«Μυθοι που εγιναν ιστορια» της Λευκης Σαραντινου: Μια εξερευνηση στις ομιχλωδεις γωνιες της Ιστοριας

Οι ιστορικοί μύθοι είναι κατά κανόνα πιο εύπεπτοι, πιο λαμπεροί και τελικά πιο ελκυστικοί από την ίδια την Ιστορία. Γι’ αυτό, όπως γράφει και η Λεύκη Σαραντινού στο βιβλίο «Μύθοι που έγιναν Ιστορία» (εκδ. Ενάλιος, Αθήνα 2020, σ. 208),  οι μύθοι αποδεικνύονται πολλές φορές πιο ισχυροί από την ιστορική αλήθεια. Διότι ο μέσος αναγνώστης δεν διαθέτει τις απαραίτητες  ιστορικές γνώσεις αλλά ούτε και την αφορμή προκειμένου να διεισδύσει στο παρασκήνιο των γεγονότων.

Όμως, έτσι κι αλλιώς, η εξερεύνηση στις ομιχλώδεις γωνιές της Ιστορίας δεν είναι εύκολη υπόθεση καθώς οι ιστορικοί μύθοι σπανίως είναι μόνον… μύθοι. Συχνά, συχνότατα, τα παραποιημένα γεγονότα κρύβουν κάποια ψήγματα αλήθειας ή έστω αληθοφάνειας. Και εκτός αυτού, όπως σωστά επισημαίνει η συγγραφέας, τις  περισσότερες  φορές «[…] η παρανόηση, η παρερμηνεία και η υποκειμενική θεώρηση της Ιστορίας, γίνεται συνήθως από τους ερευνητές». Διότι, σύμφωνα πάντα με τη Λεύκη Σαραντινού και την κοινή λογική, κάποιοι ιστορικοί  «[…] ερμηνεύουν μία μόνο πηγή ως αληθινή και αποκρύπτουν, πολλές φορές εσκεμμένα, όλες τις υπόλοιπες, μη αναφέροντας μάλιστα ότι η ερμηνεία τους απηχεί καθαρά την προσωπική τους άποψη».

Και κάπως έτσι «χτίζονται» φανταστικές ιστορίες, ενίοτε επικών διαστάσεων, οι οποίες στο τέλος εξουδετερώνουν την ιστορική αλήθεια. Δημιουργείται και εξαπλώνεται… ομίχλη η οποία σκεπάζει τις ιστορικές πηγές, τις αιτίες και τις συνέπειες των γεγονότων. Μοιραία λοιπόν  όταν αποφασίζει κάποιος ιστορικός να αποκαταστήσει την αλήθεια, οι αναγνώστες είτε δυσπιστούν είτε αρνούνται να αποδεχθούν την ανατροπή της καθιερωμένης άποψης.  Εκτός αν ο ιστορικός έχει το χάρισμα της Λεύκης Σαραντινού και μπορεί να σαγηνεύσει τον αναγνώστη με υψηλής αξίας λογοτεχνικό κείμενο!

Αυτό λοιπόν είναι ένα βασικό  χαρακτηριστικό του βιβλίου «Μύθοι που έγιναν ιστορία» και είναι άκρως απολαυστικό. Καθότι η γραφή απέχει παρασάγγας από τα συνήθη αποστειρωμένα ιστορικά κείμενα τα οποία είμαστε υποχρεωμένοι να ανεχθούμε όσοι διαβάζουμε Ιστορία. Εδώ ο λόγος έχει φρεσκάδα, είναι απλός, κατανοητός και τελικά ευχάριστος. Και μην φανταστείτε πως το έργο της Λεύκης Σαραντινού υστερεί σε επιστημονική αξία. Το αντίθετο, θα διαβάσετε ένα κατεβατό από ιστορικές πηγές, ίσως βαρετό για τον μέσο αναγνώστη αλλά απαραίτητο για όποιον ενδιαφέρεται να τεκμηριώσει και να εμβαθύνει.

«Η συγγραφέας επέλεξε τη δύσκολη οδό· αποσαφηνίζει πλήρως τα αμφισβητούμενα γεγονότα και κατορθώνει να διαλύσει ακόμα και την τελευταία αμφιβολία του αναγνώστη»

Και όχι μόνο αυτό… Η συγγραφέας δεν εκφράζει υποκειμενικές προσωπικές απόψεις αλλά παραμένει προσηλωμένη στη μέθοδο της αυστηρής τεκμηρίωσης! Και πώς αλλιώς θα μπορούσε να διαχειριστεί ζητήματα τα οποία είναι εξ ορισμού συγκεχυμένα; Η μόνη επιλογή που είχε η κ. Σαραντινού ήταν να χρησιμοποιήσει την επαγγελματική της εμπειρία ως ιστορικού και να ερευνήσει με τη λογική του ρεπόρτερ. Ακριβώς αυτό πράττει η συγγραφέας και γι' αυτό δίνει σαφείς απαντήσεις και δεν καταδέχεται να καταφύγει σε υπεκφυγές ή διφορούμενα συμπεράσματα. Επέλεξε τη δύσκολη οδό· αποσαφηνίζει πλήρως τα αμφισβητούμενα γεγονότα και κατορθώνει να διαλύσει ακόμα και την τελευταία αμφιβολία του αναγνώστη. Για να το επιτύχει, ασφαλώς, κατέβαλε επίπονες προσπάθειες καθώς το έργο της καταγράφει δώδεκα «δύσκολα» ιστορικά γεγονότα τα οποία  έχουν πλέον παγιωθεί κι έχουν γίνει «επίσημη» Ιστορία. Πρόκειται για μύθους, διάσπαρτους σε χρονικό διάστημα  δύο  χιλιάδων ετών, που έχουν επικρατήσει πλήρως κι έχουν αντικαταστήσει ολοκληρωτικά την πραγματικότητα.

Η περιπλάνηση στην Ιστορία ξεκινά με αποσαφηνίσεις για το λάβαρο της Ελληνικής Επανάστασης, την Αγία Λαύρα και την έναρξη του αγώνα. Στη συνέχεια η συγγραφέας επιλέγει να αποκαταστήσει την αλήθεια για το «κρυφό σχολειό» και την  εκπαίδευση κατά την περίοδο της Tουρκοκρατίας. Κι ακόμα, στην ίδια περίοδο,  ρίχνει άπλετο φως στον ρόλο του Πατριαρχείου ενώ παρουσιάζει ιστορικά στοιχεία για τους Φαναριώτες, τους κοτζαμπάσηδες και τους αρματολούς. Στη συνέχεια η κ. Σαραντινού φωτίζει την περίοδο του  Μεσαίωνα στο Βυζάντιο καθώς και τις διώξεις των αιρετικών από την Ορθόδοξη Εκκλησία. Δεν θα μπορούσε να λείπει το κεφάλαιο για τους διωγμούς των χριστιανών από τους Ρωμαίους, τις διώξεις των παγανιστών και το τέλος του αρχαίου κόσμου. Άκρως ενδιαφέρουσα είναι η εξονυχιστική έρευνα για την άλωση της Κωνσταντινούπολης και την πρώιμη Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αμέσως μετά παρουσιάζεται ο βίος του Κωνσταντίνου του «Μέγα» και του Ιουλιανού του  «Παραβάτη», ενώ ακολούθως παρατίθενται στοιχεία για τον  αμφιλεγόμενο Ρωμαίο Αυτοκράτορα Νέρωνα. Επίσης, με προσεκτικό και νηφάλιο λόγο η συγγραφέας ξεχωρίζει μύθους και αλήθειες για τους Εβραίους και τους «σοφούς της Σιών». Στα τελευταία κεφάλαια αναλύονται διεξοδικά τα εγκλήματα πολέμου από τους Γερμανούς και τους «άλλους», οι αεροπορικοί βομβαρδισμοί αμάχων και τέλος ο ρόλος των Σοβιετικών στη νίκη εναντίον της Γερμανίας κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Εν κατακλείδι, το σύγγραμμα «Μύθοι που έγιναν Ιστορία» ξεχωρίζει ανάμεσα στα βιβλία αυτής της κατηγορίας. Η Λεύκη Σαραντινού έχει να επιδείξει επάρκεια στην επιστημονική τεκμηρίωση, ενώ παρουσιάζει τα γεγονότα με απολαυστική γραφή. Ταυτόχρονα, η σχολαστική ιστορική έρευνα θα ικανοποιήσει και τους πιο απαιτητικούς αναγνώστες, ενώ η «ψύχραιμη οπτική» χαρακτηρίζει ολόκληρο το έργο. Η συγγραφέας έκανε δύσκολες επιλογές αλλά το αποτέλεσμα τη δικαίωσε απόλυτα.  Ανεπιφύλακτα, είναι ένα βιβλίο το οποίο αξίζει να διακριθεί!

*Ο Γιάννης Ζυγούλης είναι δημοσιογράφος και μέλος της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ). Έχει εργαστεί ως ρεπόρτερ, συντάκτης ύλης και αρχισυντάκτης ύλης σε Μέσα Ενημέρωσης των Αθηνών, ενώ έχει συγγράψει και το γλωσσολογικό σύγγραμμα «Οδηγίες χρήσεως της ελληνικής γλώσσας» (εκδ. Ενάλιος, Αθήνα 2020) και το ιστορικό μυθιστόρημα «Μασάντα» (εκδ. 24 Γράμματα, Αθήνα 2020).

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.