Τα Χριστουγεννα των Σαρακατσανων στην Κομοτηνη

Το «κονάκι» του έστησε το πρωί της Πέμπτης στην πλατεία Ειρήνης Κομοτηνής ο Μορφωτικός Σύλλογος των Εν Θράκη Διαβιούντων Σαρακατσαναίων, κερνώντας στους περαστικούς παραδοσιακά Σαρακατσάνικα εδέσματα και πίτες, δια χειρός Σαρακατσάνων γυναικών από όλη τη Ροδόπη.

Τη «διανομή» ανέλαβαν οι γυναίκες και μέλη του χορευτικού τμήματος του Συλλόγου, ενώ πολλοί ήταν αυτοί που έσπευσαν για να απολαύσουν τις μοναδικές σαρακατσάνικες γεύσεις.

Από την εποχή που οι Σαρακατσάνοι ζούσαν στα καλύβια, οι γυναίκες ετοίμαζαν τις πίτες και τα εδέσματα και τις πρόσφεραν στον κόσμο για το καλό. Ήταν έθιμο άλλωστε να μοιράζουν στις γιορτές είτε σφαχτά, είτε πίτες, είτε φρούτα ή ότι άλλο είχαν για την ευφορία του σπιτιού τους αλλά και για τις ψυχές που έλειπαν από την οικογένεια.

Επιστροφή στις δράσεις

Ο πρόεδρος του Συλλόγου κ. Γιώργος Νάκος σημείωσε πως μετά από δύο χρόνια αναγκαστικής απουσίας λόγω πανδημίας, δίνουν ξανά το παρόν στην Κεντρική πλατεία Κομοτηνής, στο κονάκι που τους ετοίμασε η ΔΚΕΠΠΑΚ, με Σαρακατσάνικες πίτες που ετοίμασαν μέλη του Συλλόγου, μοιράζοντας στους περαστικούς καλούδια, κρασί και τσίπουρο.

Η δράση αυτή γίνεται εδώ και 15 χρόνια, μεταφέροντας στοιχεία της Σαρακατσάνικης παράδοσης στους κατοίκους της Κομοτηνής, αλλά και κάνοντας τον Σύλλογο περισσότερο γνωστό.

Ο Σύλλογος ετοιμάζει ένα γεμάτο 2023, με τον ετήσιο χορό του στα τέλη Ιανουαρίου, ενώ συνεχίζουν να λειτουργούν τα χορευτικά του τμήματα και τα τμήματα ζωγραφικής.

Παράλληλα ετοιμάζουν μια σειρά από δράσεις μέσα στη χρονιά, που θα ανακοινώνονται σταδιακά.

Τα έθιμα των Σαρακατσάνων το δωδεκαήμερο

Η δράση ολοκληρώθηκε με το έθιμο αρνιά-κατσίκια, ένα από τα πολλά που έχουν οι Σαρακατσάνοι για το Δωδεκαήμερο. Οι Σαρακατσαναίοι πιστεύουν πως, όταν γεννήθηκε ο Χριστός, οι βοσκοί ήταν οι πρώτοι που πήγαν και προσκύνησαν και γι’ αυτό είναι ευλογημένοι.

Πήγαιναν στην Παναγία κουλούρα ψημένη στα κάρβουνα, την οποία ζύμωναν και έφτιαχναν οι γυναίκες και την ονόμαζαν «Χριστόκ’λουρα». Η «Χριστόκ’λουρα» έπρεπε να είναι κεντητή, με τις Σαρακατσάνες να σχεδιάζουν με τα δάχτυλα, πιρούνι, μαχαίρι και φλιτζάνι. Τα σχέδια συμβόλιζαν τα πρόβατα, τα άλογα, τα μαντριά , τη στρούγκα και άλλα. 

Φωτιά και αλάτι αποτρεπτικά των καλικατζαρέων το δωδεκαήμερο στο καλύβι 

Στο καλύβι από την παραμονή των Χριστουγέννων άναβαν τη φωτιά και δεν την άφηναν να σβήσει δώδεκα ημέρες, όσες δηλαδή ήταν και τα «παγανά». Τα «παγανά», «οι καλικάτζαροι» δηλαδή ήταν τα «όξω από δω» και άμα έβλεπαν αναμμένη τη φωτιά δεν ζύγωναν.

Επιπλέον γύρναγαν την πυροστιά ανάποδα κι έριχναν αλάτι μέσα στη φωτιά για να ακούγεται το σκάσιμο του αλατιού και να σκιάζονται τα παγανά. Πάνω απ’ την πόρτα του καλυβιού κρέμαγαν κλαράκια αγριοτριανταφυλλιάς − σπαραγγιάς − παλιουριάς και κρανιάς για να κρατάνε μακριά τα παγανά. 

«Πριτσιατσιά» για τις ευχές 

Τα παιδιά απ’ την Παραμονή συνεννοούνταν για το τι θα κάνουν όταν ξημερώσει Χριστούγεννα και για να είναι προετοιμασμένα πήγαιναν στο «Λόγγο». Εκεί το καθένα έκοβε χλωρά κλαράκια πουρνάρια, γιατί όταν θα τα έβαζαν στη φωτιά, καθώς καίγονταν «πριτσιάναγαν»(τριζοβολούσαν).

Γι’ αυτό και τα λέγαν «Πριτσιατσιά». Έκοβαν δε τόσα κλαράκια όσα θα ήταν και τα καλύβια στα οποία θα πήγαιναν για τις ευχές. Πριν τις γιορτές επίσης προμηθεύονταν απ’ την κοντινή πόλη τα «καλούδια» με τα οποία φίλευαν τα παιδιά κυρίως, αλλά και τους μεγάλους, που θα πήγαιναν στα κονάκια τους για να τους ευχηθούν.

Στους μεγάλους οι οποίοι έκαναν ακριβώς τις ίδιες ευχές, εκτός από καλούδια προσέφεραν και κρασί με μεζέδες. Λόγω της γιορτής, ─ και ήταν αρκετοί αυτοί που γιόρταζαν την ονομαστική τους γιορτή─, οι άντρες στρώνονταν στην τάβλα έτρωγαν έπιναν κι έπιαναν το τραγούδι.

Η τάβλα στην οποία έβαζαν τα φαγητά ήταν ένα χαμηλό τραπέζι, τύπου σοφρά, καλυμμένη με ένα καραμηλωτό υφαντό με κορδέλες που σχημάτιζαν τον σταυρό και φούντες σε διάφορα χρώματα. Σημειωτέον η τάβλα δεν έπρεπε ποτέ να πατηθεί.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.