Απαραιτητη η ενεργοποιηση της τοπικης κοινωνιας στον αγωνα για τη διασωση των ιστορικων κτιριων

 «Ο Γαλλικός Σιδηροδρομικός Σταθμός της Αλεξανδρούπολης είναι ένα πολύ ωραίο παράδειγμα για το πώς λειτουργεί η MΟnuΜENTA και το πώς η τοπική κοινωνία»

«Πρέπει να αποδεσμευτούμε από τα κωλύματα ότι αυτό είναι μνημείο της οθωμανικής εποχής, της γερμανικής κατοχής κ.ά – Ο σεβασμός στα μνημεία δείχνει και τον σεβασμό μας σε αυτό που ζήσαμε»

«Με χαρά  θα στηρίξουμε μια δράση καταγραφής των κτιρίων του 19ου και του 20ου αιώνα και στην Κομοτηνή»

Η MΟnuΜENTA, αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία, ασχολείται με την προστασία και την ανάδειξη της αρχιτεκτονικής και φυσικής κληρονομιάς στην Ελλάδα και την Κύπρο από το 2006.  Επικαιροποίησε όμως  ξανά την παρουσία της στη Θράκη πρόσφατα, με δύο ιδιαίτερα σημαντικές παρεμβάσεις της για κτιριακά συγκροτήματα της περιοχής μας: τον Γαλλικό Σιδηροδρομικό Σταθμό στην Αλεξανδρούπολη και τα μεταλλεία της Κίρκης.

Βασικό εργαλείο για ανελλιπή ενημέρωση επί των δράσεών της είναι τo ομώνυμο ελεύθερης πρόσβασης ηλεκτρονικό περιοδικό, το σημαντικότερο όλων όμως είναι ότι η MΟnuΜENTA έχει ενεργό παρεμβατικό ρόλο στις τοπικές κοινωνίες σε περιπτώσεις επικείμενης καταστροφής κτιρίων που συνυφαίνονται με την ιστορία τους και συναποτελούν την αρχιτεκτονική μας κληρονομιά, καθώς και ότι  υλοποιεί προγράμματα που συμβάλλουν στην ευαισθητοποίηση της αξίας του χώρου και της συνειδητοποίησής μας ότι αυτός εγγράφεται, όπως και οι άνθρωποι, από τα ιστορικά γεγονότα του καιρού τους,  με πρωτεύοντα στόχο την προστασία και τη διάσωση  των μνημείων της νεότερης ιστορίας μας.

Για αυτές τις δράσεις, αλλά και για τους τρόπους που μπορεί να διασωθεί το μνημειακό και κτιριακό απόθεμα τόσο της χώρας όσο και της περιοχής μας, δίνοντας έμφαση στην ανάγκη της ενεργοποίησης των τοπικών κοινωνιών, η αρχαιολόγος  κ. Ειρήνη Γρατσία, ιδρύτρια και συντονίστρια της MΟnuΜENTA, μίλησε στην εκπομπή με το «Ν και με το Β» στην Τζένη Κατσαρή- Βαφειάδη.

Ο λόγος στην ίδια…

«Ο περιβάλλοντας χώρος είναι ζωτικό κομμάτι των μνημείων»

ΠτΘ: κ. Γρατσία, τι είναι η MΟnuΜENTA της οποίας είστε ιδρύτρια και συντονίστρια των δράσεών της;
Ε.Γ.: Η MΟnuΜENTA ιδρύθηκε το 2006 και ο στόχος της είναι η προστασία της αρχιτεκτονικής και της φυσικής κληρονομιάς Ελλάδας και Κύπρου. Τη δημιουργήσαμε αρχιτέκτονες, αρχαιολόγοι, περιβαλλοντολόγοι, και αρχικός στόχος ήταν να βγάλουμε ένα ηλεκτρονικό περιοδικό. Όμως στην πορεία είδαμε τον κόσμο να μας αγκαλιάζει, να ενδιαφέρεται να βοηθήσει περισσότερο σε περιπτώσεις που κατεδαφίζονταν ή αλλοιώνονταν κτίρια κι έτσι ενεργοποιηθήκαμε πολύ περισσότερο σε παρεμβάσεις.

Αρχίσαμε, λοιπόν, να είμαστε πιο ενεργοί σε θέματα προστασίας μνημείων. Έτσι μέσα σε αυτά τα χρόνια από το 2006 μέχρι σήμερα, μπορούμε να λέμε ότι έχουμε κάνει πάνω από 100 παρεμβάσεις για τη διάσωση μνημείων και της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς, και έχουμε δημιουργήσει και ξεκινήσει μεγάλα προγράμματα, τα οποία  και θα συνεχίσουμε, που αφορούν την καταγραφή των παλιών κτιρίων του 19ου και του 20ου αιώνα στις πόλεις μας.

ΠτΘ: Θα μπορούσατε να μας αναλύσετε λίγο περισσότερο την αξία προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος του μνημείου. Για παράδειγμα, στην Κομοτηνή έχουμε την Τσανάκλειο Αστική Σχολή, όπου και έγιναν πρόσφατα παρεμβάσεις στον αύλειο χώρο του κτιρίου, με την προσθήκη, δείγματος χάριν, μικρού αμφιθεάτρου. 
Ε.Γ.: Να διευκρινίσω ότι στην MΟnuΜENTA ασχολούμαστε κυρίως με τη νεότερη αρχιτεκτονική κληρονομιά, γιατί αυτή βάλλεται περισσότερο. Το νομοθετικό πλαίσιο για βυζαντινά και αρχαία μνημεία είναι και πιο αυστηρό, αλλά και πιο εύκολη η παρέμβαση του κράτους.

Τα περισσότερα νεότερα μνημεία είναι ιδιόκτητα κι αυτό δημιουργεί πολλές δυσκολίες. Όσον αφορά τον περιβάλλοντα χώρο, είναι ζωτικό κομμάτι των μνημείων, γι’ αυτό και πάρα πολλές φορές θα δείτε ότι όταν κηρύσσεται ένα μνημείο, κηρύσσεται και μια ζώνη προστασίας γύρω από το μνημείο για να μπορέσει αυτό να προστατευτεί, γιατί δεν πρέπει να έχουμε απλώς το κέλυφος και γύρω του να υψώσουμε πολυκατοικίες ή να κάνουμε παρεμβάσεις που είναι σε βάρος του μνημείου.

Για παράδειγμα, στην Άνδρο που είναι ο Νερόμυλος που Εμπειρίκου, η Φάμπρικα, που είχε 50 μέτρα ζώνης προστασίας, κάποιος έκανε παρέμβαση, δηλαδή επέκτεινε ένα κτίσμα καταλαμβάνοντας μέρος της ζώνης προστασίας. Εκεί κινηθήκαμε για να προστατέψουμε τον περιβάλλοντα χώρο του μνημείου που του «έδινε έναν αέρα», το προστάτευε από τις οποιεσδήποτε παρεμβάσεις.

Είναι βασικός και σημαντικός ο περιβάλλων χώρος, γιατί είναι ο «άγγελος» του μνημείου, η ζώνη προστασίας του.

«Οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να συντρέξουν και το έργο των αρμόδιων φορέων προστασίας»

ΠτΘ: Τις  αρχές που προαναφέρατε για τις ζώνες προστασίας δεν είναι υποχρεωμένο το κράτος, οι Εφορείες Αρχαιοτήτων,  οι  Εφορείες Νεοτέρων Μνημείων,  αλλά και οι τοπικές κοινωνίες να τις λαμβάνουν υπόψη τους και να τις τηρούν; Το λέμε αυτό για το περίκλειστο, λόγω νεότερων κτισμάτων, στην Κομοτηνή Ιμαρέτ…
Ε.Γ.: Η  Υπηρεσία Νεοτέρων Μνημείων Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης είναι πολύ ενεργή υπηρεσία, και ενεργή υπέρ των μνημείων

Οι περιπτώσεις που έχουμε εμείς ασχοληθεί με τη Θράκη είναι για τον  Παλιό, τον Γαλλικό, Σιδηροδρομικό Σταθμό της Αλεξανδρούπολης και  τα μεταλλεία της Κίρκης. Τα παρακολουθούμε γιατί δεν χαρακτηρίστηκαν ιστορικοί τόποι  και ας είναι πολύ σπουδαία μνημεία της Θράκης. Η Υπηρεσία οφείλει να προστατεύει τον περιβάλλοντα χώρο των μνημείων, αλλά δεν είναι πάντα εξ αρχής αυτό καθορισμένο. Δηλαδή, μπορεί να κηρυχθεί ένα μνημείο ή ένα κτίριο ως ιστορικός τόπος και να μην έχει κηρυχθεί ο περιβάλλων του χώρος. Πρέπει για το συγκεκριμένο παράδειγμα του Ιμαρέτ που αναφέρατε να δούμε την κήρυξή του πώς είναι.

Ο Γαλλικός Σιδηροδρομικός Σταθμός της Αλεξανδρούπολης

Αλλά, γενικά και κάτι να μην είναι κηρυγμένο, δεν μπορεί κανείς να πάει και να κολλήσει και να χτίσει κάτι σε ένα χαρακτηρισμένο μνημείο. Πρέπει για το οτιδήποτε να πάρει άδεια από το Υπουργείο πολιτισμού κι ας μην είναι κηρυγμένη και οριοθετημένη η ζώνη προστασίας. Ό,τι έχει κτιστεί πριν από το 1830 δεν χρειάζεται να χαρακτηριστεί μνημείο. Αμέσως χαρακτηρίζεται από μόνο του μνημείο κι έτσι δεν μπορεί ο καθένας να πάει και να κτίσει γύρω από κτίσματα προ του 1830.

ΠτΘ: Είπατε ότι η Εφορεία Νεοτέρων Μνημείων Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης είναι δραστήρια και ό,τι γίνεται και αφορά τα νεότερα μνημεία  είναι καλό να περνά από την έγκρισή της.
Ε.Γ.: Ναι. Καλό όμως είναι οι πολίτες όταν βλέπουν κάποια δραστηριότητα κατεδάφισης παλιού κτιρίου ή κάτι που πάει να αλλοιώσει ένα μνημείο, να ενημερώνουν.  Αυτός είναι και ο ρόλος μας ως πολίτες να ενεργοποιούμαστε, γιατί δεν είναι εύκολο να τα παρακολουθήσει όλα η κεντρική διοίκηση και οι διοικήσεις στην περιφέρεια.

Γι’ αυτό νομίζω ότι οι πολίτες, κι εμείς ως MΟnuΜENTA, όταν κάποιος μας ειδοποιήσει ότι εκεί κατεδαφίζεται ένα κτίριο ή εκεί αλλοιώνεται, ενεργοποιούμαστε με τη λογική να ενημερώσουμε τους αρμόδιους φορείς προστασίας και, αν μπορούμε, να βοηθήσουμε και στο έργο τους, κυρίως μέσα από την προσφορά τεκμηριωτικού υλικού για την αξία ενός κτιρίου. Οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να συντρέξουν και το έργο των αρμόδιων φορέων προστασίας.

«Προσπαθούμε όσο μπορούμε να παρέχουμε και τεχνογνωσία, να συμβουλέψουμε πώς κανείς μπορεί να ενεργήσει, αλλά και να στηρίξουμε δράσεις»

ΠτΘ: Στην Κομοτηνή είμαστε μια πολυπολιτισμική κοινωνία, παρόλα ταύτα θα έλεγα ότι δεν υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον δημόσιο χώρο. Ένα κομμάτι της κοινωνίας των πολιτών, ενδεχομένως μειοψηφία, που ενδιαφέρεται να έχει φωνή στα του τόπου μας, θα μπορούσε να προστρέχει σε σας, στη MΟnuΜENTA, και να ζητά τη στήριξή σας; Γιατί η Κομοτηνή έχει ένα σημαντικό κτιριακό απόθεμα, πολιτιστικό απόθεμα.

Ε.Γ.: Εμείς προσπαθούμε να έχουμε κι αυτόν τον ρόλο, δηλαδή να συνεργαζόμαστε με τις τοπικές κοινωνίες, όσο μπορούμε, με τις δυνάμεις που έχουμε, γιατί η MΟnuΜENTA έχει τέσσερις εταίρους, και  450 μέλη όλα σε εθελοντική βάση.

Προσπαθούμε όσο μπορούμε να παρέχουμε και τεχνογνωσία, να συμβουλέψουμε πώς κανείς μπορεί να ενεργήσει, αλλά και να στηρίξουμε δράσεις. Στην Αθήνα καταγράψαμε όλη την αρχιτεκτονική της κληρονομιά, δηλαδή τα κτίρια που χτίστηκαν την περίοδο 1830-1940 και διατηρούνται στις 7 δημοτικές της κοινότητες, με ένα πρόγραμμα τεράστιας δυναμικής που υποστηρίχτηκε από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Βλέποντας αυτό το πρόγραμμα στην εξέλιξή του, ήρθε μια ομάδα αρχιτεκτόνων από τη Θεσσαλονίκη και πλέον έχει καταγράψει όλη την πρώτη δημοτική ενότητα.

Στη συνέχεια ήρθε ο Πολιτιστικός Σύλλογος της Σκιάθου και ξεκίνησε εκεί η καταγραφή των κτιρίων της Σκιάθου. Το ίδιο έγινε στην Καλαμάτα, το ίδιο και στη Νάξο. Όμως πρέπει να υπάρχει ένας μικρός πυρήνας, έστω και δύο ατόμων που να θέλει να πραγματοποιήσει ένα τέτοιο έργο και από τη δική μας πλευρά θα έχει όλη τη βοήθεια, πολλές φορές και οικονομική, δηλαδή να στηρίξουμε όλα αυτά τα χιλιάδες δελτία καταγραφής που χρειάζονται.

Εμείς αυτό με χαρά θα το κάνουμε και θα στηρίξουμε, για παράδειγμα, μια δράση καταγραφής των κτιρίων του 19ου και του 20ου αιώνα στην πόλη σας.

«Τα μεταλλεία της Κίρκης θεωρούνται από τα σημαντικότερα βιομηχανικά συγκροτήματα της χώρας μας»

ΠτΘ: Μας αναφέρατε τα μεταλλεία της Κίρκης που έχουν ρημαχτεί. Αξίζει να διασωθούν; Γιατί στον Τύπο εκτός από το τραύμα για τη  γερμανική κατοχή και την εκμετάλλευση από τον κατακτητή του ορυκτού πλούτου, υπήρχε και ο φόβος ότι υπήρχαν τοξικά κατάλοιπα, κλπ.
Ε.Γ.: Από αυτά που έχω δει σε φωτογραφίες και από μελέτες που έχω διαβάσει, θεωρούνται από τα σημαντικότερα βιομηχανικά συγκροτήματα της χώρας μας, ειδικά της βορείου Ελλάδας.  Η απόφαση του Υπουργείου πολιτισμού ήταν ο μη χαρακτηρισμός τους  ως ιστορικού τόπου. Διαφωνώ σε αυτό και θεωρώ ότι είναι ένα θέμα που πρέπει να επανεξεταστεί. Και αρχιτεκτονικά αξίζουν, και βιομηχανικά και οι πληροφορίες που δίνουν για τη ζωή, την κοινωνική κατάσταση, όλα αυτά είναι σημαντικά.

Πρέπει να αποδεσμευτούμε από τα κωλύματα ότι αυτό είναι μνημείο της οθωμανικής εποχής, της γερμανικής κατοχής κ.ά – Ο σεβασμός στα μνημεία δείχνει και τον σεβασμό μας σε αυτό που ζήσαμε, σε αυτό που περάσαμε και μας βοηθάει να πάμε παραπέρα.

Τα μεταλλεία της Κίρκης 

Αλλά είναι η τοπική κοινωνία που πρέπει να πιέσει. Αυτό υποστηρίζουμε και αγωνιζόμαστε. Από κάτω προς τα πάνω γιατί όταν υπάρχει ενδιαφέρον και όταν συνεννοηθούν πολίτες, ή βγει ο Τύπος μπροστά, έχουμε δει πως κάνει πίσω η πολιτεία.

Το παράρτημα Θεσσαλονίκης της Ελληνικής Εταιρείας για το Περιβάλλον και τον Πολιτισμό έχει κάνει πολύ μεγάλο αγώνα για να σωθούν τα μεταλλεία, όπως και η Εφορεία Νεοτέρων Μνημείων. Κάτι σημαίνει αυτό.  Πρέπει να επανεξεταστεί η απόφαση, γιατί συνδέονται και με το σιδηροδρομικό δίκτυο και τον Σταθμό. Πρέπει να δούμε την προοπτική της αξιοποίησης των μνημείων αυτών, ως πόλο έλξης, γιατί μας δίνει πλεονεκτήματα για να έχουμε τον τουρισμό που θέλουμε, ένα ποιοτικό τουρισμό.  Μόνο το σιδηροδρομικό δίκτυο της Ελλάδας να μπορούσε κανείς να επισκεφτεί, ως τουρίστας, θα βρισκόταν απέναντι σε καταπληκτικά κτίρια. Αλλά όχι απλώς δεν το εξετάζουμε, δεν το διαχειριζόμαστε, γιατί δεν υπάρχει ένα πλαίσιο διαχείρισης, είμαστε και εχθρικοί απέναντι σε αυτόν τον μνημειακό πλούτο.

«Στην περίπτωση του Γαλλικού Σιδηροδρομικού Σταθμού, η τοπική κοινωνία είναι η κινητήρια δύναμη ‒ Εμείς ήρθαμε να στηρίξουμε»

ΠτΘ: Η MΟnuΜENTA έχει ενώσει τη φωνή της και με την ομάδα για την διάσωση του Γαλλικού Σιδηροδρομικού Σταθμού της Αλεξανδρούπολης, για να επαναχαρακτηριστεί το σύνολο των κτισμάτων του σιδηροδρομικού σταθμού μαζί με τη σιδηροδρομική γραμμή ως ιστορικό μνημείο.
Ε.Γ.:  Για να πούμε ότι κάτι θα θεωρηθεί μνημείο, πρέπει να τηρούνται κάποια κριτήρια και τα κριτήρια είναι, για παράδειγμα, η ιστορική του αξία. Δηλαδή ότι συνδέεται με την ιστορία της πόλης, ή χτίστηκε από τους τάδε ανθρώπους, να έχει αρχιτεκτονική αξία όταν το έχει σχεδιάσει ένας αρχιτέκτονας, όταν έχει μια τεχνογνωσία ιδιαίτερη, όπως είναι για παράδειγμα τα μεταλλεία. Είναι οι κοινωνικές αξίες, είναι οι εκπαιδευτικές αξίες, είναι οι αισθητικές αξίες και όλα αυτά μαζί το κατατάσσουν σε μνημείο.

Ο Γαλλικός Σιδηροδρομικός Σταθμός της Αλεξανδρούπολης είναι ένα πολύ ωραίο παράδειγμα πώς λειτουργεί η MΟnuΜENTA και πώς λειτουργεί η τοπική κοινωνία. Μια ομάδα ανθρώπων που ενδιαφέρεται για τον τόπο της, και αυτό αποδεικνύεται μέσα  από την προσπάθεια της προστασίας του σιδηροδρομικού σταθμού, έφτιαξε αυτή την ομάδα «Οι φίλοι του Σιδηροδρομικού Σταθμού Αλεξανδρούπολης».  Αυτοί ήρθαν και ζήτησαν τη βοήθειά μας, την οποία την παρείχαμε με μεγάλη χαρά, γιατί είναι ένα μνημείο που πρέπει να προστατέψουμε. Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός είναι κηρυγμένος, αλλά  είναι κηρυγμένα επτά μόνον κτίρια ως μνημεία, και εδώ δεν έχουμε κήρυξη του περιβάλλοντος χώρου. Έτσι ζητήσαμε μαζί με την Ομάδα να ξαναεξεταστεί το θέμα του Σιδηροδρομικού Σταθμού, και ζητήσαμε να χαρακτηριστεί ιστορικός τόπος. Όταν χαρακτηρίζεις ένα μνημείο ως ιστορικό τόπο δίνεις τη δυνατότητα της προστασίας και του περιβάλλοντος χώρου.

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν μπορείς να δώσεις νέες χρήσεις στα υπάρχοντα κτίρια, γιατί το ζητούμενο είναι η επανάχρηση. Χωρίς τη χρήση το κτίριο που θα φτιάξεις και θα αποκαταστήσεις πάλι θα οδηγηθεί στην εγκατάλειψη και στην απαξίωση.  Άρα πάντα ο στόχος είναι συμβατές χρήσεις, για αυτό επειδή  είχε συζητηθεί να εγκατασταθούν χρήσεις που έχουν σχέση με το ΚΤΕΛ της Αλεξανδρούπολης, είδαμε ότι ο Γαλλικός Σταθμός κινδυνεύει, και ζητήσαμε τον Μάιο του 2019 τον χαρακτηρισμό του ως ιστορικού τόπου,  επανήλθαμε δε ενημερώνοντας και τη νέα υπουργό.

Ζητήσαμε από τον ΟΣΕ παράλληλα να αποκατασταθούν  τα κτίρια, γιατί ο χρόνος λειτουργεί εις βάρος των κτιρίων και όσο δεν τα συντηρείς τόσο μεγαλύτερη είναι η βλάβη που παθαίνουν, τόσο πιο πολύ μεγάλο το κόστος και οι παρεμβάσεις που πρέπει να κάνεις για να τα διατηρείς.

Βλέπετε πώς λειτούργησε η τοπική κοινωνία, εκείνη είναι η κινητήρια δύναμη. Εμείς ήρθαμε να τους στηρίξουμε, να βοηθήσουμε, και αυτή τη στιγμή έχουμε ένα αποτέλεσμα, δηλαδή ίσως επανεξεταστεί το θέμα. Η αρμόδια Εφορεία Νεοτέρων Μνημείων το θέλει αυτό και όταν είδε ότι οι φίλοι του Σιδηροδρομικού Σταθμού και η MΟnuΜENTA ζήτησαν την επανεξέταση, αμέσως έστειλαν επιστολή ότι συνδράμουν την προσπάθειά τους.

ΠτΘ: Εμάς μας φαίνεται στο ζήτημα του Γαλλικού Σιδηροδρομικού Σταθμού, ότι ο χρόνος που περνάει είναι αφάνταστα μεγάλος.
Ε.Γ.: Έτσι είναι. Δυστυχώς υπάρχει μια μεγάλη καθυστέρηση γιατί είναι και το θέμα της γραφειοκρατίας, η έλλειψη προσωπικού, και πέρα από την οικονομική κρίση έχει έρθει και ο κορωνοϊός. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα πάψει να πιέζει η τοπική κοινωνία και η συγκεκριμένη ομάδα, αλλά και η MΟnuΜENTΑ, γιατί γινόμαστε ενοχλητικοί και αυτό φέρνει ένα αποτέλεσμα. Ήδη έχει περάσει ενάμισης χρόνος από τότε που ζητήσαμε την επανεξέταση του θέματος. Αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις μνημείων που διαρκεί η επανεξέταση και τρία και τέσσερα χρόνια.

«Πρέπει να αγκαλιάσουμε τον πολίτη, για να τον κάνουμε να δει ότι αξίζει να διατηρηθεί ένα παλιό κτίριο – Η κατεδάφισή του είναι η εύκολη λύση στη χώρα μας»

ΠτΘ: Οι τοπικές κοινωνίες είναι κοινωνίες των πολιτών, αλλά είναι και οι τοπικοί άρχοντες. Φαντάζομαι ότι μέλημα και των τοπικών αρχόντων θα πρέπει να είναι η διάσωση των μνημείων. Δεν θα έπρεπε όλοι οι φορείς να κατεβαίνουμε μαζί και να γινόμαστε ενοχλητικοί στο Υπουργείο;
Ε.Γ.: Έτσι πρέπει να είναι αν θέλουμε να επιτύχουμε τον στόχο που είναι η προστασία των μνημείων. Το όνειρό μου είναι να δω τους δημάρχους να πρωτοστατούν στη διάσωση μνημείων. Πολύ σπάνια αυτά τα 25 χρόνια που ασχολούμαι, το έχω δει αυτό. Ίσα ίσα που πολλές φορές βλέπει κανείς να τάσσονται υπέρ της λαϊκής χρήσης, είτε της κατεδάφισης των κτιρίων. Είναι λίγο η εύκολη λύση στη χώρα μας. Πού να φτιάξεις τώρα το παλιό; Ας το κατεδαφίσουμε, είναι πιο εύκολο, λιγότερο κοστοβόρο. Δεν πρέπει να είναι έτσι όμως ή ακόμα και να ήταν, δεν πρέπει η κατεδάφιση να είναι το πρώτο βήμα. Θα έπρεπε να είναι η δεύτερη σκέψη. Να δει κανείς τις δυνατότητες, γιατί στερούμε αυτόν τον τόπο από τις δυνατότητες και τη μνήμη του. Έχουν χαθεί άπειρα πράγματα με το να μην έχουμε δεύτερη σκέψη από τις κατεδαφίσεις. Έτσι, πρέπει οι φορείς και οπωσδήποτε οι δήμοι να πρωτοστατούν και να παρασύρουν τον κόσμο σε αυτή την προσπάθεια.

Για τις ιδιόκτητες παλιές κατοικίες των περασμένων αιώνων δεν υπάρχουν κίνητρα  για να δεχθούν οι ιδιοκτήτες τους να τις διατηρήσουν. Πρέπει να δοθούν κίνητρα από την πολιτεία. Είτε είναι αυτά φορολογικές απαλλαγές είτε είναι συνεργασία για το πώς πρέπει να γίνει η μελέτη. Το πώς αυτό μπορεί να γίνει με έναν τρόπο που θα τους διευκολύνει και πείθοντάς τους  ότι δεν χάνουν την περιουσία τους όταν κηρύσσεται κάτι μνημείο. Πρέπει να αγκαλιάσουμε τον πολίτη, για να τον κάνουμε να δει ότι αξίζει να διατηρηθεί ένα παλιό κτίριο.

Η Τσανάκλειος Αστική Σχολή ξενοδοχείο;

«Προστασία σημαίνει διατηρώ και την ιστορικότητα ενός κτιρίου»

«Καλώ τον κόσμο της Θράκης, στο fb, στην ομάδα μας «κάθε μέρα κι ένα σπίτι γιατί μένουμε σπίτι», να αναρτήσει  κτίρια και να δώσει μια πληροφορία γι’ αυτά»

ΠτΘ: Με την ευκαιρία της επαναλειτουργίας της Τσανακλείου, είδαμε απόψεις του τύπου να αποδοθούν τα μνημεία στους ιδιώτες, και η Τσανάκλειος π.χ. να γίνει ξενοδοχείο. Είναι η απελπισία και η επιθυμία  να διασωθούν μήπως τα κτίρια, και έχετε αντιμετωπίσει κάτι ανάλογο στην υπόλοιπη Ελλάδα;
Ε.Γ.: Δεν μιλάμε βέβαια για τα μνημεία που είναι προ του 1830. Μπορεί βέβαια να έχεις ένα παραδοσιακό οικισμό όπως είναι η Μονεμβασία, που είναι προ του 1830, αλλά λειτουργούν πάρα πολλά ιδιόκτητα σπίτια ως ξενοδοχεία.

Εδώ έχετε ένα ιστορικό μνημείο που πρέπει να το προφυλάξετε γιατί προστασία δεν είναι μόνο διατηρώ το κέλυφος. Προστασία σημαίνει διατηρώ και την ιστορικότητα ενός κτιρίου. Δεν μπορούν να γίνουν τα πάντα ξενοδοχεία, όπως δεν μπορούν να γίνουν τα πάντα σούπερ-μάρκετ, γιατί υπάρχει και αυτή η τάση.  Μπορεί να δίνει λύση στην επανάχρησή τους, αλλά είναι πολύ  βαριές επεμβάσεις. Μπορεί να κρατούν το κέλυφος, αλλά αλλοιώνουν και την εσωτερική του κάτοψη, γιατί τα κτίρια δεν είναι μόνο τοίχοι, είναι και η σκάλα που οδηγούσε στα δωμάτια, είναι οι τοιχογραφίες κτλ.

Δεν μπορούν να δοθούν τα πάντα στις βαριές χρήσεις. Βεβηλώνεται και η ιστορικότητα. Δεν μπορούμε να τους αλλάξουμε τον ρόλο της ιστορικότητάς τους. Υπάρχουν περιπτώσεις και περιπτώσεις, αλλά ξεκινούμε με τον σεβασμό απέναντι στα κτίρια.  Όταν κάποιος έχει μια κατοικία του 19ου αιώνα και του πρώτου μισού του 20ου αιώνα, που είναι με τις παλιές υποδομές, τον εξοπλισμό, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να δοθούν οι ευκαιρίες να ζήσει το κτίριο και να ανταποκριθεί στις σημερινές ανάγκες, γιατί αν δεν το κάνουμε αυτό, αυτό που θα θέλει ο ιδιοκτήτης είναι να κατεδαφιστεί και να φτιάξει ένα καινούργιο κτίριο. Δηλαδή πρέπει να κατανοούμε τις ανάγκες του πολίτη, αλλά δεν βάζουμε τώρα τις κατοικίες με τα ιστορικά κτίρια στην ίδια θέση. Πρέπει να υπάρχει μια ελαστικότητα, αλλά πάντα εξαρτάται από το για ποιο μνημείο μιλάμε και τι θέλει η κοινωνία να δείξει μέσα από αυτό.

Έχουμε δημιουργήσει μια ομάδα στο facebook, τη δημιουργήσαμε εξαιτίας του κορωνοϊού, «κάθε μέρα κι ένα σπίτι γιατί μένουμε σπίτι». Αυτό ήταν για να παροτρύνουμε τον κόσμο να μείνει σπίτι, αλλά και να μην χάσουμε την επικοινωνία. Αυτή η ομάδα συνεχίζει και έχει απίστευτη δυναμική. Καλώ τον κόσμο της Θράκης να αναρτήσει κτίρια και να δώσει μια πληροφορία γι’ αυτά που είτε έχει ζήσει ο ίδιος, είτε του έχουν προκαλέσει ενδιαφέρον.

Με αυτό τον απλό τρόπο ξεκινάει η ενεργοποίησή μας. Πάντα παροτρύνουμε να περπατάμε στις πόλεις μας και να κοιτάμε τα κτίρια. Προσφέρουν ποιότητα ζωής. Έχει μεγάλη σημασία αυτό για την καθημερινότητά μας.

Σημ.: Πλούσιο  φωτογραφικό υλικό για τα κτίρια, τις υποδομές, τον τεχνολογικό εξοπλισμό και τους τρόπους λειτουργίας των μεταλλείων της Κίρκης, όπως επίσης και σημαντικές μαρτυρίες Κιρκαλιωτών που εργάστηκαν και έζησαν από τα μεταλλεία  απόκεινται στο ιστορικό εγχειρίδιο του Κιρκαλιώτη, συνταξιούχου σήμερα εκπαιδευτικού και επιτίμου προέδρου της Εταιρείας Παιδαγωγικών Επιστημών Κομοτηνής,  Αλέξανδρου Καζαντζή με τίτλο «Κίρκη Εβρου η μάγισσα ή η μαγεία της φύσης», Αλεξανδρούπολη 22012, σσ.54 έως 73.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.