ΚΚΙ είχε αγγίξει το 35% το 1976, ενώ μεταπολεμικά είχε εκλογικά ποσοστά σταθερά άνω του 25%, και το Σοσιαλιστικό Κόμμα, που υπερέβαινε το 10%, εξαφανίστηκαν μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ και στη θέση τους κυριάρχησαν οι καρικατούρες του Μπέπε Γκρίλο, του Σαλβίνι, του Μπερλουσκόνι, της Μελόνι, που εκπροσωπούν κόμματα λαϊκιστικά, ακροδεξιά έως και μεταφασιστικά. Πού χάθηκαν τα εκατομμύρια των ψηφοφόρων του ΚΚΙ και του Σοσιαλιστικού Κόμματος; Η νεοφιλελεύθερη ηγεμονία γεννήθηκε με την ήττα του κομμουνισμού. Ο νεοφιλελευθερισμός, ως αντικοινωνικός, δεν μπορεί να εφαρμοσθεί σε δημοκρατίες εμπλουτισμένες με αρχές και σεβασμό στις ανθρώπινες αξίες.

Το ιδεολογικό πλαίσιο που θεμελίωσε όλα αυτά έχει βαθιές ρίζες. Όπως γράφει ο Ζίγκμουντ Μπάουμαν, ο καπιταλισμός επικράτησε όταν εγκατέλειψε τον ανταγωνισμό του με τον κομμουνισμό πάνω στην ικανοποίηση του συνόλου των ανθρώπινων αναγκών, οι οποίες θεωρούνταν πεπερασμένες, σταθερές και υπολογίσιμες και οι προσπάθειές του επικεντρώθηκαν έκτοτε στη φροντίδα για την απεριόριστη ανάπτυξη των επιθυμιών: «Σε επιθυμίες που επιθυμούν περισσότερηεπιθυμία», όπως γράφει, «και όχι την ικανοποίησή τους, στον πολλαπλασιασμό τους αντί στη βελτίωση των ευκαιριών και επιλογών […], στην ανιαρότητα και την γκριζάδα της ζωής, υπό ένα καθεστώς που διεκδικούσε την ικανότητα να θεσπίζει το μέγεθος και το περιεχόμενο των ανθρώπινων αναγκών», όπως συνεχίζει ο Μπάουμαν, αντιπαρέθεσε ο καπιταλισμός «τον διαγωνισμό ομορφιάς στο ολοένα και περισσότερο πολύχρωμο και σαγηνευτικό καπιταλιστικό παζάρι» των επιθυμιών.

Ίσως ο Στέφανος Κασσελάκης ενσάρκωσε για τους νέους το πρότυπο που επιθυμούν και προωθεί ο νεοφιλελευθερισμός. Νέος, εμφανίσιμος, πετυχημένος, όπως λέει, χωρίς αναστολές και χωρίς ιδεοληψίες. Πότε Μητσοτάκης και πότε Τσίπρας. Άφησε όμως μία εκκρεμότητα: Επανέλαβε στα επινίκιά του τρεις φορές, απευθυνόμενος στους ψηφοφόρους του, ότι δεν θα τους προδώσει. Όμως, δεν δεσμεύτηκε σε κάτι για να έχει αντίκρισμα η δέσμευσή του, ώστε να κινδυνεύει να διαψευστεί.

Ο Νίκος Ψυρούκης στους «Ταξικούς αγώνες στην εποχή του καπιταλισμού» μάς λέει ότι «η πραγματική πρόοδος ενός φαινομένου για τον Μαρξ, μπορεί να συντελεστεί με την ανοικτή δημοκρατική διαπάλη και τη ρήξη των αντιθέτων και όχι με τη σήψη της αντίφασης, με τη διατήρηση της ενότητας χωρίς αρχές», όπως αξιώνουν οι επιτελείς του νέου προέδρου.

Αλεξανδρούπολη, 27/9/2023

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.