Εννεα επιστημονες γραφουν για την πορεια της μεταπολιτευσης στην Ελλαδα του 21ου αιωνα

Η Ελλάδα του 21^ου είναι μια χώρα που βιώνει κρίσεις, με τις πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές να είναι πολλές και να συμβαίνουν σε σύντομα χρονικά διαστήματα. Διανύοντας μια περίοδο που για ακόμη μια φορά η χωρά βιώνει την προαναφερόμενη κατάσταση, και με αφορμή τα πενήντα χρόνια της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας, το συλλογικό έργο «Πού πηγαίνει η Μεταπολίτευση; Κλιματική, κοινωνική δικαιοσύνη και δημοκρατία στην εποχή των κρίσεων» έρχεται να υπενθυμίσει τι προηγήθηκε στα προηγούμενα χρόνια της μεταπολίτευσης και τι έχουμε να αντιμετωπίσουμε σήμερα ως κοινωνία, θέτοντας παράλληλα το ερώτημα αν μπορούμε να αλλάξουμε την υπάρχουσα εν βρασμώ κοινωνική κατάσταση. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις, σε επιμέλεια Δημήτρη Χριστόπουλου.

Όπως διαβάζουμε και από το οπισθόφυλλο του βιβλίου: «Η εικόνα του μέλλοντος της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας δεν εμπνέει αισιοδοξία. Οι υποδομές της χώρας, οι χώροι κοινωνικής μέριμνας και ευθύνης −από τα νοσοκομεία ως τα σχολεία−, εμφανίζουν σημάδια εγκατάλειψης που οδηγούν σε εκφυλισμό. Το δημόσιο σκεβρώνει, δεν είναι της μόδας, εγκαταλείπεται. Οι φυσικές καταστροφές επαναλαμβάνονται, σε βαθμό που έχουν γίνει πλέον μια μόνιμη έκτακτη ανάγκη. […] Κλιματικοί πρόσφυγες πλέον από την ίδια τη χώρα. Άνθρωποι που φεύγουν. “Braindrain” μνημειωδών διαστάσεων, από την αρχή της ελληνικής κρίσης ως σήμερα. Την ίδια στιγμή, η ελληνική οικονομία φωνάζει για εργατικά χέρια στον πρωτογενή τομέα, την κατασκευή και τον τουρισμό, αλλά δεν υπάρχουν. Η αγοραστική δύναμη κατακρημνίζεται, κι έπειτα διερωτόμαστε γιατί οι άνθρωποι φεύγουν.

        Η Γ΄ Ελληνική Δημοκρατία γιορτάζει τα πενήντα της χρόνια κουρασμένη και διόλου ελκυστική. Οι θεσμοί λογοδοσίας ατροφούν. Ο κοινοβουλευτικός έλεγχος αδρανοποιείται. Οι ανεξάρτητες αρχές −άλλοτε η μεγάλη υπόσχεση− σιγάζουν όταν κάνουν τη δουλειά τους, επειδή είναι ενοχλητικές. Η Δικαιοσύνη ασθμαίνει, σε βαθμό αυτοακύρωσης. Το έλλειμμα πλουραλισμού στον Τύπο είναι ντροπιαστικό. Οι υποκλοπές θέλουν να δείχνουν κανονικότητα. […]Μας φαίνεται κανονικό άνθρωποι να είναι κλεισμένοι σε «δομές» για πρόσφυγες στα νησιά. Όπως πριν από πενήντα χρόνια ήταν οι εξόριστοι στα ίδια περίπου νησιά. Οι ηθικοί και πολιτικοί φραγμοί αμβλύνονται σε βαθμό εγκληματικό.

Συνειδητοποιούμε, λοιπόν, πως η κλιματική αλλαγή, που έχει ήδη γίνει κλιματική κρίση, οξύνει τις κοινωνικές ανισότητες. Πως χωρίς ενεργειακή και κλιματική δικαιοσύνη δεν απειλείται απλώς η φύση, αλλά και η ίδια η δημοκρατία. […] Πως οι κοινωνικές ανισότητες ροκανίζουν τα εύθραυστα θεμέλια της κουρασμένης δημοκρατίας, σε μια κοινωνία που πλέον νιώθει ενδημικά τη φτώχεια. Επομένως, δεν συζητάμε για τρία χωριστά θέματα. Δεν συζητάμε δηλαδή για το κλίμα, την οικονομία-εργασία και τη δημοκρατία-θεσμούς. Συζητάμε για ένα σύνολο ζητημάτων, ένα ενιαίο πολιτικό επίδικο, που συγκροτεί αναγκαστικά ένα ενιαίο πολιτικό υποκείμενο.

Αυτή η ιδέα του συνόλου υποκειμένου είναι το κεκτημένο της συγκυρίας. Η ενσάρκωση όμως της ιδέας, το υλικό της αποτύπωμα, είναι το ζητούμενο. […] Η πολιτική είναι agenda setting. Οι ατζέντες συγκρούονται. Η πάλη των ιδεών σε μια κοινωνία δεν είναι διενέξεις θεωριών, αντιλήψεων και δοξασιών μεταξύ καλοπροαίρετων (ή μη) πανεπιστημιακών. Είναι στρατηγικές που ζητούν υλοποίηση, όχι ιστορικά αυθαίρετα, αλλά με βάση ανάγκες, συμφέροντα και ιδέες που ηγεμονεύουν ή δεν ηγεμονεύουν, αντίστοιχα, μέσα στα πολιτικά μέτωπα που διαμορφώνονται σε κάθε δεδομένη στιγμή. Σε τελική ανάλυση, αυτές οι ιδέες αντανακλούν και συγκροτούν αντιμαχόμενα μέτωπα για έναν καλύτερο κόσμο.

Δ.Χ.»

Τις παραπάνω συνθήκες και καταστάσεις επιχειρούν να αναλύσουν εννέα σημαντικοί  έλληνες επιστήμονες, ο καθένας από το δικό του μετερίζι: ο Καθηγητής Πολιτειολογίας του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης & Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου και Κοσμήτορας στη Σχολή Πολιτικών Επιστημών Δημήτρης Χριστόπουλος, η Καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας και Πρύτανις Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών Χριστίνα Κουλούρη, η διευθύντρια περιβαλλοντικής πολιτικής της WWF Θεοδότα Νάντσου,  η δικηγόρος, Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου και του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης και μέλος της ανεξάρτητης Αρχής Διασφάλισης Απορρήτου των Επικοινωνιών Κατερίνα Παπανικολάου, η δικηγόρος Κλειώ Παπαπαντολέων, ο Επίκουρος Καθηγητής του τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Λουδοβίκος Κωτσονόπουλος, ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου, μέλος του Συμβουλίου Νομισματικής Πολιτικής της Τράπεζας της Ελλάδας Δημήτρης Σιδέρης, η ψυχολόγος και επιστημονική συνυπεύθυνη Orlando LGBT Έλενα-Όλγα Χρηστίδη και ο εκπαιδευτικός, διευθυντής του Σημείου για τη Μελέτη της Ακροδεξιάς Κωστής Παπαϊωάννου.

Χρήστος Λάσκος,*

 «Αναλύοντας οι συντελεστές του τόμου διαφορετικές πλευρές της κοινωνίας και του κράτους μας οριοθετούν μια συζήτηση που είναι και θα είναι διαρκώς −και όλο και περισσότερο− αναγκαία»

Ο Χρήστος Λάσκος, οικονομολόγος, και καθηγητής λυκείου, αρθρογραφεί στο alterthessγια το «Πού πηγαίνει η Μεταπολίτευση;», γράφοντας για τα πολιτικά δρώμενα των τελευταίων χρόνων που οδήγησαν στη σημερινή εικόνα της χώρας και τους κοινωνικούς συμμάχους της σημερινής κυβέρνησης.

«[…] Αναλύοντας οι συντελεστές του τόμου διαφορετικές πλευρές της κοινωνίας και του κράτους μας −κλιματική κρίση, δημοκρατία, δικαιώματα, ασφάλεια και «ασφάλεια», δικαστική εξουσία και ταξικότητα, κοινωνικό κράτος, ελληνική οικονομία…−, οριοθετούν μια συζήτηση που είναι και θα είναι διαρκώς − και όλο και περισσότερο−  αναγκαία.

Η περιγραφή της κυβερνητικής ασυδοσίας, από τις οικονομικές δοσοληψίες πέραν συχνά ακόμη και της τυπικής νομιμότητας, μέχρι τη μετωπική αντιπαράθεση με τις ανεξάρτητες αρχές, τις τόσο χιλιοτραγουδισμένες από τους ίδιους τους νεοφιλελεύθερους, και από τον ολοκληρωτικό έλεγχο της πληροφόρησης μέχρι τον εκτεταμένο χύδην ορμπανισμό, μας δίνει τη δυνατότητα να συνοψίσουμε στοιχεία μιας βιωμένης δυστοπίας, η οποία γίνεται όλο και περισσότερο κανονική. Και, όλο και περισσότερο αποδεκτή ως τέτοια. Οι ματαιώσεις μετά το 2015 και η έμπρακτη αποδοχή της ΤΙΝΑ από τις κυβερνήσεις του Τσίπρα, νομίζω, έπαιξαν μεγάλο ρόλο σε αυτό. Στη βάση αυτών ανασυντάχθηκε και επανέκαμψε βίαια μια Δεξιά εντελώς απαξιωμένη. Πολλά από όσα συμβαίνουν σήμερα είναι τα επίχειρα των αρνητικών προσδοκιών, που διαμορφώθηκαν στην ελληνική κοινωνία από την οικτρή κατάληξη της ελπίδας “που δεν ήλθε”.

Είναι πιθανό οι συγγραφείς του τόμου να μην μοιράζονται αυτές τις απόψεις. Νομίζω, όμως, ότι άρρητα τα κείμενά τους προσφέρουν στο προηγούμενο επιχείρημά μου.

Η επισήμανση, για παράδειγμα, της Θεοδότας Νάντσου σχετικά με την αναγκαιότητα πλήρους απόρριψης των εξορύξεων στην ανατολική Μεσόγειο είναι ενδεικτική. Για να μην αναφερθώ στην εξωτερική πολιτική και τους εξοπλισμούς ή τον φράκτη και τη σχέση με την Εκκλησία και άλλα ων ουκ έστιν αριθμός.

Δεν υπάρχει, ωστόσο, αμφιβολία ότι η σημερινή ΝΔ αντιπροσωπεύει μια ιδιαίτερη τομή μέσα στη μεταπολιτευτική συνέχεια. Ποτέ πριν δεν υπήρξε κυβέρνηση τόσο ισχυρή, με τόση αυτοπεποίθηση και τέτοια επιθετικότητα. Η κοινωνική συμμαχία, που την στηρίζει, έμαθε το μάθημά της. Με κορμό τον λαό της ιδιοκτησίας, τα μικρά και μεγάλα αφεντικά, με σταθερή βάση ενός πάνω από 30% ταξικά απολύτως συνειδητοποιημένων ευκατάστατων κυρίων και κυριών και με μια περιφέρεια συντηρητικών έως σκοταδιστικών «λαϊκών» κατηγοριών βάζει τις βάσεις για μετασχηματισμούς πολύ δύσκολα αναστρέψιμους στο μέλλον. Όταν, ίσως, θα χρειάζεται επανάσταση για να καταργήσεις τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, π.χ.

[…] Το χάος ήδη επελαύνει. Η κατάρρευση, ίσως, δεν είναι μακριά. Αν ζεις και στη γαλάζια μας πατρίδα τα πράγματα είναι ακόμη πιο επικίνδυνα. Και παραμετρικές αλλαγές στον αχαλίνωτο καπιταλισμό της εποχής μας δεν προβλέπονται».

*Χρήστος Λάσκος, «Φταίει το κακό μας ριζικό;», «alterthess.gr», 15/2/2024

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.