Γιατι δεν «ευθυγραμμιστηκε» και ο Ερντογαν;
Αν η Τουρκία φιλοδοξεί να διαδραματίσει ρόλο περιφερειακής δύναμης στην ευρύτερη περιοχή, θα ήταν αδιανόητο να μην αξιοποιήσει τα γεγονότα στην Παλαιστίνη, να ανανεώσει δηλαδή και να αναβαθμίσει την επιρροή της στον Αραβικό κόσμο, απόρροια του οθωμανικού της παρελθόντος και της κοινής τους θρησκείας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ η σχέση της Τουρκίας με τη Δύση είναι συγκρουσιακή στην ευρύτερη περιοχή: Είναι ο ανταγωνισμός με τις ευρωπαϊκές αποικιοκρατικές δυνάμεις που προσπαθούν να επανέλθουν στην Εγγύς και τη Μέση Ανατολή από όπου είχαν αποχωρήσει το 1956 ύστερα από αξίωση των δύο υπερδυνάμεων. Μέχρι το τέλος του Ψυχρού πολέμου η απόλυτη κυριαρχία ΗΠΑ και ΕΣΣΔ απέκλειε την επιρροή άλλης δύναμης εκεί. Επομένως η Άγκυρα ορθώς δεν συντάσσεται με τη Δύση προωθώντας τα συμφέροντά της και αξιοποιώντας την οθωμανική κληρονομιά. Απευθύνεται στους λαούς των αραβικών κρατών και όχι στις κληρονομικές ηγεσίες τους, είναι όμως προφανές ότι αυτές θα αναβαθμίσουν τις σχέσεις τους με την Άγκυρα κάτω από τη λαϊκή αξίωση, προκειμένου να ενισχύσουν τις θέσεις τους στο εσωτερικό. Η Τουρκία δεν μπορεί να λησμονήσει ότι η Ευρώπη διέλυσε την Οθωμανική αυτοκρατορία με τη Συνθήκη των Σεβρών σε σημείο ώστε να κατακερματίζει ακόμη και τη Μικρά Ασία. Όμως, όπως σημειώνει ο ιστορικός Πέρυ Άντερσον, «ο κεμαλισμός ─που διέσωσε και θεμελίωσε το τουρκικό κράτος─ υπήρξε μια απολύτως ανεξάρτητη δημιουργία, ένα εθνικιστικό κίνημα που δεν όφειλε τίποτα σε οποιαδήποτε εξωτερική δύναμη». Με άλλα λόγια η Τουρκία δεν «χρωστά» τίποτα στη Δύση. Γιαυτό ο Ερντογάν δεν ευθυγραμμίζεται με «τη σωστή πλευρά της Ιστορίας» και δεν εκποιεί τα τουρκικά συμφέροντα στις σκοπιμότητες της Δύσης στην περιοχή.
Γιατί όμως η Τουρκία πολιτεύεται διαφορετικά έναντι του πρόσφατου παρελθόντος της; Η Τουρκία στη διάρκεια του Ψυχρού πολέμου είχε αναλάβει μαζί με το Ισραήλ τον ρόλο του χωροφύλακα των δυτικών συμφερόντων στην ευρύτερη περιοχή. Ρόλος που απέκοψε τους παραδοσιακούς της δεσμούς με τους αραβικούς λαούς. Με το τέλος του Ψυχρού πολέμου, στις νέες συνθήκες, ξεπήδησαν δυνατότητες για άσκηση της τουρκικής επιρροής στη συνοριακή της περίμετρο και πέραν αυτής. Προέκυψαν τα κράτη της Κεντρικής Ασίας με τα οποία διατείνεται ότι τους συνδέουν κοινή καταγωγή (παντουρανισμός), καθώς και κενά επιρροής στην Εγγύς και στη Μ. Ανατολή με την αποχώρηση της Μόσχας από την περιοχή, αλλά και στον Καύκασο. Κατά την άποψή μου οι δυνατότητες που προσέφεραν οι νέες συνθήκες έγιναν, έστω καθυστερημένα, αντιληπτές από το στρατιωτικό κατεστημένο που υπαγόρευε τα όρια της πολιτικής στη γείτονα, το οποίο ανέχθηκε την άνοδο του ΑΚΡ στην εξουσία με τη βεβαιότητα ότι θα μπορεί να ελέγχει και μετά τις εξελίξεις. Δεν εξηγείται διαφορετικά το γεγονός το εκλογικό μέτρο του 10% για την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση κόμματος, ενώ ήταν προφανές το 2002 δημοσκοπικά ότι μόνον δύο κόμματα είχαν τη δυνατότητα να εκπροσωπηθούν και το ΑΚΡ ως ισχυρότερο έναντι των κεμαλιστών θα κατακτούσε την πλειοψηφία. Ας μην ξεχνάμε ότι το 1997, δηλαδή μόλις πέντε χρόνια πριν, ο στρατός με το επονομαζόμενο μεταμοντέρνο πραξικόπημα είχε αποκαθηλώσει τον ισλαμιστή Ερμπακάν, επί κεφαλής του κόμματος Ευημερία, από την πρωθυπουργία.
Με την άνοδο του ΑΚΡ στην εξουσία κατόρθωσε η Τουρκία να δημιουργήσει ένα τεράστιο διπλωματικό κεφάλαιο το οποίο αξιοποιεί με κάθε τρόπο αναβαθμίζοντας τον ρόλο της. Όμως, το τέλος του Ψυχρού πολέμου και τα κενά επιρροής με την αποχώρηση της Μόσχας, έφεραν σε σύγκρουση τα συμφέροντα της Τουρκίας και των ισχυρών ευρωπαϊκών κρατών που επιχειρούν να επανέλθουν στην Εγγύς και τη Μ. Ανατολή. Σε αυτό οφείλεται η μόνιμη αξιοποίηση των ελληνοτουρκικών διαφορών από τις Βρυξέλλες και η όξυνσή τους. Ένας σοβαρός λόγος που οι δύο χώρες θα ανανεώνουν τα αδιέξοδά τους.
Η Δύση αντέδρασε έντονα στις πρόσφατες δηλώσεις του Ερντογάν για τον «απελευθερωτικό» χαρακτήρα της Χαμάς. Ακόμη και η χώρα μας προκειμένου να ευθυγραμμιστεί με τις κυρίαρχες ευρωπαϊκές δυνάμεις χαρακτήρισε δια του πρωθυπουργού τον Ερντογάν «εκτός κλίματος» ή «στη λάθος πλευρά της ιστορίας», χωρίς να υπάρχουν αντεγκλήσεις σε προσωπικό επίπεδο από την άλλη πλευρά, ναρκοθετώντας τη σύνοδο κορυφής της 7ης Δεκεμβρίου στη Θεσσαλονίκη. Όμως, η πολιτική της Άγκυρας, πέρα από τα τουρκικά συμφέροντα που προωθεί, είναι απόλυτα συμβατή και με τα αμερικανικά συμφέροντα. Διότι απέναντι στο Ιράν θα πρέπει να υπάρχει μία δύναμη της περιοχής που να εξισορροπεί την επιρροή του. Η Τεχεράνη, ως ορκισμένος εχθρός του Ισραήλ, πάντα είχε ισχυρή επιρροή στους αραβικούς λαούς. Μάλιστα μετά την εμπλοκή των ΗΠΑ στη Μ. Ανατολή, που απάλλαξε το Ιράν από τις δύο άμεσες απειλές της στα δυτικά και στα ανατολικά, τον Σαντάμ Χουσείν και τους Ταλιμπάν, η Τεχεράνη ενίσχυσε την επιρροή της στις κυβερνήσεις του «σιιτικού τόξου», από το Ιράκ μέχρι τον Λίβανο και τη Συρία. Αυτό μόνον η Τουρκία μπορεί να επιτύχει αξιοποιώντας το οθωμανικό της παρελθόν. Αυτή τη δυνατότητα αξιοποιεί ο Ερντογάν. Έτσι ελαχιστοποιεί και την κουρδική απειλή που εγκλωβίζεται στις εξελίξεις της περιοχής.
Αλεξανδρούπολη, 1/11/2023
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
