Τα  «δακρυσμενα» Χριστουγεννα του 1922

1922-2022: εκατό χρόνια από τη μικρασιατική τραγωδία, πολιτεία και εκκλησία δίκαια πραγματοποίησαν και πραγματοποιούν σειρά εκδηλώσεων. Εκδηλώσεις λατρευτικές, πολιτιστικές, εκπαιδευτικές και επιστημονικές, που, μεταξύ άλλων, σκοπεύουν να αναδείξουν και την ελληνική και χριστιανική παρουσία αιώνων στη Μικρασία, στον Πόντο και την Ανατολική Θράκη.

Τα φετινά Χριστούγεννα φέρνουν αβίαστα στον νου μου τα Χριστούγεννα του 1922:

Σεπτέμβριος του 1922. Μέσα σε λίγες βδομάδες πλημμύρισε την Ελλάδα ένα ποτάμι αθλιότητας και πόνου. Τα πάντα κατακλύστηκαν από ανθρώπινα ράκη: Πλατείες, παράγκες, θέατρα, εκκλησιές.

Άνθρωποι ξεριζωμένοι από τα χώματα που τους ανέθρεψαν. Άνθρωποι που έχασαν παιδιά, γονείς, συζύγους, φίλους, το βιος τους ολάκερο. Πλημμύρισε η Ελλάδα απ’ την προσφυγιά της Ιωνίας, της Θράκης και του Πόντου. Οι μέρες κυλούσαν μαρτυρικά. Ένας ολάκερος λαός προσπαθούσε να καταλάβει πώς συνέβη αυτή η τραγωδία και από τη μια στιγμή στην άλλη βρέθηκε ριγμένος από την εδώ μεριά του Αιγαίου, χάνοντας τον επίγειο παράδεισό του, τη Μικρασία.

Ώσπου το ημερολόγιο έγραφε Κυριακή 25 Δεκεμβρίου 1922 και ήταν τα πρώτα Χριστούγεννα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Ήταν τα Χριστούγεννα που έμειναν στην ιστορία ως «Τα “δακρυσμένα”  Χριστούγεννα του 1922», καθώς αυτός ήταν ο τίτλος του κύριου άρθρου της καθημερινής εφημερίδας των Αθηνών «Ελεύθερον Βήμα» (μετέπειτα «Το Βήμα») στο φύλλο της Κυριακής 25 Δεκεμβρίου 1922.

Με αυτόν τον τίτλο υποδέχτηκε τα Χριστούγεννα του 1922 ο σπουδαίος δημοσιογράφος, ιστορικός και λογοτέχνης Κώστας Αθάνατος, ψευδώνυμο του Κωνσταντίνου Καραμούζη (Καλαμάτα 1896 – Παρίσι 1966), ο οποίος, ζώντας τη Μικρασιατική Καταστροφή, γεμάτος πίκρα και οδύνη, μας έδωσε ένα από τα πιο μνημειώδη κείμενα της νεοελληνικής εορταστικής λογοτεχνίας. Έγραψε συγκεκριμένα:

«Πρόσφυξ εφέτος ο Υιός του Ανθρώπου, δεν ευρίσκει απόψε Φάτνην να γεννηθή. Και των Αγγέλων η φωνή για την ερχομένην Ειρήνην, δεν ευρίσκει απήχησιν, ούτε εις την Γην ούτε εις τους Ουρανούς, […] ζαρώνει εις την μητρικήν αγκάλην, θηλάζει το γάλα της οδύνης, και με τα δάκρυα του πόνου του, ενώπιον των αγίων εικόνων, που τον περιστοιχίζουν, υπόσχεται Εκδίκησιν […]».

Η εθνική ήττα, οι συνθήκες διαβίωσης των εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων, η διάχυτη ανασφάλεια, η οικονομική δυσπραγία, η αδυναμία εξασφάλισης των απαραίτητων, η κατάσταση της αγοράς και περισσότερο το ψυχικό άλγος των Ελλήνων έσπρωχναν το χέρι του διανοητή να γράψει ότι:

«Η Θεομήτωρ δέσποινα φεύγει διωκομένη, διασχίζει αλλόφρων και έντρομος επί υποζυγίου τας εκτάσεις των ερήμων και εις την αγκάλη της σφίγγει με λαχτάρα το νεογνόν».

Το κείμενό του είναι γεμάτο πίκρα και οδύνη, αλλά και προσμονή ότι η Μικρά Ασία δεν έχει χαθεί οριστικά για τον Ελληνισμό.

Για την Ελλάδα και τους Έλληνες, τα Χριστούγεννα του 1922 ήσαν θλιβερά. Απελπισμένοι πρόσφυγες, με δάκρυα στα μάτια, τριγύριζαν στους δρόμους, σέρνοντας τα πόδια τους άλλοτε έξω από τα υπουργεία και τις κρατικές υπηρεσίες κι άλλοτε έξω από τα πλουσιόσπιτα. Ένας ολάκερος λαός, στο αποκορύφωμα της μετοικεσίας του, προσπαθούσε να καταλάβει πώς έγινε και από τη μια στιγμή στην άλλη έφυγε από τις πατρογονικές του εστίες.

Δάκρυα που δεν έλεγαν να στερέψουν, βήματα αργά, αβέβαια, και ατέλειωτες σειρές ανυπόδητων μικρών και μεγάλων που στριμώχνονταν μπροστά στα καζάνια, τα οποία άχνιζαν με το μπλιγούρι ή τη φασουλάδα. Τέτοια καζάνια-συσσίτια είχαν στηθεί σε όλες σχεδόν τις πόλεις, ώστε οι πρόσφυγες να μπορούν να γευτούν ένα ζεστό πιάτο φαγητό, ένα ποτήρι γάλα τα παιδιά, να στυλωθούν στα πόδια τους, να βρουν τη δύναμη ν’ αντέξουν τον αβάσταχτο πόνο. Προχωρούσαν κλαίγοντας και αναστενάζοντας, έτσι όπως μόνο η προσφυγιά ξέρει να κλαίει και να αναστενάζει.

Σήμερα,  2.022 χρόνια μετά, και πάλι«η Γέννηση του Χριστού ανατέλλει τω κόσμω το φως το της γνώσεως…»όσο κι αν εμείς, οι κοσμικοί, πασχίζουμε να το καλύψουμε από τα τεχνητά πολύχρωμα και απατηλά φώτα. Ο Χριστός έρχεται και πάλι. Για μένα, για σένα, για όλους εμάς, που αναζητούμε την αλήθεια, ενατενίζοντας προσευχητικά στον ουρανό.

ΚΑΛΑ ΚΑΙ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

Αλεξανδρούπολη, Δεκέμβριος 2022

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.