Ο «Μανδραγορας» του Κωστα Κρεμμυδα, τριανταχρονος πλεον, συνεχιζει θαλερος κι ακμαιοτατος

Το καλοκαίρι του πολιτισμού

Το καλοκαίρι κατά περίεργο τρόπο απελευθερώνει χρόνο για ανάγνωση, για ψάξιμο στις βιβλιοθήκες και επανασυγκρότηση του εαυτού. Το ίδιο συμβαίνει και με τους δημοσιογράφους ή τους δημοσιογραφούντες, αφού από τον Ιούνιο το ψάξιμο στις βιβλιοθήκες απέδωσε θαυμάσια στον εκδοτικό τομέα, και μας υπενθύμισε, μεταξύ άλλων, και την ύπαρξη λαμπρών περιοδικών που αγαπούν να αφιερώνονται στην τέχνη της ζωής και των τεχνών, τον λόγο, τη ζωγραφική, το θέατρο, τον κινηματογράφο, και εξακολουθούν σε πείσμα των καιρών, που είναι δίσημοι και δίβουλοι, να είναι ακμαία.

Με το καλοκαιρινό αγέρι ελεύθερο έτσι  από τη στερεοτυπία του εκλογικού λόγου που μακάρι να διακρινόταν από το στοιχείο της διαλεκτικής και της αλήθειας που εισπράττουμε ως πραγματικότητα,

επιστρέφουμε σήμερα για να επιτρέψουμε στις σελίδες μας τις λέξεις  για δυο περιοδικά, που μας συντροφεύουν σταθερά τα τελευταία χρόνια, εκ των οποίων το ένα είναι ο τριαντάχρονος πλέον «Μανδραγόρας» του φίλου μας Κώστα Κρεμμύδα, και το άλλο η δραμινή «δίοδος 66100» που, επίσης,  χρόνια την παρατηρούμε και τη θαυμάζουμε για τη λαμπρή εικαστικότητά της και το εξαιρετικό των δημοσιεύσεών της.

Περιοδικά του καλοκαιριού έτσι, περιοδικά που κάποτε  είχαν τον πρώτο πρώτο ρόλο στην πρόοδο των γραμμάτων και των τεχνών της χώρας, και εξακολουθούν να τον έχουν όσα, σε πείσμα των καιρών, έντυπα αλλά και ηλεκτρονικά εξακολουθούν να εκδίδονται.

Ας εντρυφήσουμε στον κόσμο τους λοιπόν, για να απολαύσουμε ελεύθερα μυρωδιά τυπωμένου χαρτιού και εκπληκτική  γραφιστική δεξιότητα να «ντύνει» υπέροχα γραφές και  να διαλέγεται με ζωγραφιές και εικαστικά μοτίβα… Τ.Κ.Β.

Ακόμα δύο τεύχη του Μανδραγόρα

Το τετραμηνιαίο περιοδικό για την τέχνη και τη ζωή «Μανδραγόρας» συνεχίζει να «ανθίζει» και να μας «γεμίζει» πολιτισμό, κυκλοφορώντας αισίως τον Νοέμβριο του 2022 το 67^ο τεύχος του και προσφάτως, τον Μάιο, το 68^ο τεύχος, τα οποία φιλοξενούν πληθώρα διακεκριμένων ανθρώπων των τεχνών, της ποίησης, της λογοτεχνίας, της ζωγραφικής, του θεάτρου και από πολλούς ακόμη άλλους χώρους. Στα τελευταία τεύχη που κυκλοφορούν, ενδεικτικά, φιλοξενούνται, στο 67^ο τεύχος, οι Όλγα Βότση, Κώστας Ταχτσής, Θεόδωρος Στάμος, Τίτος Πατρίκιος, Albert Camus, Φώτης Κόντογλου, ενώ από το τεύχος 68 μπορεί κανείς να διακρίνει τους Απόστολο Ζώτο, Γιάννη Ματζουράνη, Γιώργο Δεληκάρη, Βιολέτα Νιέμπλα, Εύα Γκαγιούντ, Ναταλία Βελάσκο κ.ά.

Ας «βυθιστούμε» όμως στην ύλη των πρόσφατων τευχών.

67^ο τεύχος – Κώστας Κρεμμύδας: «Δεν είναι εύκολο να μιλήσεις από καρδιάς για όσα σκέφτεσαι και νιώθεις μέσα σ’ έναν περίγυρο ολοένα και πιο αποπνικτικό»

Ο Κώστας Κρεμμύδας, διευθυντής του περιοδικού και των εκδόσεων «Μανδραγόρας», χαιρετίζει την κυκλοφορία του 67^ου τεύχους αναφέροντας στο γράμμα της σύνταξης: «Δεν είναι εύκολο να μιλήσεις από καρδιάς για όσα σκέφτεσαι και νιώθεις μέσα σ’ έναν περίγυρο ολοένα και πιο αποπνικτικό. Χρειάζεται ψυχικό σθένος –που δεν διαθέτω, καθώς διαρκώς φοβάμαι τα τελευταία πολλά χρόνια  να ξεπέφτω ολοταχώς στον γκρεμό λες κι οδηγώ με σπασμένα φρένατο σμπαραλιασμένο σαράβαλο σε μια διαρκή περιμετρική κάθοδο δίχως βοήθεια. Πώς λοιπόν να κεντήσεις σταυροβελονιά τις λέξεις, να βγει το κομπλέν και να κρεμάσεις στον τοίχο θριαμβευτής τα κατορθώματά σου; Δεν είναι ασφαλώς μόνο προνόμιο της γενιάς μου: στην ιστορία του ο άνθρωπος βλέπει να χάνονται τόσα πολύτιμα αυτονόητα που νόμιζε πως είχε ασφαλίσει: αγαπημένοι, έρωτες, ιδέες, πιστεύω, οι σταθερές μίας δουλείας που υπομένουμε μ’ ελπίδα μάταιης διαφυγής στο όνειρο, ένα σπίτι [χαμένο πια στα κόκκινα], οι φίλοι για να τραγουδάς τα όμορφα και να ακουμπάς σε δύσκολα…».

Η Όλγα Βότση, το τιμώμενο πρόσωπο του 67^ου τεύχους

Το εξώφυλλο του 67^ου τεύχους του περιοδικού κοσμεί εικαστικό του Ελληνοαμερικανού καλλιτέχνη Θεόδωρου Στάμου, ενώ το οπισθόφυλλο προέρχεται από έργο του βραβευμένου ζωγράφου Κυριάκου Κατζουράκη. Το συγκεκριμένο τεύχος του περιοδικού αφιερώνεται στη μεγάλη Ελληνίδα ποιήτρια Όλγα Βότση (1922-1998), για την οποία γράφουν η Ευσταθία Δήμου, η Πηνελόπη Ζαρδούκα, ο Κώστας Κρεμμύδας, ο Θανάσης Γ. Μίχος, η Κατερίνα Παναγιωτοπούλου και η Βιβή Τουρόγιαννη. Να σημειωθεί πως η Όλγα Βότση εντάσσεται στην Α΄ Μεταπολεμική Γενιά, ενώ το πραγματικό της όνομα ήταν Όλγα Μπούκη-Πλατή. Φοίτησε στο Τμήμα Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ από το 1959-1962 παρακολούθησε μαθήματα Γερμανικής Φιλολογίας και Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Βόννης. Αφού εργάστηκε τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική εκπαίδευση, σε Ελλάδα και Κύπρο, δημοσίευσε το πρώτο της ποίημα με τίτλο «Προσευχή» στο περιοδικό «Νεοελληνική Μούσα» το 1943. Ακολούθησαν δημοσιεύσεις κειμένων της στα περιοδικά «Φιλολογική Πρωτοχρονιά», «Πνευματική Κύπρος», «Ευθύνη», «Νέα Εστία», «Φοιτητική Τέχνη», «Ηπειρώτικη Εστία», «Το Περιοδικό μας» κ.ά. Το 1978 τιμήθηκε με το βραβείο Λάμπρου Πορφύρα από την Ακαδημία Αθηνών για την ποιητική της συλλογή «Πήλινο σχήμα» (εκδ. Ευθύνη, 1985).

Η γραφή της Βότση επηρεάζεται αρχικά από τα γεγονότα της εποχής της και εκφράζει σαφή πολιτική θέση, ενώ στη συνέχεια αποκτά περισσότερες υπαρξιακές και μεταφυσικές προεκτάσεις, με την αναζήτηση του θείου κλπ. Κάποιες από τις ποιητικές συλλογές της είναι: «Οδύνη και ευδία» (Εκδόσεις των Φίλων, 1984), «Τα ποιήματα 1951-1973» (Εκδόσεις των Φίλων, 1989) «Τα ποιήματα 1976-1988» (Εκδόσεις των Φίλων, 1991), «Ο καιρός σε κοίταζε» (εκδ. Ευθύνη, 1993), κ.ά.

Ενότητες γεμάτες τέχνη και πολιτισμό

Εκτός από το αφιέρωμα στην Όλγα Βότση, στις υπόλοιπες σελίδες του περιοδικού φιλοξενείται πλήθος Ελλήνων που κοσμούν με τα έργα τους τα γράμματα και τις τέχνες. Ο Κώστας Ταχτσής αποτελεί ένα επίσης μεγάλο κεφάλαιο του τεύχους, που παρουσιάζεται από τον συγγραφέα Γιάννη Βασιλακάκο, μέσα από μια συνομιλία του με τον Αλέκο Φασιανό, με τίτλο: «Ο Κώστας Ταχτσής, ως αυθεντικός δημιουργός, πήγε κόντρα στο λογοτεχνικό ρεύμα της εποχής του καθρεφτίζοντας το αληθινό πρόσωπο της ζωής στην Ελλάδα». Επιπλέον, η στήλη περιέχει ένα κείμενό του για την Ελπίδα Ταχτσή-Αρτέμη, με τίτλο «Μια ανώνυμη “ηρωίδα” στα παρασκήνια του Τρίτου Στεφανιού». Τέλος, παρουσιάζεται μια άγνωστη μαγνητοφωνημένη συνέντευξή του με την Ελπίδα Ταχτσή-Αρτέμη, αλλά και μια συνέντευξη του ίδιου του κ. Βασιλακάκου στην Κατερίνα Μπακογιάννη.

Στη συνέχεια των αναγνωστικών προτάσεων του περιοδικού, ο Γιάννης Τυροβόλας παρουσιάζει κείμενα μεταναστών και προσφύγων από τοίχους εγκαταλειμμένων βιομηχανικών χώρων όπου έζησαν. Έπειτα, ο Ζώης Ζαβερδινός και ο Σωτήρης Θεριανός γράφουν για τον Λευκαδίτη εικαστικό Θεόδωρο Στάμο ως έναν φόρο τιμής για τα εκατό χρόνια από τη γέννησή του, ενώ στη μεταφραστική λογοτεχνία έχουμε τους:FranzAdrianWendl από τον Χρήστο Ζάχο, Όσιαν Βουόνγκ από τη Χριστίνα Λιναρδάκη και Μαργκερίτ Ντυράς από τον Φοίβο Ι. Πιομπίνο.

Στην κατηγορία των δοκιμίων συναντούμε ποικιλία λογοτεχνικών φυσιογνωμιών να παρελαύνει, όπως ο Τίτος Πατρίκιος, μέσα από το κείμενο της Βαλεντίνης Χρ. Καμπατζά, «Η ταυτότητα και η λειτουργία της ποίησης μέσα από το ψυχαναλυτικό έργο του Τίτου Πατρίκιου “Σε βρίσκει η ποίηση”», ο AlbertCamus, επίσης μέσα από κείμενο της κ. Καμπατζά με τίτλο «Ο εκφυλισμός της ανθρώπινης φύσης και η επικράτηση του παραλόγου από το έργο του AlbertCamus». Στην ενότητα αυτή περιλαμβάνονται ακόμη τα δοκίμια: «Το Αϊβαλί στο έργο του Φώτη Κόντογλου» του Δημήτρη Ι. Καραμβάλη, «Από την προφορικότητα του τραγουδιού στη γραφή της ποίησης» του Σωκράτη Λ. Σκαρτσή, αλλά και δύο μυθολογικά δοκίμια του τελευταίου: «Το δέντρο στη Μυθολογία» και «Η ποίηση και το πουλί της γνώσης».

Στα εικαστικάπαρουσιάζονται οι εκθέσεις των καλλιτεχνών: Χρόνη Μπότσογλου (1981-2017), «Έκθεση χαρακτικών» στο Κέντρο Χαρακτικής Αθηνών, του Κυριάκου Κατζουράκη (1944-2021) «Αριστερά της λύπης» στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Αλίμου, του Σπύρου Κατσίμη με τις «Διαδρομές», καθώς και μια συνέντευξη του Ζαχαρία Κουμπλή στον Στέλιο Λουκά.

Το τεύχος αφιερώνει, επίσης, σελίδες του σε προτάσεις βιβλίων και περιοδικών.

Το επετειακό 68^ο τεύχος – «Η διαδρομή μας δύσκολη, προκλητική, ενίοτε τραγική και αβέβαιη»

Το γράμμα σύνταξης του 68^ουτεύχους του περιοδικού κάνει μια αναδρομή, με αφορμή τα 30 χρόνια κυκλοφορίας του, εξιστορεί εμπειρίες με ανθρώπους που πλαισίωσαν το περιοδικό και υπήρξαν συνοδοιπόροι στην «άνθιση» του «Μανδραγόρα»: «Η διαδρομή μας δύσκολη, προκλητική, ενίοτε τραγική –έφτασα συχνά να μακαρίζω τον πατέρα μου που έφυγε εν ηρεμία– και αβέβαιη τόσο που απορώ με τις εμπάθειες στα λογοτεχνικά πράγματα. Να δεχτούμε την ευτέλεια στην πολιτική όπου διακυβεύονται συμφέροντα εξ ου και συνέχεια τής κληρονομικώ δικαίω εμπλοκής από γενιά σε γενιά των διαδόχων σε βαθμό που αναρωτιέμαι αν άλλαξε το πολίτευμα ή ζούμε ακόμη τ’ αγαθά της ελέω θεού μοναρχίας. Αλλά όλες αυτές οι ασχήμιες στον λογοτεχνικό χώρο (και γνωριζόμαστε τόσο πολύ σ’ αυτόν τον μικρό τόπο) πώς εξηγούνται, ποια συμφέροντα εκπροσωπούν και τι άραγε διακυβεύεται σ’ έναν χώρο που υποτίθεται ότι αξιολογείται ισοτίμως το έργο του καθενός μας… Οι πολιτικοί μαλλιοτραβιούνται, κοινώς ξεκατινιάζονται, για την προκοπή του λαού και του τόπου διαγκωνιζόμενοι ποιος θα υποσχεθεί τα περισσότερα για να μας σώσει αποτελεσματικότερα. […] Το νέο τεύχος της 30χρονης πορείας μας συμπίπτει με της παλιάς κοπής εκλογικές αναμετρήσεις. Στην πνιγηρή προεκλογική περίοδο όπου ο φόβος του επικείμενου κακού υποκατέστησε το αίτημα ενός καλύτερου αύριο στο μόνο που μπορεί να ελπίζουμε είναι στη γρηγορότερη πτώση εποχών, έτοιμων από καιρό, να πέσουν μια ώρα αρχύτερα στην αφάνεια».

Αφιέρωμα στον Ηπειρώτη ποιητή του υπερρεαλισμού Αποστόλη Ζώτο

Στο πιο πρόσφατο τεύχος του «Μανδραγόρα» κυριαρχεί η παρουσία του ποιητή Αποστόλη Ζώτου,τον οποίο μελετούν οι: Αλέξης Ζήρας, Γιάννης Πατίλης, Κώστας  Κρεμμύδας, Γιώργος Γύτης, Πάνος Κυπαρίσσης, Κωνσταντίνα Οικονόμου-Ζώτου, Γιώργος Άλμης, Βασιλική Πανταζή, Σαββούλα Κούγγελη, Απόστολος Παλιεράκης,  Ζαχαρία Σώκου και Βασίλης Προκόπου. Στο αφιέρωμα περιλαμβάνονται μελέτες που αναδεικνύουν όψεις της ζωής του Ζώτου, αλλά και ανέκδοτα ποιήματα από τα αρχεία του. Ο Απόστολος Ζώτος ήταν φιλόλογος που υπηρέτησε στον Αστακό Αιτωλοακαρνανίας και στον Κολωνό, αλλά και ποιητής. Στα έργα του γίνεται πολύ συχνή αναφορά στην Ήπειρο. και ιδιαίτερα στον τόπο καταγωγής του την Κόνιτσα, στην οποία επέστρεψε το 2021, μόλις έναν χρόνο πριν πεθάνει. Οι πρόσφατες ποιητικές του συλλογές είναι οι εξής: «Νηπενθής μπερέτα στα άνθη του χάσματος» (Εκδόσεις του Φοίνικα, 2015), «Το λίπος του λύκου» (Εκδόσεις του Φοίνικα, 2009), «Ωδή στον ποταμό Αώο» (Εκδόσεις του Φοίνικα, 2007), κ.ά.

Ποικιλία θεματολογίας για όλους τους αναγνώστες και στο 68^ο τεύχος

Εκτός από το κεντρικό αφιέρωμα στον Ζώτο, οι αναγνώστες έχουν τη δυνατότητα να διαβάσουν ποικιλίααναγνωσμάτων και άλλων αφιερωμάτων, όπως είναι η συνέντευξη του πιο φανατικού φιλάθλου της Εθνικής Ομάδας ποδοσφαίρου,και όχι μόνο, Γιάννη Ματζουράνη από τους Σάββα Καράμπελα και Κώστα Κρεμμύδα. Επιπλέον, φιλοξενείται κείμενο για τον «Αρχάγγελο της Κυριακής» του Γιώργου Δεληκάρη, δια χειρός Νίκου Μαυρωνά.

Η ΜαρίαΚαλουπτσή παρουσιάζει επιλεγμένα ποιήματα τριών σύγχρονων Ισπανίδων ποιητριών, των Βιολέτας Νιέμπλα, Εύας Γκαγιούντ και Ναταλίας Βελάσκο, μεταφρασμένα και συνοδευμένα με ένα σύντομο εισαγωγικό σημείωμα. Οι μεταφράσεις συνεχίζονται με τα ποιήματα του Ντάντε Γκαμπριέλ Ροσέτι (1828-1882) και το εισαγωγικό σημείωμα της Μαρίνας Γεωργιάδου, καθώς και με ένα πεζό κείμενο της ΜαρκερίτΝτυράς, σε μετάφραση του Φοίβου Ι. Πιομπίνο.

Στην ενότητα των δοκιμίων, διακρίνουμε αυτό του«Αγνώστου Στρατιώτου», μια σύντομη περιήγηση στο πεζογραφικό έργο του Τόλη Νικηφόρου από τη Β. Χρ. Καμπατζά, αλλά και το δοκίμιο της Παρασκευής Μακρίδου για τη συλλογή του Αντώνη Φωστιέρη«Θάνατος ο Δεύτερος». Επίσης, οι αναγνώστες μπορούν να διαβάσουν τις «Όψεις της επίδρασης του Μπωντλαίρ στην ποίηση του Αντώνη Φωστιέρη» από τον Κοσμά Κοψάρη, για τη συλλογή ιστοριών «Θάνατος στην Τροία» του Μπιλγκέ Καρασού από τον Γεώργιο Μιχαλακόπουλο, για την «αρμονική συνεργασία της Τεχνητής Νοημοσύνης με τη Λογοτεχνία» από τη Βαλεντίνη Χρ. Καμπατζά και για τον Αργύρη Εφταλιώτη και τα «Εκατό χρόνια από την αποδημία του», που υπογράφειο Δημήτρης Ι. Καραμβάλης.

Για όσους αγαπούν το σκάκι, μπορούν να απολαύσουν την παρουσίαση της πολυσχιδούς προσωπικότητας του αρχιτέκτονα, αστρονόμου, βυζαντινολόγου και σκακιστή Ευγένιου Αντωνιάδη (1870-1944) από τον Σπύρο Ιλαντζή.

Στην ενότητα με τα θεατρικά, αναλύονται οι «Σκέψεις για το πεπρωμένο, τη μοίρα, το Καλό και το Κακό στον Μακμπέθ» από τον Παναγιώτη Πετρέλη, η «ομοιοπαθητική λειτουργία της δραματουργίας του Άντον Τσέχωφ» από την Ευσταθία Δήμου. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται τέσσερα έργα της σύγχρονης ελληνικής δραματουργίας των: Ευαγγελίας Γατσωτή, Ανθής Τσιρούκη, Μαρίας Κυριακή και Δημήτρη Δημητριάδη και μια περφόρμανς της Έλενας Μαυρίδου με άξονα τον «τοκετό», τις πολλαπλές εκφάνσεις του και τους πολιτικοοικονομικούς συμβολισμούς του από τον Νεκτάριο-Γεώργιο Κωνσταντινίδη.

Στις σελίδες που είναι αφιερωμένες στα εικαστικά, φιλοξενείται κείμενο για έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες ζωγράφους της Γενιάς του ’30, τον Γεράσιμο Στέρη, μια αναφορά στην έκθεση του Γιώργου Ξένου στο Μέγαρο Μουσικής «Σκεπτόμενοι, Σκιές, Τόποι περισσυλλογής» σε επιμέλεια της Άννας Καφετσή. Επιπλέον, τιμάται το έργο του γλύπτη Μεμά Καλογηράτου και, τέλος, γίνεται αναφορά στην έκθεση ζωγραφικής στη Ζυρίχη δύο εικαστικών του Διονύση-Ζώη Ζαβερδινού και του Σωτήρη Θεριανού με καταγωγή από τη Λευκάδα.

Στην ενότητα της μουσικής συναντούμε κείμενα για τον αγαπημένο και πρόωρα χαμένο συνθέτη Νότη Μαυρουδή, ενώ το συγκεκριμένο τεύχος δεν παραλείπει να αφιερώσει σελίδες, όπως πάντοτε, και στις προτάσεις βιβλίων και περιοδικών.

Ο «Μανδραγόρας», 30 χρόνια μετά, ανθίζει ακμαίος και ευελπιστούμε να συνεχίσει να καρποφορεί στα βάθη των χρόνων.

*Η Αναστασία Χαλβατζοπούλου είναι τεταρτοετής φοιτήτρια του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας ΔΠΘ και επιμελήθηκε το παρόν κείμενο στο πλαίσιο της πρακτικής της άσκησης τον Μάιο του 2023.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.