Ραγιζοντας τον καθρεφτη του «εικοστου κοσμου»
Στην ποιητική διαδρομή του Δημήτρη Πέτρου ήρθε το 2022 για να προστεθεί ένας ακόμη σταθμός. Μετά τις ποιητικές συλλογές «Α΄ Παθολογική» (2013), «Χωματουργικά» (2016) και «Μόρα» (2018), όλες από τις εκδόσεις Μικρή Άρκτος, κυκλοφόρησε η νέα συλλογή ποιημάτων του «Εικοστός κόσμος». Σε μια καλαίσθητη έκδοση που κοσμείται από το πολύσημο έργο του Paul Klee “Walpurgisnacht”
–Βαλπουργιανή νύχτα, όπως χαρακτηρίζεται η 30ή Απριλίου, που συνδέεται με τη μαγεία αλλά και τον ερχομό της άνοιξης–, ο Δημήτρης Πέτρου στίχο στίχο, ψηφίδα ψηφίδα συνθέτει ποιητικά τον «τραυματικό» εικοστό κόσμο – αιώνα.
Όποιος έχει παρακολουθήσει την πορεία που έχει διαγράψει μέχρι στιγμής ο ποιητής, ενδεχομένως, να ξαφνιαστεί από την απόφασή του να έρθει αντιμέτωπος με την ασχήμια του πολέμου, τη ματαιότητα και τις σκοτεινές εκείνες ανθρώπινες πτυχές που οδηγούν στην ανατροπή της ειρήνης. Γι’ αυτόν τον σκοπό λοιπόν δεν θα μπορούσε να μη μετέλθει συγγραφικά τον κόσμο του 20ού αιώνα, που σφραγίστηκε από τη βιαιότητα των πολέμων: Βαλκανικοί, Παγκόσμιοι, Εμφύλιοι κ.ά., για να δώσει σάρκα και οστά στην ποιητική του έμπνευση.
Η σύνθεση του Δημήτρη Πέτρου, ενταγμένη στην τάση επαναθεώρησης της Ιστορίας μέσω της πύκνωσης που διακρίνει τον ποιητικό λόγο, δεν εντάσσεται απλά στον χώρο της μνήμης ως κεντρικής ποιητικής έννοιας. Ο Πέτρου ισορροπώντας –και εντέλει η ισορροπία νομίζω αποτελεί το κύριο γνώρισμα του βιβλίου, προϊόν συστηματικής επεξεργασίας του για χρόνια– ανάμεσα στο έλλειμμα και στην περίσσεια μνήμης (κατά Judt) ανάμεσα στην αφαίρεση και το συγκεκριμένο, μέσα δηλαδή από τη μελαγχολία της ύστερης νεωτερικότητας, σκιαγραφεί τον μεταπολεμικό κόσμο
Με τον ελεύθερό του στίχο και τις έντονες εναλλαγές πολυσύλλαβων και σύντομων στίχων καταφέρνει να μας μεταφέρει στο άχρονο πολεμικό μέτωπο και στα υπολείμματα που άφησαν πίσω τους οι συγκρούσεις και πάνω στα οποία έθεσε τις βάσεις του ο 21ος αιώνας. Κραυγάζει πόλεμο και σκοτάδι δίχως όμως να «φωνάζει». Με την αφαιρετική και υπαινικτική του ματιά στήνει αντιθέσεις και μας κοινωνεί τη φρίκη του πολέμου μα και την ομορφιά της φύσης, «συνομιλεί» με τον Όμηρο, την αρχαία και τη νεότερη γραμματεία, διερευνά τη μεγαλομανία του ανθρώπου από την αρχαιότητα μέχρι και τις μέρες, αλλά και τη συμβολή της στο σημερινό γίγνεσθαι, συνειδητοποιώντας πως «Ο καθρέφτης της κοινωνίας μου ράγισε. / Κοιτάζω από τις ρωγμές».
Η δομή συλλογή είναι τριμερής και έχει ως εξής: αρχικά μας εισάγει στην ποιητική συλλογή ο αφηγητής με το ποίημα «Είμαι αυτός που δεν γνωρίζω» για να ακολουθήσουν τα κυρίως μέρη: «Ραψωδία για το βεληνεκές», «Κάθοδος» και «Ευγονική», που αποτελείται από ένα εκτενές ποίημα εν είδει ποιητικού απολογισμού.
Βαρβάρα Ρούσσου: «Ο Δημήτρης Πέτρου σκιαγραφεί τον μεταπολεμικό κόσμο»
Η διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας του ΕΚΠΑ κ. Βαρβάρα Ρούσσου, σε μια ιδιαιτέρως ουσιαστική κριτική για τη συλλογή στον «Αναγνώστη», ανέφερε για τη γραφή του Δημήτρη Πέτρου και τη «συνομιλία» του με την ιστορία: «Ο Πέτρου απομακρύνεται από κάθε εμπλοκή με ζητήματα εθνικής ταυτότητας και διαχείρισης εθνικού παρελθόντος, προσδίδοντας, όπως υποδεικνύει και ο τίτλος, μια ευρύτερη οπτική στη σύνθεσή του την οποία ελέγχει απόλυτα ώστε διόλου να μην αποβεί το βιβλίο ένας δοξαστικός λόγος (και πιθανά ευρωκεντρικός) για τον αντιφασιστικό/ηρωικό (όπως προβλήθηκε) χαρακτήρα του πολέμου αυτού [Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου] ή να εκληφθεί ως γενικόλογη αντιπολεμική ραψωδία. Εδώ ο λόγος είναι για την καθολική ανθρώπινη ήττα. Παράλληλα, η σύνθεση συντηρεί την πολιτική της διάσταση χωρίς να την προβάλλει κυρίαρχα: είναι ο ιστός της Ιστορίας που οδηγεί από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στο σήμερα. Είναι ακόμη το ρήγμα ανάμεσα στον προ-πολεμικό κόσμο και τις υποσχέσεις του μεταπολεμικού που γέννησαν άλλου είδους πολέμους.
Η σύνθεση του Πέτρου, ενταγμένη στην τάση επαναθεώρησης της Ιστορίας μέσω της πύκνωσης που διακρίνει τον ποιητικό λόγο, δεν εντάσσεται απλά στον χώρο της μνήμης ως κεντρικής ποιητικής έννοιας. Ο Πέτρου ισορροπώντας –και εντέλει η ισορροπία νομίζω αποτελεί το κύριο γνώρισμα του βιβλίου, προϊόν συστηματικής επεξεργασίας του για χρόνια– ανάμεσα στο έλλειμμα και στην περίσσεια μνήμης (κατά Judt) ανάμεσα στην αφαίρεση και το συγκεκριμένο, μέσα δηλαδή από τη μελαγχολία της ύστερης νεωτερικότητας, σκιαγραφεί τον μεταπολεμικό κόσμο, το “βουνό από ερείπια”, που όταν ξαναχτίστηκε δεν μπόρεσε να απαντήσει “αν άξιζε τον κόπο”. Ενώ φαίνεται στην τελευταία ενότητα η περιχαράκωση του συγκεχυμένου ατόμου στον εαυτό του, στο τέλος, η αίσθηση της συλλογικότητας, η δυνατότητα της μετατροπής της μελαγχολίας σε εξέγερση μένει ανοιχτή».
Ακολουθεί ένα μικρό ποιητικό του δείγμα από τη νέα του συλλογή:
«Είμαι αυτός που δεν γνωρίζω»
Είμαι αυτός που δεν γνωρίζω·
κι αυτός που δεν έγινα.
Ο χρόνος είναι το εργοστάσιό μου.
Είμαι το προϊόν που περιμένει στα ράφια.
Είμαι ο χτεσινός και ο επόμενος.
Ο Πομερανός και ο Βεδουίνος.
Ο βιομηχανικός εργάτης. Ο δρομέας.
Ο ερχόμενος και ο αναχωρητής.
Είμαι ένα σπίτι διάτρητο από σφαίρες στα περίχωρα.
Ένας αλύγιστος αξιωματικός.
Γνωρίζω τη συμφωνική ορχήστρα,
την παρειδωλία και τον κλινικό βαμπιρισμό.
Είμαι ο σκοτεινός Ισπανός.
Ο δραματικός Έλληνας.
Ο υπερόπτης Αυστριακός.
Η αμόλυντη Πάολα και ο ρομαντικός Έριχ.
Είμαι ένα σράπνελ στα γόνατα της Πολωνίας.
Το διαμπερές τραύμα του Πλάτωνα.
Το τελευταίο καρέ του Μπέργκμαν.
Είμαι το σπασμένο παιχνίδι
στα χέρια της Ιστορίας.
—-
…μέσα από καπνούς και φωτιές προχώρησα
και είδα
τη γυναίκα με τα τριαντάφυλλα σε όσους πολέμησαν
το ηλεκτρικό κάλεσμα του ενός στις χιλιάδες που έτρεξαν…
το πρώτο αέριο και το τελευταίο ράπισμα…
[…]
κι έφτασα στο επίτευγμα
ο άνθρωπος που για ανθρώπους δάσκαλος λογίζεται
και ο άνθρωπος ο μοναχικός που διψούσε για μάθηση
ο μόνος που έφτασε κι ο τελευταίος που χάθηκε
εγώ του κόσμου το άλλοθι
κι ο κόσμος που ράγισε.
«Είμαι αυτός που δεν γνωρίζω»… ο Δημήτρης Πέτρου
Ο Δημήτρης Πέτρου γεννήθηκε στη Δράμα το 1970 και ζει πλέον στην Αθήνα. Έχει γράψει τρεις ποιητικές συλλογές, με τον «Εικοστό κόσμο» να είναι η τέταρτη. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γερμανικά, λιθουανικά και φινλανδικά.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
