Η επισκεψη της Κλειως

Το Πάσχα είναι αναμφισβήτητα η μεγαλύτερη γιορτή της χριστιανοσύνης. Πώς όμως γιόρταζαν την Ανάσταση του Κυρίου οι Βυζαντινοί; Ξέρουμε φυσικά ότι η μουσική της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, του Βυζαντίου δηλαδή, είναι αυτή που κυριαρχεί τις ημέρες αυτές και ότι ήταν σχεδόν πανομοιότυπη με τη σημερινή. Τι γίνεται όμως με τα έθιμα των απλών ανθρώπων την Πασχαλιά;

Το καθάρισμα και το ασβέστωμα των σπιτιών είχε και τότε, όπως και σήμερα την τιμητική του. Το δάπεδο των σπιτιών στρωνόταν συχνά με φύλλα διαφόρων αρωματικών φυτών. Τα καινούρια ρούχα επίσης ήταν άλλο ένα έθιμο το οποίο πέρασε στις μέρες μας με τα καινούρια παπούτσια που φοράμε στην εκκλησία.

Το πασχαλινό γεύμα ήταν και τότε πλουσιότατο, με άφθονο κρέας μετά την πολυήμερη νηστεία της Σαρακοστής, και οι εορτασμοί του Πάσχα κρατούσαν ολόκληρη την εβδομάδα του Πάσχα και όχι μονάχα δύο μέρες όπως γίνεται σήμερα. Αρνί υπήρχε στο τραπέζι των Βυζαντινών, ψητό ή και σουβλιστό. Το αποκαλούσαν «γαλακτάριον», «γαλούλιον», «λακτέντιον» και «αρνίν βυζαστερόν». Φυσικά όμως το έθιμο αυτό δεν έλκει την καταγωγή του από το Βυζάντιο. Η επικρατέστερη θεωρία θέλει εβραϊκή την προέλευσή του, όπου το θυσιαζόμενο αρνί συμβολίζει το εξιλαστήριο θύμα. Υπάρχει ωστόσο και η εκδοχή της προέλευσης του εθίμου από την Αρχαία Ελλάδα. Σύμφωνα με αυτήν, οι αρχαίοι έτρωγαν αρνί μετά τον θάνατο των συγγενών τους για να τους τιμήσουν. Όπως και να ’χει, στον χριστιανισμό το αρνί συμβολίζει τη θυσία του Χριστού για την ανθρωπότητα.

Όσο για το βάψιμο των αβγών, υπήρχε φυσικά στο Βυζάντιο, όμως το έθιμο αυτό ανάγεται μάλλον στην αρχαία Αίγυπτο όπου το αυγό, που συμβολίζει την αναγέννηση της ζωής, ανταλλασσόταν μεταξύ φίλων και συγγενών κατά την εαρινή ισημερία. Εξάλλου, η εαρινή ισημερία και η αναγέννηση της φύσης είναι άμεσα συνδεδεμένη με το Πάσχα και την έναρξη της νέας ζωής με την Ανάσταση. Η προέλευση του εθίμου πάντως έχει κι άλλες θεωρίες, αφού αυγά έβαφαν και στην αρχαία Περσία και την Κίνα, ενώ το έθιμο συναντάται και στους Εβραίους. Το μόνο σίγουρο είναι ότι, για τους χριστιανούς τουλάχιστον, το παραδοσιακό κόκκινο χρώμα τους συμβολίζει το αίμα και τη θυσία του Χριστού. 

ΠΗΓΗ: Φαίδων Κουκουλές, «Βυζαντινών βίος και πολιτισμός», εκδ. Παπαζήση 

*Η Λεύκη Σαραντινού είναι φιλόλογος, ιστορικός και συγγραφέας.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.