Η επισκεψη της Κλειως

Ο μαύρος θάνατος,  ή αλλιώς η πανούκλα ή μαύρη πανώλη του 1347 αποτέλεσε τη μεγαλύτερη επιδημία στην ιστορία της ανθρωπότητας. Οι επιδημίες βέβαια ως τότε δεν ήταν κάτι άγνωστο ούτε για τους Ευρωπαίους, ούτε για τους λαούς των υπόλοιπων ηπείρων. Όσον αφορά τη χώρα μας, τα δύο πιο γνωστά παραδείγματα λοιμών ήταν η επιδημία στην Αττική το 430 π.Χ., η οποία στοίχισε μάλιστα και τη ζωή του ίδιου του Περικλή, και η αποκαλούμενη πανώλη του Ιουστινιανού που ενέσκηψε στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και την αυτοκρατορία των Σασσανιδών Περσών το 541 μ.Χ.

 Ο μαύρος θάνατος όμως διαφέρει  από κάθε άλλη επιδημία που είχε γνωρίσει ως τότε το ανθρώπινο γένος κυρίως για τον τεράστιο αριθμό των θυμάτων και την έκταση που αυτή έλαβε τελικά. Γεννήθηκε στην Ασία, στην αχανή στέπα της Μογγολίας, πιθανότατα από τους ψύλλους των τρωκτικών.
 

Στην Ευρώπη ήρθε από την περιοχή της Κριμαίας μέσω των Μογγόλων που πολιορκούσαν τη γενουατική παροικία του Καφά. Φεύγοντας οι Γενουάτες από εκεί, οι οποίοι είχαν ήδη μολυνθεί με τον βάκιλο της πανώλης από τους αντιπάλους τους Μογγόλους, τον μετέφεραν στην Ιταλία και από εκεί μέσα σε πέντε χρόνια η επιδημία είχε καταφέρει να εξαπλωθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η θνησιμότητα όσων μολύνονταν έφτανε το 50% κι αν λάβουμε υπόψη μας και τις συνθήκες υγιεινής τον Μεσαίωνα δεν ήταν διόλου περίεργο που 50 εκατομμύρια άνθρωποι περίπου στην Ευρώπη έχασαν τελικά τη ζωή τους. Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε ότι οι γιατροί κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα δεν ακουμπούσαν καν τους ασθενείς, —απεναντίας φορούσαν αυτή τη μάσκα με ράμφος πουλιού με την οποία έγιναν γνωστοί ως οι γιατροί της πανώλης— με αποτέλεσμα να απουσιάζει ουσιαστικά οποιαδήποτε ιατρική περίθαλψη. Οι εκτιμήσεις ποικίλλουν φυσικά, λόγω ελλιπών στοιχείων, όμως πιστεύεται ότι από τα 80 εκατομμύρια που κατοικούσαν στην Ευρώπη πριν από την πανώλη, στο τέλος της επιδημίας είχαν μείνει μόνο 30. Η νόσος υποχώρησε αλλά δεν εξαφανίστηκε. 

Αξίζει, τέλος να σημειωθεί ότι η λέξη καραντίνα με την έννοια που τη χρησιμοποιούμε σήμερα προέρχεται από εκείνη τη ζοφερή εποχή και από το γαλλικό “une quarantaine de jours” που σημαίνει διάστημα σαράντα ημερών (από τη λέξη σαράντα, quaranta).

ΠΗΓΗ: Bernstein- Milza, «Ιστορία της Ευρώπης», εκδ. Αλεξάνδρεια, α΄τόμος

*Η Λεύκη Σαραντινού είναι φιλόλογος, ιστορικός και συγγραφέας. Το πιο πρόσφατο βιβλίο της είναι το βοήθημα «Θέματα νεοελληνικής ιστορίας για την ιστορία κατεύθυνσης της Γ΄ Λυκείου», Εκδόσεις HISTORICAL QUEST, Αθήνα 2020.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.