«Τα οσα διαμειβονται στον Εβρο ειναι ενα γεωπολιτικο παιγνιο»

«Οι Ευρωπαίοι θεωρούν πως τώρα είναι μια ευκαιρία να “επαναρυμουλκήσουν” την Τουρκία στην Δύση»

Κωνσταντίνος Φίλης, Διεθνολόγος – Διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων 

«Ο Έβρος βρίσκεται εκτός της κοινής δήλωσης Ε.Ε- Τουρκίας• αυτό θέλει να αξιοποιήσει και η Τουρκία»

Με κοινή «συνισταμένη» των δηλώσεών τους το ότι τα ελληνικά σύνορα και σύνορα ευρωπαϊκά, και την δέσμευση της από κοινού διαχείρισης της υφιστάμενης τεταμένης κατάστασης των συνόρων αποχώρησαν από το Πνευματικό Κέντρο των Καστανέων το απόγευμα της Τρίτης ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, η Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, ο Σαρλ Μισέλ και ο Νταβίντ Σασόλι, μετά και την επιθεώρηση των ελληνικών συνόρων από αέρος.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός ήταν αυτός που νωρίτερα υποδέχθηκε τους Ευρωπαίους ηγέτες στο πλαίσιο της προγραμματισμένης επίσκεψής τους δεδομένης της τεταμένης κατάστασης των τελευταίων εικοσιτετραώρων, αλλά και ο μοναδικός, ανάμεσά τους, που κατά τη διάρκεια των κοινών δηλώσεών του έστειλε αυστηρά μηνύματα προς την Τουρκία.

Λίγη ώρα πριν την επίσκεψη των Ευρωπαίων και του πρωθυπουργού στον γειτονικό Έβρο και με τα βλέμματα όλων στην αυριανή συνάντηση Ερντογάν – Πούτιν που αναμένεται να είναι καθοριστική για την ειρήνη στην περιοχή και τη συνέχιση ή μη της έντασης στα ελληνοτουρκικά σύνορα, ο διεθνολόγος και Διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων κ. Κωνσταντίνος Φίλης, μίλησε στο «Ράδιο Παρατηρητής» για την υφιστάμενη κατάσταση στα ελληνοτουρκικά σύνορα, τους στόχους της Τουρκίας και την «ελαστική» αντιμετώπιση της Ε.Ε. απέναντί της, επιφυλασσόμενος για τα διαμειβόμενα στο αμέσο μέλλον, με φόντο και την προσεχή συνάντηση της Πέμπτης.

Κωνσταντίνος Φίλης…

ΠτΘ: κ. Φίλη αρχικά να ξεκινήσουμε προσπαθώντας να κατανοήσουμε τα όσα διαμείβονται γύρω μας, στον γειτονικό Έβρο. Για να δανειστούμε έναν τίτλο σχετικού ρεπορτάζ είναι η Ελλάδα εν μέσω ενός παιχνιδιού «αυτοκρατορικής πολιτικής» μεταξύ των Ερντογάν και Πούτιν;
Κ.Φ.:
Είναι ένα παιχνίδι το οποίο δεν αφορά τους μετανάστες, ως επί το πλείστον, και πολύ λιγότερο πρόσφυγες που βρίσκονται στον Έβρο και προσπαθούν να περάσουν μαζικά στην ελληνική επικράτεια, αλλά ένα γεωπολιτικό παίγνιο πολύ ευρύτερο το οποίο έχει να κάνει με τις στοχεύσεις της Τουρκίας στη Συρία. Κατ’ επέκταση και της Ρωσίας. Αλλά η Τουρκία είναι αυτή που στην πράξη αντιδρά σ’ αυτό το οποίο γίνεται από την Ρωσία και δεν ανέμενε ότι θα γίνει από τη Μόσχα.
«Η Τουρκία κάνει ότι κάνει εξυπηρετώντας πολύ συγκεκριμένες σκοπιμότητες που έχουν να κάνουν με την αποτυχημένη, προς ώρας, πολιτική της στην Ιντλίμπ»

ΠτΘ: Πώς αντιλαμβάνεστε τα τεκταινόμενα στον Έβρο και την πλήρη απουσία της Ευρώπης στη διαχείριση του ζητήματος;
Κ.Φ.:
Οι άνθρωποι αυτοί είναι κατευθυνόμενοι. Είναι δεδομένο ότι οι τουρκικές αρχές όχι μόνο τους παρότρυναν δημόσια λέγοντας «ανοίξαμε τα σύνορα, μπορείτε να μετακινηθείτε προς την Ευρώπη», αλλά ουσιαστικά τους πήραν από το χέρι και τους πήγαν στην περιοχή του Έβρου. Άλλους δε τους έχουν πάει στα τουρκικά παράλια με την πρόθεση να περάσουν στα ελληνικά νησιά. Είναι σαφές ότι η Τουρκία το πράττει αυτό, εξυπηρετώντας πολύ συγκεκριμένες σκοπιμότητες που έχουν να κάνουν με την αποτυχημένη, προς ώρας, πολιτική της στην Ιντλίμπ.
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν αρκετοί, ένας αριθμός ο οποίος υπερβαίνει ενδεχομένως ή υπερέβαινε τουλάχιστον μέχρι χθες τις 15.000, οι οποίοι θέλουν να περάσουν στην Ελλάδα ή τους οποίους η Τουρκία έπεισε και τους έδωσε την ελπίδα ότι μπορούν να περάσουν στην Ελλάδα εφόσον οι τουρκικές διωκτικές αρχές δεν κάνουν τη δουλειά τους. Είναι χαρακτηριστικές οι εικόνες που είδαμε από ναυλωμένα πούλμαν, όχι προφανώς από τους μετανάστες, αλλά από τις τουρκικές αρχές, για να τους φέρουν στην περιοχή του Έβρου και να δημιουργήσουν μια μεγάλη πίεση προς τη πλευρά μας.

Δεδομένης και της επίσκεψης του κ. Μητσοτάκη και των τριών ευρωπαίων ηγετών στην περιοχή θα δούμε το αντίκτυπό της τις επόμενες ημέρες. Σε κάθε περίπτωση, αυτό το οποίο δεν έχει κάνει η Ευρώπη για την ώρα είναι να στείλει ένα πολύ ισχυρό, σκληρό και καθαρό μήνυμα στην Τουρκία, το οποίο θεωρώ πως μέχρι στιγμής δεν το έχει κάνει για δύο βασικούς λόγους. Ο πρώτος είναι γιατί πραγματικά φοβάται ότι μπορεί να ανοίξουν οι πύλες και να έχουμε επανάληψη των φαινομένων του 2015 και ο δεύτερος είναι ότι οι Ευρωπαίοι θεωρούν πως τώρα είναι μια ευκαιρία -το ίδιο συμβαίνει και με τους Αμερικάνους-, να «επαναρυμουλκήσουν» την Τουρκία στην Δύση, δεδομένου ότι βρίσκεται σε μια αντιπαράθεση με την Μόσχα. Ακόμα κι αν αυτό δεν ισχύει ή δεν μπορεί να συμβεί στην ολότητά του, δεν παύει να αποτελεί  μια προσδοκία, με βάση την οποία οι Ευρωπαίοι δείχνουν αυτή την ανοχή απέναντι στην Τουρκία. Υπάρχουν βέβαια και άλλοι λόγοι, αν μιλάμε για τη Γερμανία παραδείγματι που σχετίζονται με τα διμερή συμφέροντα, με τα γερμανικά συμφέροντα στην Τουρκία, οικονομικά, αμυντικά, γιατί υπάρχει και μια πολύ καλή αμυντική συνεργασία κ.ο.κ. Προφανώς βέβαια και το τουρκικό στοιχείο το οποίο είναι έντονο στη Γερμανία. Όλα αυτά δημιουργούν μια κατάσταση όχι εύκολα διαχειρίσιμη. Ειδικότερα δε από δικής μας πλευράς, γιατί αυτοί οι οποίοι θα πληγούν σε περίπτωση που «ανοίξουν» οι εισροές σε πολύ μεγάλους αριθμούς δεν είναι οι Γερμανοί ή οι Αυστριακοί, είναι η Ελλάδα.

«Η κατάσταση είναι πολύ ρευστή ώστε να μπορούμε να εκτιμήσουμε έστω και με ασφάλεια ποια θα είναι η επόμενη μέρα»

ΠτΘ: Υπάρχει περίπτωση να δούμε τις ροές αυτές να μην υποχωρούν το αμέσως επόμενο διάστημα και να έχουμε κλιμάκωση της κατάστασης;
Κ.Φ.:
Αυτή τη στιγμή κατάσταση είναι πολύ ρευστή και προσωπικά δεν μπορώ να εκτιμήσω τι είναι αυτό το οποίο θα συμβεί. Δεν ξέρουμε δηλαδή μέχρι που είναι  αποφασισμένος να τραβήξει ο Ερντογάν το σχοινί. Δεν ξέρουμε επίσης τι είναι αποφασισμένοι να κάνουν οι Ευρωπαίοι για να αναστείλουν αυτή τη κατάσταση, κατά πόσο θα ικανοποιηθούν τα τουρκικά αιτήματα. Οι άνθρωποι αυτοί, οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι δυστυχισμένοι- όχι βέβαια όλοι γιατί έχουμε και άλλα στοιχεία τα οποία η Τουρκία έχει αναμείξει με αυτούς- χρησιμοποιούνται από την Τουρκία για να επιτύχει άλλες σκοπιμότητες που δεν σχετίζονται με το προσφυγικό. Οπότε λοιπόν, πρέπει να περιμένουμε την συνάντηση Πουτιν-Ερντογάν την προσεχή Πέμπτη, να δούμε τι θα βγει σήμερα (σ.σ. χθες) από την επίσκεψη των ευρωπαίων μαζί με τον έλληνα πρωθυπουργό και αν θα έχουμε κάποια σκληρή δήλωση απέναντι για την Τουρκία ή αν κατά τα γεγονότα των τελευταίων ετών έχουμε πάλι μια χλιαρή αντίδραση απέναντι σε αυτή. Κατ΄εμέ η κατάσταση είναι πολύ ρευστή ώστε να μπορούμε να εκτιμήσουμε έστω και με ασφάλεια ποια θα είναι η επόμενη μέρα.

«Πρώτος στόχος της Τουρκίας η οικονομική στήριξη από την Ε.Ε.»

ΠτΘ: Ποιες είναι οι επιδιώξεις του Ερντογάν από την Ευρωπαϊκή Ένωση;
Κ.Φ.:
Πρώτον, οικονομική στήριξη για να κρατήσει η Τουρκία τους μεγάλους αριθμούς προσφύγων και μεταναστών που έχει στην επικράτειά της. Δεύτερον, αυτή η οικονομική στήριξη να μην είναι μέσω ΜΚΟ ή της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, αλλά να κατευθύνονται, ενδεχομένως και απευθείας, κάποια χρήματα στον κρατικό κορβανά της γείτονος. Τρίτον, η Τουρκία θέλει διπλωματική υποστήριξη από πλευράς Ευρώπης σε αυτή την αντιπαράθεση-διαφωνία που έχει με τη Ρωσία σχετικά με την Ιντλίμπ, αλλά γενικότερα για τη Συρία. Τέταρτον, η Τουρκία θέλει χρήματα να δοθούν από την Ευρώπη για να δημιουργήσει μια ζώνη ασφαλείας, όπως η ίδια λέει, μέσα στη συριακή επικράτεια ώστε να επαναπατρίσει Σύρους που βρίσκονται σήμερα στην Τουρκία, με τη λογική ότι «αν δεν τους επαναπατρίσω στην Συρία θα έρθουν στην Ευρώπη. Διαλέξτε και πάρτε». «Δώστε λεφτά να τους πάω εγώ πίσω στη Συρία, να τους εγκαταστήσω εκεί αλλά το κλειδί είναι να παραμείνω κι εγώ ως “εγγυήτρια” δύναμη στη Συρία για να μπορέσω να ελέγξω τον επαναπατρισμό τους». Αυτοί είναι οι τέσσερις μεγάλοι στόχοι της Τουρκίας τους οποίους επιδιώκει να πάρει από την Ε.Ε. Λεφτά και διπλωματική υποστήριξη.
«Η Βουλγαρία είναι πολύ πιο προσεχτική έναντι της Τουρκίας»

ΠτΘ: Γιατί δεν έχουμε την ίδια κατάσταση και στα σύνορα με την Βουλγαρία; Γιατί η Βουλγαρία αυτή τη στιγμή δεν αποτελεί πύλη εισόδου για τους πρόσφυγες και μετανάστες που επιδιώκουν να εισέλθουν σε ευρωπαϊκό έδαφος;
Κ.Φ.:
Γιατί το 10% του πληθυσμού της Βουλγαρίας είναι αναγνωρισμένη εθνική τουρκική μειονότητα, όχι μουσουλμανική όπως συμβαίνει στη δική μας Θράκη και η Τουρκία τη βαφτίζει τουρκική δήθεν. Η Βουλγαρία έχει το 10% επί του πληθυσμού αναγνωρισμένη εθνική μειονότητα, άρα είναι πολύ πιο προσεκτική απέναντι στην πολιτική έναντι της Τουρκίας.  Τα πράγματα είναι πολύ καθαρά και πολλές φορές ο συμβολισμός είναι πολύ ισχυρός. Ο Ερντογάν προχθές ήταν στη Σόφια και συναντήθηκε με τον Μπορίσοφ. Οι φίλοι στην ανάγκη φαίνονται.

«Ο Έβρος χρησιμοποιείται μεν για την ώρα, αλλά σε βάθος χρόνου εφόσον δούμε τέτοια περιστατικά, θα τα δούμε να συμβαίνουν στη νησιωτική χώρα»

ΠτΘ: Γιατί επιλέγεται ο Έβρος, ήτοι τα χερσαία σύνορα έναντι των θαλάσσιων;
Κ.Φ.:
Ο Έβρος βρίσκεται εκτός της συμφωνίας, της κοινής δήλωσης Ε.Ε- Τουρκίας. Είναι σαφές λοιπόν ότι αυτό θέλει να αξιοποιήσει η Τουρκία για να δημιουργήσει μια κατάσταση πιεστική και στα χερσαία σύνορα. Αν έπρεπε να κάνω μια εκτίμηση, με μεγάλη επισφάλεια, θα σας έλεγα αυτό είναι μεν ο πρώτος μοχλός πίεσης, αλλά σε βάθος χρόνου δεν είναι ο Έβρος μέσω του οποίου θα πιέσει η Τουρκία. Είναι τα νησιά, γιατί εκεί  τα πράγματα μπορούν πιο δύσκολα να ελεγχθούν. Μιλάμε για θαλάσσια σύνορα, γιατί εκεί επαναφέρουμε την συμφωνία Ε.Ε-Τουρκίας και πάνω σε αυτό θέλει να πατήσει η γείτονα χώρα. Άρα λοιπόν, ο Έβρος χρησιμοποιείται μεν για την ώρα, αλλά σε βάθος χρόνου εφόσον δούμε τέτοια περιστατικά, θα τα δούμε να συμβαίνουν στη νησιωτική χώρα.

«Πρέπει να πιέσουμε πραγματικά πολύ σοβαρά τους ευρωπαίους εταίρους να αντιληφθούν το μερίδιο ευθύνης που τους αναλογεί»

ΠτΘ: Τι θα έπρεπε κατά την άποψή σας να κάνει η Ελλάδα από δω και πέρα;
Κ.Φ.:
H Ελλάδα πρέπει να στείλει το μήνυμα ότι εφόσον οι άνθρωποι αυτοί επιχειρούν, κατευθυνόμενοι και με μαζικό τρόπο, να εισέλθουν στην ελληνική επικράτεια για να αιτηθούν ασύλου, αυτή είναι μια διαδικασία την οποία δεν μπορεί να δεχτεί οποιαδήποτε ευνομούμενη πολιτεία όπως είναι η ελληνική. Από εκεί και πέρα πρέπει να πιέσουμε πραγματικά πολύ σοβαρά τους ευρωπαίους εταίρους μας να αντιληφθούν το μερίδιο ευθύνης που τους αναλογεί. Αν και εφόσον λάβουμε αυτά που θέλουμε από την Ευρώπη σε ανθρώπινους πόρους, κεφάλαια, επαναπροσδιορισμό του ρόλου της FRONTEX, έχει καλώς. Αν αυτό δεν συμβεί τότε νομίζω ότι το επόμενο βήμα δεν μπορεί παρά να είναι μια ξεκάθαρη τοποθέτηση από πλευράς μας ότι όσο δεν ικανοποιείται το ζήτημα, δηλαδή η διαχείριση του προσφυγομεταναστευτικού, που για εμάς είναι προτεραιότητα, εμείς δεν θα είμαστε δεκτικοί απέναντι σε ευρωπαϊκές αποφάσεις οι οποίες αφορούν στα συμφέροντα των υπολοίπων κρατών που προσπαθούμε αυτή τη στιγμή να πείσουμε ότι πρέπει να μας ακούσουν και να πάρουν αποφάσεις.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.