«Τα ταπερ της Αλικης»

Πώς αποτυπώνουν την αθηναϊκή τοιχογραφία του 20ού αι.;

Έλενα Ακρίτα, «Τα τάπερ της Αλίκης», εκδ. Διόπτρα, Αθήνα 2019, σ. 408

Ένα βιβλίο βγαλμένο κατευθείαν από τον παλιό καλό ελληνικό κινηματογράφο, μάρτυρας μιας εποχής που παρήλθε ανεπιστρεπτί. Ένα βιβλίο που θα κάνει κάθε αναγνώστη άνω των τριάντα ετών να νιώσει έντονη νοσταλγία σαν εκείνη που μας φέρνει στον νου ο Λουκιανός Κηλαηδόνης με το αγιόκλημα και τα γιασεμιά στα παλιά θερινά σινεμά, όπως μας λέει και το ομώνυμο τραγούδι.

Οι επιδείξεις των τάπερ, τα πολυκαταστήματα ΜΙΝΙΟΝ, η πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού, το Τσέρνομπιλ, ο σεισμός της Καλαμάτας, η νέα μόδα των Mc Donalds στο Σύνταγμα, τα κατάμεστα θέατρα, η Φίνος Φιλμ και η ιδιωτική τηλεόραση, χαρακτηρίζουν όλα κατεξοχήν το τέλος του 20ού αιώνα.

Η Έλενα Ακρίτα κεντά έναν περίτεχνο μυθιστορηματικό καμβά με πολλές ανατροπές, παίρνοντας ως βασικό αφηγηματικό ιστό τη σχέση μεταξύ τριών γενιών γυναικών, τριών γυναικών διαφορετικών και δεμένων μεταξύ τους σαν γροθιά. Της πληθωρικής κομμουνίστριας γιαγιάς Κοραλίας που, δουλεύοντας ως καθαρίστρια στο στούντιο της Φίνος Φιλμ και κατόπιν ως ταξιθέτρια στο θέατρο της Βουγιουκλάκη, κατόρθωσε να μεγαλώσει μονάχη της την κόρη της την Ελένη. Την Ελένη, που κι αυτή με τη σειρά της, δουλεύοντας ως πωλήτρια στα ΜΙΝΙΟΝ και διοργανώτρια επιδείξεων της “Tupperware”, θα μεγαλώσει κι εκείνη τη δική της μοναχοκόρη την Αλίκη. Και τέλος, η ίδια η Αλίκη που, έχοντας βιώσει από μωρό την ανασφάλεια που επιφέρει η απουσία του πατέρα από τη ζωή της, θα επιλέξει να κρύψει μέσα στα ίδια εκείνα τα τάπερ με τα οποία έπαιζε μικρή όλα τα μυστικά και τις ανασφάλειές της, ώσπου να καταφέρει να ανοίξει τα φτερά της και να πιάσει επιτέλους από τα κέρατα την ίδια τη ζωή.

Γύρω τους, οι χαρακτήρες που τις πλαισιώνουν, αντιπροσωπεύουν ολόκληρη εκείνη την εποχή που τελείωσε βιαίως με την έλευση της νέας χιλιετίας. Μπερμπάντηδες άνδρες που καλύπτουν τις πομπές τους και αποφεύγουν τις ευθύνες που συνεπάγονται τα εξώγαμα τέκνα, μεγαλοαστές κυρίες που ξορκίζουν τους βαλτωμένους γάμους τους στα τραπέζια με την τσόχα, ξετσίπωτες πόρνες και αδίστακτες, μα πονόψυχες, γυναίκες προαγωγοί, φιλόδοξοι νέοι άνδρες που στοχεύουν σε μία καθωσπρέπει πολιτική σταδιοδρομία, ταξιθέτριες και ηθοποιοί, από τις ταπεινές, άσημες, μα ταλαντούχες υπάρξεις, έως τη μεγάλη σταρ της εποχής την Αλίκη Βουγιουκλάκη, η οποία εμφανίζεται σε κάποιες καθοριστικές στιγμές στο μυθιστόρημα.

Η σύνδεση του ονόματος της μεγάλης σταρ με το όνομα της πρωταγωνίστριας στον τίτλο του βιβλίου δεν μπορεί φυσικά να είναι τυχαία, όπως τυχαία δεν είναι και τα τάπερ της ίδιας της Αλίκης. Εκτός από χώρος απώθησης των καταπιεσμένων συναισθημάτων της Αλίκης, τα τάπερ της μητέρας της, που στοιχειώνουν τα παιδικά χρόνια της μικρής, αντιπροσωπεύουν μια ολόκληρη εποχή. Διότι τίποτε δεν είναι τυχαίο στο βιβλίο της Έλενας Ακρίτα, απεναντίας καθετί, από τη φράση που θα ειπωθεί, το τραγούδι που θα ακουστεί, την ταινία που θα προβληθεί, τα γεγονότα που θα συμβούν, όλα είναι πολύ προσεκτικά διαλεγμένα έτσι ώστε να απεικονίσουν τέλεια την Αθήνα των δεκαετιών του ’80 και του ’90.

Η γραφή, λιτή, κομψή, με χιούμορ και με άφθονους, ολόδροσους διαλόγους, αποκαλύπτει όλη την ειρωνική και σατυρική διάθεση της συγγραφέως, μα και την ταλαντούχα πένα της. Κι όμως, αν και πρόκειται για ένα ιδιαιτέρως ευκολοδιάβαστο βιβλίο, δεν πρόκειται συγχρόνως για ένα πόνημα από το οποίο απουσιάζουν οι έντονοι προβληματισμοί, τέτοιοι που συναντώνται και στη δική μας σημερινή εποχή. Πιο συγκεκριμένα, θίγονται ακροθιγώς, πλην σαφώς, τρία βασικά θέματα που ταλάνιζαν από τότε και συνεχίζουν να ταλαιπωρούν την ελληνική κοινωνία: το θέμα της ομοφυλοφιλίας, το θέμα του σχολικού εκφοβισμού και το θέμα της γυναικείας κακοποίησης.

Τελικά, μέσα από τη διαδρομή της Αλίκης που ψάχνει τρόπο να ξεφορτωθεί τα τάπερ-φοβίες της, η ίδια η συγγραφέας θα μας οδηγήσει κι εμάς στην κάθαρση, διδάσκοντάς μας ότι μόνο η ευθύτητα και η κατά μέτωπο αντιμετώπιση των προβλημάτων που μας ταλαιπωρούν, και όχι η κρυψίνοια και η μυστικοπάθεια, μπορούν να μας προσφέρουν τελικά μια ζωή που να μας αξίζει, κομμένη και ραμμένη στα μέτρα μας.

Διότι το βιβλίο της κ. Ακρίτα, εκτός από αθηναϊκή τοιχογραφία εποχής είναι και ψυχογράφημα και εκεί ακριβώς έγκειται και η αξία του. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ακόμη κι όταν τελειώσουμε την ανάγνωσή του θα διακατεχόμαστε από το αίσθημα της νοσταλγίας, τόσο για το ίδιο το βιβλίο το οποίο μόλις τελειώσαμε, αλλά και για την εποχή που αυτό αντιπροσωπεύει, μια εποχή που παρήλθε οριστικά και αμετάκλητα.

*Η Λεύκη Σαραντινού είναι φιλόλογος, ιστορικός και συγγραφέας.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.