«Στον αερα» οι δυο πρωτες αφιερωματικες εκπομπες για το 1821 του ΤΕΦ & του Ραδιο Παρατηρητης

Βασικός πυρήνας συζήτησης η «Σερραϊκή Χρονογραφία» του Παπασυναδινού

Μπορεί οι εορτασμοί των διακοσίων χρόνων από την Εθνική Παλιγγενεσία να μας βρίσκουν «εσώκλειστους», αφού έχουμε απολέσει έστω και για λίγο την πολυπόθητη Ελευθερία, γίναμε ωστόσο και θα γίνουμε αποδέκτες εκατοντάδων εορταστικών δράσεων, εορταστικών πρωτοβουλιών που προσαρμόστηκαν στα νέα δεδομένα, δίχως όμως η ποιότητά τους και η αξία τους να έχουν υποβαθμιστεί. Οι δράσεις αυτές  παρουσιάζουν πολλές από τις πτυχές των σημαντικών ιστορικών γεγονότων που οδήγησαν στη δημιουργία του ελεύθερου ελληνικού κράτους. Το Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης δράττεται της ευκαιρίας και καταλείπει το δικό του ανεξίτηλο αποτύπωμα στη συγκεκριμένη επέτειο, στηριζόμενο στο ακαδημαϊκό του προσωπικό, όπως και στους προπτυχιακούς-μεταπτυχιακούς φοιτητές και υποψήφιους διδάκτορές του, προκειμένου να παραχθεί ένα Αφιέρωμα στο 1821 που στηρίζεται σε μαρτυρίες αυτοβιογραφικών κειμένων. Πρόκειται για έργο που δημιουργείται σε συνεργασία με το Ράδιο Παρατηρητής, έχοντας τον χαρακτήρα έργου εν προόδω (work in progress), και επιδιώκει να δώσει στους ακροατές, μέσα από είκοσι και πλέον εκπομπές με αντίστοιχα podcasts, την ευκαιρία να παρακολουθήσουν ένα ζωντανό φιλολογικό/ιστορικό/ραδιοφωνικό εργαστήριο. 

Το Αφιέρωμα αυτό, την επιστημονική ευθύνη του οποίου έχουν η Ομότιμη Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας του ΤΕΦ/ΔΠΘ κ. Βασιλική Κοντογιάννη και ο Ομότιμος Καθηγητής Ιστορίας των Νεότερων Χρόνων του ΤΙΕ/ΔΠΘ κ. Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, δεν αναφέρεται στο 1821 στηριζόμενο αποκλειστικά στις γνωστές και «επίσημες» ιστορικές αφηγήσεις, δηλαδή μόνον σε σύγχρονές μας προσεγγίσεις, αλλά προσπαθεί να αντιληφθεί τον Αγώνα και την εποχή του περνώντας μέσα από άλλους «δρόμους», που θα μπορούσαν να θεωρηθούν συμπληρωματικοί.  

Φάνηκε πως το σημαντικότερο, αρχικά, ήταν να τεθεί μια σειρά ερωτημάτων στα οποία θα έπρεπε η ομάδα εργασίας να προσπαθήσει να απαντήσει, αντλώντας από γραπτά που μας άφησαν όσοι βίωσαν την οθωμανική κατοχή και τους όρους υποτέλειας. Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά  οδήγησαν  στην κατάρτιση ενός κύκλου εκπομπών, του πρώτου, που είναι αφιερωμένος στον προεπαναστατικά χρόνια και σ’ αυτόν ακούγονται κείμενα για την καθημερινότητα των υπόδουλων στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τους βίο, την κοινωνία, την οικονομία και τους θεσμούς της εποχής τους. 

Θα ακολουθήσουν άλλοι δυο κύκλοι εκπομπών, από τους οποίους ο δεύτερος, ο κύκλος των χρόνων της Επανάστασης, θα προσπαθήσει να αναδείξει τους τρόπους με τους οποίους μιλούν για τα βιώματά τους όσοι μετείχαν στην προετοιμασία της αλλά και όσοι αγωνίστηκαν στα πεδία των μαχών, ενώ ο τρίτος κύκλος, που θα αναφέρεται στα μετεπαναστατικά χρόνια, θα προσπαθήσει να αναδείξει τα συναισθήματα και τα βιώματα των αγωνιστών στο ελεύθερο ελληνικό κράτος. 

(Για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τα βασικά χαρακτηριστικά του Αφιερώματος βλ. εδώ).

Το Αφιέρωμα «άνοιξε την αυλαία» του την Κυριακή 11 Απριλίου. Σε αυτήν, τις κατευθυντήριες γραμμές καθώς και τις απαραίτητες «συστάσεις» έδωσαν η κ. Ξανθή Τζένη Κατσαρή-Βαφειάδη, Φιλόλογος και Επιμελήτρια Εκδόσεων, η οποία τόνισε ιδιαίτερα τον «εργαστηριακό» χαρακτήρα των εκπομπών, η κ. Μαρία Τζιάτζη, Καθηγήτρια και Πρόεδρος του ΤΕΦ/ΔΠΘ, η οποία αφού αναφέρθηκε στις πλούσιες δράσεις που διοργανώνει το ΤΕΦ με αφορμή την εθνική επέτειο, ευχαρίστησε θερμά όλους τους συντελεστές, η κ. Βασιλική Κοντογιάννη, η οποία περιέγραψε το βασικό πλαίσιο στο οποίο θα κινηθεί το σύνολο του Αφιερώματος, ο κ.  Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, ο οποίος «τοποθέτησε» ιστορικά τους ακροατές στην υπό εξέταση εποχή και αναφέρθηκε στη «Σερραϊκή Χρονογραφία» του Παπασυναδινού, ενώ αποσπάσματα ανέγνωσε και ο κ. Νεκτάριος Μουρδικούδης, Φιλόλογος και Μεταπτυχιακός φοιτητής του ΤΕΦ/ΔΠΘ, ο οποίος είχε αναλάβει και τον συντονισμό της εκπομπής. Τη μουσική επιμέλεια του συνόλου του Αφιερώματος έχει η κ. Άννα Παπαγιαννάκη-Διβανή, Μουσικολόγος και Mezzo-soprano, και την τεχνική η κ. Όλγα Ιωαννίδου, Διευθύντρια ραδιοφωνικού προγράμματος του Ράδιο Παρατηρητής, και ο κ. Θάνος Βαφειάδης, Διευθύνων σύμβουλος της TWO K Project.

Ας δούμε όμως με λίγες περισσότερες λεπτομέρειες τα των εκπομπών…

Ξανθή Τζένη Κατσαρή-Βαφειάδη, «Οι εκπομπές αυτές λειτουργούν ως εργαστήρια και μας οδηγούν σε κείμενα και συγγραφείς που οι περισσότεροι δεν γνωρίζαμε»

Στην έναρξη του Αφιερώματος τον λόγο πρώτη έλαβε  η κ. Ξανθή Τζένη Κατσαρή-Βαφειάδη μοιραζόμενη με τους ακροατές τη χαρά της για το επετειακό αυτό Αφιέρωμα, που  θα διευρύνει τους ορίζοντες της δημόσιας ιστορίας, ανοίγοντάς μας σε κείμενα της νεοελληνικής γραμματείας που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με  την Επανάσταση του 1821, άγνωστα μέχρι σήμερα όχι μόνο στο ευρύ κοινό αλλά και σε φιλολόγους. Ενδεικτικά μεταξύ άλλων ανέφερε: «Είμαστε ιδιαίτερα ευτυχείς γιατί ξεκινά μία σειρά εκπομπών η οποία στηρίζεται στη συνεργασία ειδικών, καθότι ετοιμάζονται από φιλολόγους του ΤΕΦ. Οι εκπομπές αυτές λειτούργησαν και θα λειτουργούν όσο μεταδίδονται ως ζωντανά φιλολογικά εργαστήρια μέσα από τα οποία μπορούμε να ανακαλύπτουμε κείμενα και ανθρώπους που δεν τα ξέραμε οι περισσότεροι, αφού το 1821 λειτουργεί στη συνείδησή μας κυρίως ως μια ημερομηνία, ένα επιφαινόμενο. Ξέρουμε «περίπου» γι’  αυτό, ενώ και για εμάς τους φιλολόγους ως προς τα κείμενά του είναι μία άγνωστη περίοδος. Έτσι λοιπόν το συγκεκριμένο Αφιέρωμα προκύπτει από ένα εργαστήρι που προηγείται κάθε εκπομπής και την προετοιμάζει, αλλά και ένα live εργαστήρι, μέσω των διαλόγων που λαμβάνουν χώρα, κατά τη διάρκειά της. Επιδιώκουμε σε αυτό να παρουσιάσουμε ζωντανούς ανθρώπους και να βγάλουμε αυτήν την εποχή που μας οδηγεί στην Επανάσταση από το σκοτάδι. Συντελείται επίσης μία ενδιαφέρουσα ζύμωση μεταξύ επιστημόνων όλων των ηλικιών, με το σημαντικότερο να είναι ο μεταξύ τους διάλογος».

Μαρία Τζιάτζη, «Η συμμετοχή αποφοίτων και ενεργών φοιτητών του Τμήματος στο Αφιέρωμα αποδεικνύει ότι το ΤΕΦ αποτελεί φυτώριο νέων φιλολόγων»

Ακολούθησε η κ. Μαρία Τζιάτζη, η οποία εκτός των άλλων δεν θα μπορούσε να μην αναφερθεί στη σημαντική παρουσία αποφοίτων αλλά και ενεργών φοιτητών στο Αφιέρωμα: «Θα ήθελα να πω ότι αισθάνομαι μεγάλη χαρά και συγκίνηση που υλοποιείται, ύστερα από δική μου πρόταση και προτροπή, ένα σχέδιο που είχε συλλάβει πριν δύο χρόνια, ως Αφιέρωμα του Τμήματος στα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, η τώρα πλέον Ομότιμη Καθηγήτρια του Τμήματος κ. Βασιλική Κοντογιάννη, την οποία και ευχαριστώ θερμά που ανταποκρίθηκε με ενθουσιασμό στο κάλεσμά μου. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω από καρδιάς και τον Ομότιμο Καθηγητή του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας κ. Κωνσταντίνο Χατζόπουλο, ο οποίος μαζί με την κ. Κοντογιάννη έχει αναλάβει την επιστημονική επίβλεψη του Αφιερώματος, αλλά και όλους τους συνεργάτες-συντελεστές που συμμετέχουν σε αυτό. […]

«Ιδιαιτέρως θα ήθελα να ευχαριστήσω και να συγχαρώ τους αποφοίτους και ενεργούς φοιτητές του Τμήματός μας, προπτυχιακούς, μεταπτυχιακούς και υποψηφίους διδάκτορες, γιατί με την ενεργή συμμετοχή τους σε αυτό το Αφιέρωμα και με τον ενθουσιασμό, με τον οποίο το αγκάλιασαν, αποδεικνύουν για άλλη μία φορά ότι το Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας αποτελεί φυτώριο νέων φιλολόγων που χαρακτηρίζονται από ζήλο και αγάπη για το αντικείμενο των σπουδών τους.»

Ιδιαιτέρως όμως θα ήθελα να ευχαριστήσω και να συγχαρώ τους αποφοίτους και ενεργούς φοιτητές του Τμήματός μας, προπτυχιακούς, μεταπτυχιακούς και υποψηφίους διδάκτορες, γιατί με την ενεργή συμμετοχή τους σε αυτό το Αφιέρωμα και με τον ενθουσιασμό, με τον οποίο το αγκάλιασαν, αποδεικνύουν για άλλη μία φορά ότι το Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας αποτελεί φυτώριο νέων φιλολόγων που χαρακτηρίζονται από ζήλο και αγάπη για το αντικείμενο των σπουδών τους».

Βασιλική Κοντογιάννη, «Δοκιμάζουμε να φέρουμε στους ακροατές τη φωνή των ανθρώπων εκείνων που πέτυχαν την καθοριστική στροφή για την πορεία του Νέου Ελληνισμού»

Ο άνθρωπος που συνέλαβε την ιδέα του Αφιερώματος, η κ. Βασιλική Κοντογιάννη, περιέγραψε στη συνέχεια λεπτομερώς τα πλήρη χαρακτηριστικά του Αφιερώματος, την πλήρη «ταυτότητά» του. Μεταξύ άλλων επισήμανε: «Πρόκειται για ένα Αφιέρωμα στο 1821, ένα έργο σε πρόοδο, που θα διαρκέσει πολύ χρόνο και συγκεντρώνει δυνάμεις ομάδας φιλολόγων.

«Πρόκειται για ένα Αφιέρωμα στο 1821, ένα έργο σε πρόοδο, που θα διαρκέσει πολύ χρόνο και συγκεντρώνει δυνάμεις ομάδας φιλολόγων. Ως έργο φιλολόγων θα φέρει προς το κοινό κείμενα, με την απαραίτητη εισαγωγή και έναν απλό-βασικό σχολιασμό, που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο σχετίζονται με τον αγώνα. Θα παρουσιάσουμε επίσης χαρακτηριστικά αποσπάσματα αυτοβιογραφικών κειμένων εντάσσοντάς τα κάθε φορά στην εποχή τους

Ως έργο φιλολόγων θα φέρει προς το κοινό κείμενα, με την απαραίτητη εισαγωγή και έναν απλό-βασικό σχολιασμό, που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο σχετίζονται με τον αγώνα. Θα παρουσιάσουμε επίσης χαρακτηριστικά αποσπάσματα αυτοβιογραφικών κειμένων εντάσσοντάς τα κάθε φορά στην εποχή τους […], γιατί πιστεύουμε ότι είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον να ακούμε άμεσα τους ανθρώπους να μιλάνε, δηλαδή να γράφουν για τα βιώματά τους, για τις πραγματικότητες του βίου τους. […] Δοκιμάζουμε λοιπόν να φέρουμε στους ακροατές τη φωνή των ανθρώπων εκείνων που πέτυχαν την καθοριστική στροφή για την πορεία του Νέου Ελληνισμού.

Επικεντρωνόμαστε σε αυτοβιογραφικά κείμενα, όχι πάντοτε σε αμιγώς, αλλά και σε πρώιμα υβριδικά». Επίσης, όπως τόνισε η ίδια, η επιστήμη στην οποία στηρίζεται το συγκεκριμένο Αφιέρωμα, αν και είναι η φιλολογία, συνομιλεί με την επιστήμη της ιστορίας, ενώ πάντοτε οι συνεργάτες των εκπομπών θέτουν τα κείμενα της γραμματείας σε σύγκριση με το παρόν, με τη δική μας εποχή.

Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, «Είναι καιρός πια να υιοθετήσουμε όρους που να ανταποκρίνονται στην ιστορική πραγματικότητα»

Τέλος, το εισαγωγικό μέρος της πρώτης εκπομπής ολοκλήρωσε με τον λόγο του ο κ. Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, ο οποίος έθεσε το ιστορικό περίγραμμα του Αφιερώματος και «σύστησε» στους ακροατές τη «Σερραϊκή Χρονογραφία» του Παπασυναδινού. Σχετικά όμως με την ιστορική εποχή ανέφερε ενδεικτικά: «Οφείλουμε εδώ και χρόνια την προεπαναστατική εποχή να την ονομάζουμε είτε οθωμανική είτε εποχή της οθωμανικής κυριαρχίας και όχι Τουρκοκρατία. Είναι καιρός πια να υιοθετήσουμε όρους που να ανταποκρίνονται στην ιστορική πραγματικότητα». Ενώ, όσον αφορά τα κείμενα τα οποία πρόκειται να αποτελέσουν αντικείμενο συζήτησης, ανέφερε πως: «Τα κείμενα που θα αναγνωσθούν θα δώσουν μία καθαρή εικόνα, όσο αυτό είναι δυνατό, για τη ζωή των ανθρώπων πριν την επανάσταση. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι για 400 χρόνια οι άνθρωποι αυτοί ζούσαν σε μία άλλη πραγματικότητα, την οθωμανική. Δεν ζούσαμε χωριστά από τους Οθωμανούς, ζούσαμε όλοι μαζί. Από αυτήν την πραγματικότητα το 1821 ένα μέρος των υπηκόων του Σουλτάνου αποφάσισε ότι αποτελεί έθνος και απαίτησε να φτιάξει το δικό του εθνικό κράτος, και το πέτυχε με πάρα πολύ αίμα και από τις δύο πλευρές».

Οι Σέρρες εν καιρώ οθωμανικής κυριαρχίας: Εξουσία, δικαιοσύνη, εξισλαμισμοί, παιδομαζώματα

Με το πέρας των απαραίτητων εισαγωγικών αναφορών και ευχαριστιών ακολούθησαν οι αναγνώσεις των πρώτων αποσπασμάτων, τα οποία προήλθαν από τη «Σερραϊκή Χρονογραφία» του Παπασυναδινού, ιερέα και υφαντουργού από το Μελενικίτσι Σερρών. Τα χειρόγραφα της «Σερραϊκής Χρονογραφίας» ανακαλύφθηκαν στη Μονή Κουτλουμουσίου τον 19^ο αι. από τον Σπυρίδωνα Λάμπρο, ενώ σχετικά με το περιεχόμενό του, πρόκειται για ένα χρονικό που μας μεταφέρει στις Σέρρες στο πρώτο μισό του 17^ου αι. και όπως σημειώνει και ο κ. Χατζόπουλος είναι «ένα από τα λίγα κείμενα που μας σώθηκαν από αυτήν την εποχή, και από τα ελάχιστα κείμενα που είναι γραμμένα στην καθομιλούμενη, στα ρωμαίικα». Αξιοσημείωτη είναι φυσικά η λαϊκή γλώσσα που χρησιμοποιεί ο Παπασυναδινός για να καταγράψει χρονολογικά τα ιστορικά γεγονότα, που με τη λιτότητα και τη χάρη της γοητεύει αμέσως τον αναγνώστη, ενώ εμφανείς είναι και οι επιδράσεις από τους Βυζαντινούς χρονογράφους, όπως επεσήμανε η κ. Τζιάτζη. Στο χρονικό του, εκτός φυσικά των ιστορικών αναφορών, ενυπάρχει και ο διδακτικός-παραινετικός χαρακτήρας, καθότι ο ίδιος προσπαθεί να πείσει τους χριστιανούς της εποχής του να μην διολισθήσουν στο ισλάμ.

Στην πρώτη λοιπόν εκπομπή, τα αποσπάσματα που αναγνώσθηκαν έδωσαν την αφορμή για να συζητηθούν ζητήματα όπως τα παλουκώματα —μία συνήθης ποινή της εποχής—, οι Νεομάρτυρες, τα ζητήματα δικαιοσύνης και ευνομούμενης πολιτείας, ο τρόπος επιβολής της δικαιοσύνης, ο ρόλος των συκοφαντών κ.ά., καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως κάθε στιγμή διακυβευόταν η ζωή των υπόδουλων, οι οποίοι καρτερικά υπέμεναν τα πάθη με βασική ανταμοιβή μία θέση στην ουράνια πολιτεία.

Και στη δεύτερη εκπομπή βασικό πυρήνα της συζήτησης αποτέλεσε η «Σερραϊκή Χρονογραφία», κατά τη διάρκεια της οποίας έγινε προσπάθεια να τονιστούν όψεις που αφορούσαν τους Σουλτάνους και την άσκηση εξουσίας, την αποδοχή της ή μη από τους χριστιανούς, τους εξισλαμισμούς, εκούσιους και ακούσιους, καθώς και το παιδομάζωμα, ή Γιανιτσαρομάζωμα, όπως αναφέρεται στο κείμενο. Στη δεύτερη εκπομπή εκτός των κ. Τζιάτζη, Κοντογιάννη και Χατζόπουλου ανέγνωσαν αποσπάσματα οι κ. Θεόπη Πολυζωίδου και Αλέξανδρος Στυλιανίδης, Υποψήφιοι Διδάκτορες του ΤΕΦ/ΔΠΘ, ενώ τον συντονισμό είχε ο κ. Νεκτάριος Μουρδικούδης.

Ακολουθούν μερικά ενδιαφέροντα αποσπάσματα από τη «Σερραϊκή Χρονογραφία» που συζητήθηκαν στη δεύτερη εκπομπή και ανέδειξαν πτυχές εκούσιων εξισλαμισμών, όπως στην περίπτωση του Παπασκαρλάτου, που εξαιτίας της λαγνείας του βρέθηκε σε κρίση συνείδησης και αυτοβούλως έχασε την πίστη του, αλλά και ένα παράδειγμα βίαιου ακούσιου εξισλαμισμού, που προέκυψε για μία ακόμη φορά μέσω της καθημερινής διάδρασης, με πρωταγωνιστή τον Αμαριανό τον Τεμερούτογλη:

—«Τω αυτώ χρόνω ετούρκεψεν ο Παπασκαρλάτος από τους Προσινίκους, αυτοθελήτως και αυτοπροαιρέτως, και εγίνην καπιτζής. Και ήτον άνθρωπος ως μη΄  χρονών ψηλός, λιγνός, μαύρος, φοβερόν το βλέμμα του […]. Αμή με το να έχη την λύσσαν της πορνείας άφησεν την παπαδία του και επήρεν την μοιχαλίδα, και τόσον μετά ταύτα επτώχυνεν ότι δεν είχεν τον επιούσιον άρτον. Και εις τόσον τον έσυρεν ο διάβολος εις την ασέβειαν ότι όταν εψυχομάχαν έκραξεν δύο χότζηδες και τους λέγει ότι “να είστε μάρτυρες και εδώ εις τη γην και ομπρός εις τον Θεόν ότι εγώ Τούρκος είμαι και καθολικός Τούρκος πεθαίνω”».

—«Εν μηνί Μαρτίω, της Ακαθίστου, ετούρκεψαν τον Αμαριανόν τον Τεμερούτογλη τον σκευοφύλακαν, δι’  αιτίαν τοιαύτη· αγόραζεν σουπές από Τούρκον η οκά δώδεκα· και αυτός τον έδιδεν δέκα και λέγει “Μην τα πουλής, επειδή δεν σε εβγαίνει και είναι και χριστιανικό φαγί”. Και οι Τούρκοι το εγύρισαν αλλέως, το πως είπεν τον Τούρκον οπού τα πουλεί χριστιανόν, και εσήκωσαν δόγμα μεγάλο […]. Οι Τούρκοι δεν τον άφησαν, μόνο τον ήφεραν εις το τρανό το τζιαμί εις το τζιαρσί και τόσοι Τούρκοι εμαζώχθησαν πάραυτα ότι δεν είχαν μέτρος. Και έτζι τον εβάρεσαν ένα δυο μαχαιρές και ήθελαν να τον τεπελετίσουν. Και ένας από την μέσην τους τούς εφώναξεν και λέγει ότι “εγίνην Τούρκος εγίνην, μόνον αφήσετέ τον”. Και έτσι τον άφησαν. Εδά πε και εσύ, ω άνθρωπε, ότι “δεν γίνομαι Τούρκος” διά να τελειωθής απάνου εις μίαν στιγμήν».

Δημιουργική «επανάγνωση» συμβόλων του 1821 από τον Νίκο Καμπασελέ στο logo  του Αφιερώματος

Μπορεί το Αφιέρωμα για το 1821 του ΤΕΦ & του Ράδιο Παρατηρητής να κατακλύζεται από κείμενα, ωστόσο δεν θα μπορούσε να μην το συνοδεύει και ένα αντάξιο του περιεχομένου του “logo”, έργο του εικαστικού Νίκου Καμπασελέ, το οποίο θα εναλλάσσεται ανάλογα με τον υπό εξέταση κύκλο. Ο πρώτος κύκλος, ο προεπαναστατικός, έχει ως βασικό του στοιχείο την πιστόλα και το καλαμάρι, καθότι επιδίωξη του καλλιτέχνη ήταν «να συμβολίσει την ίση σημασία των δυο αυτών όπλων για την επανάσταση: Λόγιοι, στρατιωτικοί και άνθρωποι του λαού συνεργάστηκαν, πολέμησαν και έγραψαν για τη ζωή τους. Χάρη σε αυτούς επιτυγχάνεται η συνέχεια της ελληνικότητας και η ανάμνηση», σημειώνει χαρακτηριστικά. Το συγκεκριμένο μοτίβο, στον πρώτο κύκλο, συνοδεύεται από κωδικοποιημένο έγγραφο της Φιλικής Εταιρείας καθώς και από την υπογραφή «ΗΕΑ ΗΘΣ», συνθηματικό της οργάνωσης για το «Ελευθερία ή Θάνατος».

Info

Για το πρόγραμμα των επόμενων εκπομπών του Αφιερώματος μείνετε συντονισμένοι στον «Παρατηρητή της Θράκης» και στην ιστοσελίδα του ΤΕΦ.

Μπορείτε να ακούσετε τα podcasts των δύο πρώτων εκπομπών εδώ.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.