Τα Χριστουγεννα στο Σιναπλη και στη Μεσσουνη*

Φυλλομετρώντας, για άλλη μια φορά το βιβλίο «Λαογραφικά Ανατολικορωμυλιωτών Μεσσούνης Ροδόπης», που εξέδωσε το 1985, ο Μορφωτικός Σύλλογος Μεσσούνης, με κείμενα, φροντίδα, επιμέλεια, συλλογή πληροφοριών και εικόνων, του δασκάλου Γιάννη Αλεξίδη, μια θαυμάσια έκδοση, στάθηκα, μέρες που είναι, στα έθιμα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Οι 184 σελίδες του είναι ένας λαογραφικός θησαυρός, που δεν αφορά μόνο τους Μεσσουνιώτες, αλλά την παράδοση όλης της Θράκης, ιδιαίτερα όμως της Ανατολικής Ρωμυλίας.

Μέρος του πλούτου αυτού θα μεταφέρω παρακάτω, όπου περιγράφεται ο παραδοσιακός τρόπος με τον οποίο γιόρταζαν τα Χριστούγεννα οι κάτοικοι του Σιναπλή και της Μεσσούνης. Προσωπικά αυτές τις μέρες γίνομαι παιδί εκείνης της εποχής, ζωντανεύουν μνήμες και ανακαλύπτω χαρές, που δύσκολα νιώθουν τα σημερινά παιδιά, δίπλα στα φανταχτερά λαμπιόνια και τα ακριβά δώρα.

Τα έθιμα των Χριστουγέννων σε καταγραφή Γιάννη Αλεξίδη

• Την προπαραμονή των Χριστουγέννων η νοικοκυρά σηκωνόταν πολύ πρωί. Έπρεπε να ζυμώσει πενήντα κουλούρες, για να έχουν να δώσουν τα κορίτσια της στα παλληκάρια που θα ερχόντουσαν το πρωί της παραμονής για τα «κόλιντα». Τα κορίτσια έδεναν διπλή κουλούρα με σταφίδες στα παλληκάρια που άρεζαν. Έρχονταν λοιπόν τα παλληκάρια δυο δυο και φώναζαν «Κόλιντα». Άνοιγε το κορίτσι του σπιτιού, έμπαιναν τα παλληκάρια μέσα, κάθονταν στα μαξιλάρια που ήταν στρωμένα γι΄ αυτό, συζητούσαν και μετά έφευγαν για να έρθουν άλλα παλληκάρια μετά. Το κορίτσι του σπιτιού φώναζε και τη φιλενάδα της για να μοιράζουν μαζί τις κουλούρες.
• Επίσης το πρωί της παραμονής ήταν ήδη στρωμένο δίπλα στο τζάκι (στην κόχη) ένα στρώμα με ένα μαξιλάρι που το έστρωνε η νοικοκυρά αποβραδίς και το έλεγαν «Της Παναγίας και του Χριστού». Εκεί δεν καθόταν και δεν κοιμόταν κανένας και το είχαν στρωμένο για εννιά μέρες.
• Οι νοικοκύρηδες έσφαζαν τα γουρούνια και τα κρεμούσαν στην «τσιατάουοα», από το λαιμό, πίσω από την πόρτα.
• Η νοικοκυρά έφτιαχνε το «Χριστόψωμο» και μια νόστιμη πίτα, της Παναγίας, όπως τη έλεγαν.
•  Το βράδυ έπρεπε να στρώσουν τραπέζι με εννιά φαγητά. Ο πατέρας έπαιρνε το υνί και πάνω του έβαζαν κάρβουνα και θυμίαμα. Μετά ο πατέρας γυρνούσε γύρω γύρω από το τραπέζι με το υνί και θυμιάτιζε. Μετά πήγαινε στο εικονοστάσι και θυμιάτιζε και εκεί.  Έπαιρνε κατόπιν το χριστόψωμο, πηδούσε τρεις φορές μπροστά στο εικονοστάσι και έσπαζε το χριστόψωμο σταυρωτά. Όταν μοίραζαν το χριστόψωμο έβαζαν και ένα κομμάτι στο εικονοστάσι.
• Ετοίμαζαν και τον «κουλιά», γεμιστό λουκάνικο, από χοιρινό κρέας (από το στήθος του γουρουνιού), με μπαχαρικά, που το έβραζαν.
• Ακόμη την παραμονή τα παλληκάρια του χωριού συγκεντρώνονταν σε ένα σπίτι ντυμένα με τα γιορτινά τους, φορώντας στο κεφάλι ένα στεφάνι. Το στεφάνι το έφτιαχναν οι αγαπημένες τους και ήταν μια κυκλική βέργα στολισμένη με πρασινάδες: μπροσλικά-αμάραντος και τσίμσιρα ―φυτά και τα δύο― και βαράκι (φύλλα χρυσού). Υπάρχει και τραγούδι για το στόλισμα του στεφανιού: «με μπρόσλικα, με τσίμσιρα, βαράκια φορτωμένο».
• Μόλις λοιπόν σήμαινε η καμπάνια τα παιδιά ξεκινούσαν. Πρώτα πήγαιναν στο σπίτι του Παπά. Μπροστά πήγαινε ι «Τσιλιγκίρης», για να ειδοποιεί τους νοικοκύρηδες ότι έρχεται ο Χριστός. Πηγαίνοντας έλεγαν: «άνοιξ΄ κυρά τις πόρτες σου, κι έρχεται η Παναγία…»

Για κάθε άτομο υπήρχε ξεχωριστό τραγούδι. Πρώτα τραγουδούσαν τον παππού και τη γιαγιά, μετά τους γονείς και μετά τα παιδιά.

 
Μπαίνοντας στα σπίτια πρώτα τραγουδούσαν τα κάλαντα που εξιστορούν τη γέννηση του Χριστού.
Χριστός γεννάται χαρά στον κόσμο
Χαρά στον κόσμο στα παλικάρια
Στα παλικάρια κι όλους γειτόνους…

 
ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.