Εμπλουτιζεται συνεχως το λεξικο του γλωσσικου ιδιωματος του Ιασμου

Μπορεί τη δημοσιότητα το Σαββατοκύριακο να μονοπώλησε η κόντρα που υπάρχει με αφορμή τις εκδηλώσεις του Προφήτη Ηλία, όμως ανάμεσα στην αναστάτωση, έλαβε χώρα μια ιδιαίτερα αξιόλογη εκδήλωση, για μια ιδιαίτερα αξιόλογη προσπάθεια που έχει γίνει από ένα άνθρωπο του τόπου.

Πρόκειται για το λεξικό του γλωσσικού ιδιώματος του Ιάσμου του Γιώργου Μπατζάκα, το οποίο παρουσιάστηκε στο πλαίσιο της εκδήλωσης «Χουρατίζουμι Γιασικιωτκα», ένα αφιέρωμα στην Ιασμιώτικη ντοπιολαλιά, παρατσούκλια και αρχαία ονόματα του Ιάσμου.

Μια προσπάθεια 17 ετών

Η συγκέντρωση του υλικού για το λεξικό ξεκίνησε το 2003, μετά από μια παρότρυνση ενός φίλου του, που είδε ότι είχε κάποιες άγνωστες λέξεις στις συνομιλίες του με φίλους, σημείωσε ο κ. Μπατζάκας.

Ο ίδιος, έχει καταγωγή προσφυγική, ανθρώπων που εγκαταστάθηκαν στον οικισμό μετά το 1923, και έτσι δεν είχαν την άμεση επαφή με τους παλιότερους Ιασμιώτες, πέρα από το σχολείο. Οπότε όταν συναντούσε λέξεις τις οποίες δεν γνώριζε, τις αναζητούσε στα κανονικά λεξικά, αλλά δεν τις έβρισκε, και του είπαν πως είναι δικά τους, και δεν θα τα βρει εκεί, όπως δεν θα βρει και λέξεις που χρησιμοποιούσε και ο ίδιος.

«Έτσι μπήκα σε αυτό το παιχνίδι, να μαζεύω λέξεις, και όταν γέμισε η πρώτη σελίδα, γέμισε και η δεύτερη, είπα κάτι γίνεται εδώ» συνειδητοποιώντας πως υπάρχουν πολλές από αυτές τις λέξεις σε χρήση στο χωριό.

Οι πρώτες του καταγραφές έγιναν χωρίς τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών, χρησιμοποιώντας κλασέρ, τα οποία έχει κρατήσει, αλλά σημαντική βοήθεια έφερε το διαδίκτυο, και η ψηφιοποίηση της αρχειοθέτησης.

Έτσι κατάφερε να συγκεντρώσει ένα σημαντικό αριθμό λημμάτων, και σε συνεργασία από το 2008 και μετά με την Καθηγήτρια κ. Πηνελόπη Καμπάκη-Βουγιουκλή, η οποία «αν δεν με είχε βοηθήσει ίσως και να μην υπήρχε το λεξικό» και από το 2017 με τον κ. Ασημάκη Φλιάτουρα, ολοκλήρωσαν το λεξικό, το οποίο εξέδωσε η Κοσμητεία Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του ΔΠΘ.

Καθοριστική η συμβολή των πανεπιστημιακών

Όπως τόνισε ο κ. Μπατζάκας, είχε μεγάλη αγάπη για την ποίηση και τη γλώσσα, και του ανοίχθηκε ένας μεγάλος δρόμος, μέσω της κ. Βουγιουκλή, η οποία τον βοήθησε και με τις γνώσεις της, αλλά και με τις προτάσεις της να διαμορφώσει αυτό το λεξικό.

Η πρώτη έκδοση, που περιλαμβάνει 2000 λέξεις, λήμματα, εκφράσεις, δεν πουλήθηκε, αλλά διατέθηκε σε βιβλιοθήκες και φορείς, όμως εμπλουτίζεται συνεχώς.

Και αυτό γιατί υπάρχουν ακόμα πολλά που μπορεί να περιληφθούν σε αυτό όπως τόνισαν και πολλοί από τους κατοίκους του οικισμού, όταν πρωτοβγήκε. Την ίδια ώρα και ο ίδιος εντοπίζει νέες λέξεις, και η έρευνα δεν έχει σταματήσει, παρόλο που αρκετά πράγματα «πάγωσαν» λόγω πανδημίας.

Μάλιστα το Πανεπιστήμιο, μέσω της κ. Καμπάκη-Βουγιουκλή και του κ. Φλιάτουρα, ετοιμάζουν ερωτηματολόγια, ώστε σε επαφή με τους κατοίκους, να μπορέσουν να εμπλουτίσουν και άλλο το λεξικό.

Συνεχίζεται το κυνήγι των λέξεων

Όσο για το μέλλον του ίδιου του ιδιώματος στην καθημερινότητα; Ο κ. Μπατζάκας σημείωσε πως οι λέξεις πλέον χρησιμοποιούνται στον Ίασμο, κυρίως εμβόλιμα, και κυρίως από ανθρώπους άνω των 40.

Ερωτηθείς για το αν το ιδίωμα που χρησιμοποιείται είναι καθαρά τοπικό, ή αν επηρεάστηκε και από τους πρόσφυγες, είναι δύσκολο αυτή τη στιγμή να κριθεί, κυρίως γιατί δεν γνωρίζουν καμία παλιότερη καταγραφή του, ώστε να γίνουν συγκρίσεις.

Και αυτό γιατί στην περιοχή έχουμε τους ντόπιους, που έρχονται από την Αναστασιούπολη-Περιθεώριο μετά την παρακμή της, κατοίκους που ήρθαν από την Ήπειρο το 1850, και έφεραν τις δικές τους λέξεις, αλλά και τους πρόσφυγες μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών.

Στο λεξικό, έχει κάνει κάποιες διαφοροποιήσεις για συγκεκριμένες λέξεις, ότι κάποια είναι προσφυγική, κάποια σαρακατσάνικη κτλ, όμως ακόμα δεν μπορεί να είναι ξεκάθαρο για τις περισσότερες.

Άλλωστε οι κάτοικοι του οικισμού το 1913, μετά την πρώτη Βουλγαρική κατοχή, μετακινήθηκαν στο Κιλκίς, από όπου επίσης μπορεί να είχαν γλωσσικές επιρροές τις οποίες δεν γνωρίζουν, και πάλι λόγω της μη καταγραφής λέξεων στο παρελθόν.

Κλείνοντας, ο κ. Μπατζάκας θέλησε να ευχαριστήσει όλο τον κόσμο, τους απλούς Ιασμιώτες, «που όταν έμαθαν πως κάνω αυτή τη συλλογή λέξεων, με έπαιρναν τηλέφωνο για να μου πουν τις λέξεις που γνωρίζουν».

Μεγάλη χαρά ήταν δε όταν προσπαθούσε να διασταυρώσει την έννοια μιας λέξης, και του απαντούσαν με συνώνυμη, αλλά πάλι του ιδιώματος.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.