«Τζαμαλα», η μνημη του σπορου
«Για πράξε για μετάπραξε
για από τον κόσμο λείψε»
Η Τζαμάλα της Νέας Αδριανής, είναι ένα αγροτικό δρώμενο που φέραν οι πρόγονοί μας από την Ανατολική Θράκη.
Τζαμάλα πάντα «σηκωνόταν» ακριβώς μετά την σπορά του σιταριού.
Η δομή του ήταν χαλαρή και αυστηρή ταυτόχρονα, εξηγούμαι: αυστηρή γιατί τα δομικά στοιχεία παραμένουν πάντα σταθερά και γειτνιάζουν με αυτά της αρχαίας τραγωδίας, ήτοι: μια βασική αντίθεση δύο ηρώων – στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο πλούσιος γέρων εισοδηματίας με τον φτωχό νέο αγρότη, κι ο χορός από νεαρούς αγρότες, που συμπάσχουν με αυτά που παθαίνει ο νέος από τον ανάλγητο γέρο.
Ο γέρων βέβαια συμβολίζει πέρα από το παλιό και την εξουσία του πλούτου και οτιδήποτε αρτηριοσκληρωτικό που εμποδίζει τον νέο σπόρο να πάρει μπροστά. Εν ολίγοις έχουμε να κάνουμε με την πρωτεϊκή καταγωγή του «Οιδίπους Τύραννος». Κι όπως είπε κι ο φιλόσοφος Κώστας Αξελός: «Είμαστε όλοι υποχρεωμένοι αν σεβόμαστε την νέα ζωή να αποδειχθούμε Οιδίποδες, να σκοτώσουμε το παλιό μέσα κι έξω μας».
Πριν πολλά χρόνια σε μια δημόσια θεατρολογική τοποθέτηση είχα εξηγήσει αναλυτικά, ότι στο λαϊκό αγροτικό δρώμενο βρίσκεται η μήτρα, όπου η αρχαία Ελληνική τραγωδία άντλησε τα καλλίτερα στοιχεία της.
Το σταθερό στοιχείο (το αυστηρό) ήταν αυτό.
Το χαλαρό ήταν, ότι από χρονιά σε χρονιά μπορεί να ποικίλαν κάποια χωρατά των ηρώων πάνω στη δράση – κάθε αυθεντικό δρώμενο είναι ανοιχτό στη ζωογόνα δύναμη του αυτοσχεδιασμού. Τα καλλίτερα στοιχεία απ’ αυτόν τον αυτοσχεδιασμό, κρατιούνταν και μεταβιβάζονταν στην άλλη τη χρονιά.
Παιδάκι θυμάμαι που στηνότανε Τζαμάλα κύρια από νεαρούς ντεψίδηδες και γέρους ενδιάμεσα, που ακόμα το ‘λέγε το «κοκαλάκι» τους.
Συντελούταν πάντα βράδι και εμείς σαν παιδιά είχαμε μια τρομαχτική αίσθηση γι’ αυτό που συντελούταν έξω.
Ακούγαμε τις κραυγές, τις ιαχές, τα κουδούνια και φανταζόμασταν άλλα τόσα απ’ αυτά που γίνονταν.
Μετά την εποχή του πετρελαίου και του ερχομού της Τηλεόρασης το δρώμενο θάφτηκε στα μικροαστικά ταπεράκια της ανάπτυξης.
Πριν αρκετά χρόνια πρωτοστάτησα με κάποιους χωριανούς, να το ανασυνθέσουμε αλλά να αποφύγουμε την κατασταλτική λέπρα του φολκλόρ. Το φολκλόρ προσπαθεί να βάλει φορμόλη στον χρόνο. Γενικά είναι η στείρα διαχρονική πραχτική όλων των δειλών της υφηλίου.
Εν πολλοίς αυτό το καταφέραμε και μάλιστα δημιουργήσαμε μια χρονιά και μια Τζαμάλα άκρως ανατρεπτική. Ο νέος σπόρος από τις ντόπες και τα αναβολικά, δυσκολευόταν να αναστηθεί και όταν με δυσκολία το κατάφερνε βρισκόταν σε μια ληθαργώδη κατάσταση.
Μετά από λίγα χρόνια, λόγω της «σοφής» πολιτικής των ποικίλων κυβερνήσεων, τα χωριά μας άδειασαν από νεολαία και το δρώμενο έμεινε από καύσιμα!
Τολμήσαμε ηρωική έξοδο και στην Αλεξανδρούπολη, ανασύνθεσα έναν τριανταμελή θίασο, που πειραματίστηκε δημιουργικά πάνω στην Τζαμάλα και έδωσε, μέσα σε ένα καινούργιο χωρικό και πληθυσμιακό πλαίσιο, απρόσκλητες παραστάσεις σε γειτονιές της Αλεξανδρούπολης όπως και στη Σαμοθράκη.
Κι εκείνος ο κύκλος όμως έκλεισε και τώρα δημιουργείται ο τρίτος.
Ο Μικρός Διάκοσμος και ο νέος Πολιτιστικός Σύλλογος Νέας Αδριανής ξανασυμπράττουν για τη δημιουργία πάλι, κάτι νέου που να πατάει γόνιμα (χωρίς να βουλιάζει) στο παλιό.
Σάββατο 18 του Νοέμβρη από τις τέσσερις το απόγευμα, θα συντελεστεί στον Μικρό Διάκοσμο του Γιάννη Βουλτσίδη, στην περιοχή παραλίας Ιμέρου, μια πλούσια δράση σε τρεις πράξεις.
Εισαγωγικό στη λογική τέλεσης του δρώμενου της Τζαμάλας, από τον σκηνοθέτη Γιάννη Βουλτσίδη.
Ζωντανή πρόβα, επανασύστασης θιάσου Τζαμάλας.
Γιορταστικό τσιμπούσι με πρόσφορα τόσο απ’ τον Μικρό Διάκοσμο όσο κι από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Νέας Αδριανής αλλά και τους λοιπούς προσερχόμενους. Ο καθένας κάτι φέρνει, σε ποτό φαγητό ή γλυκό, στο κοινό τραπέζι.
Όλοι -αν έχετε τον τρόπο- είστε καλεσμένοι είτε σαν δημιουργικοί ακροατές, όπως ταιριάζει σε ένα δρώμενο μύησης στην μυστική ζωή του σπόρου, ή σαν συντελεστές.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
