«Εναντια σε φρουρια και τειχη»

Μία εναλλακτική αναγνωστική πρόταση για τις προεπαναστατικές πολιτικές, πολιτιστικές και κοινωνικές ζυμώσεις του Ελληνισμού

Μία εναλλακτική αναγνωστική πρόταση η οποία επικεντρώνεται στην προετοιμασία και την πρώτη φάση της Ελληνικής Επανάστασης –και συνάμα αποτελεί καρπό έρευνας και συγγραφής την περίοδο της καραντίνας– είναι το νέο πόνημα του Γιώργου Μαργαρίτη, καθηγητή Σύγχρονης Πολιτικής Ιστορίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. Το βιβλίο αυτό πρέπει να διαβαστεί ως εισαγωγή στα γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης, όπως μας λέει ο ίδιος συγγραφέας στον πρόλογο, αφού μία διεξοδική αναφορά σε αυτά δεν θα μπορούσε παρά να είναι τεράστια σε όγκο, σε αντίθεση με το εν λόγω εγχείρημα.

Ο Γιώργος Μαργαρίτης δεν θέλει να παραδώσει στο κοινό ένα πόνημα το οποίο να παραθέτει απλά γεγονότα τα οποία είναι ήδη γνωστά, αλλά, αντίθετα, αφιερώνει μεγαλύτερο μέρος στην ερμηνεία τους και στον φωτισμό κάποιων άγνωστων πτυχών της Επανάστασης. Ένα από αυτά είναι το σχέδιο του ξεσηκωμού για την Κωνσταντινούπολη, ένα σχέδιο το οποίο είχε καθοριστεί αόριστα από τη Φιλική Εταιρεία για τις πρώτες μέρες του ξεσηκωμού και το οποίο τελικά δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ αφού ήταν φυσικά και κάπως ουτοπικό.

Ο Γιώργος Μαργαρίτης δεν θέλει να παραδώσει στο κοινό ένα πόνημα το οποίο να παραθέτει απλά γεγονότα τα οποία είναι ήδη γνωστά, αλλά, αντίθετα, αφιερώνει μεγαλύτερο μέρος στην ερμηνεία τους και στον φωτισμό κάποιων άγνωστων πτυχών της Επανάστασης. Ένα από αυτά είναι το σχέδιο του ξεσηκωμού για την Κωνσταντινούπολη, ένα σχέδιο το οποίο είχε καθοριστεί αόριστα από τη Φιλική Εταιρεία για τις πρώτες μέρες του ξεσηκωμού και το οποίο τελικά δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ αφού ήταν φυσικά και κάπως ουτοπικό

Άλλο άγνωστο, εν πολλοίς, θέμα στο ευρύ κοινό αποτελεί η τύχη των μουσουλμάνων της Πελοποννήσου και οι δυσκολίες τις οποίες αυτοί αντιμετώπισαν με το ξέσπασμα της Επανάστασης, όπως και το παράξενο «πανηγύρι-παζάρι» που έλαβε χώρα έξω από τα τείχη της Τριπολιτσάς σχετικά με την παράδοση των πολιορκούμενων Τούρκων και την τύχη της λείας.

Ο συγγραφέας ρίχνει ιδιαίτερο φως στις προεπαναστατικές πολιτικές, πολιτιστικές και κοινωνικές ζυμώσεις του Ελληνισμού, οι οποίες οδήγησαν στο ξέσπασμα της Επανάστασης. Δεν παραθέτει μόνο τον Κοραή και τον Βελεστινλή ως πρωτεργάτες της Ελληνικής Ανεξαρτησίας, αλλά πιάνει το νήμα που οδήγησε σε αυτούς από ακόμη νωρίτερα, από τους «Δημητριείς», ήτοι τον Δανιήλ Φιλιππίδη και τον Γρηγόριο Κωνσταντά με τη «Νεωτερική Γεωγραφία» τους. Δεν αφήνει απέξω ούτε την «Ελληνική Νομαρχία» ως τα κείμενα τα οποία γράφτηκαν προεπαναστατικά και οδήγησαν στην έκρηξη της Παλιγγενεσίας.

Το εξώφυλλο της «Ελληνικής Νομαρχίας ήτοι Λόγος περί Ελευθερίας», που τυπώθηκε στην Ιταλία το 1806 «παρά Ανωνύμου του Έλληνος», ενός κειμένου με αφυπνιστικό-εθνεγερτικό χαρακτήρα, καθώς και το εξώφυλλο του πρώτου τόμου της «Νεωτερικής Γεωγραφίας» των Δανιήλ Φιλιππίδη και Γρηγόριου Κωνσταντά, που εκδόθηκε στη Βιέννη το 1791 και, χάρη στην οξεία κριτική του περιηγητική ματιά και τη δημοτική του γλώσσα, κατατάσσεται ως ένα από τα κορυφαία διαφωτιστικά κείμενα του 18ου αι. Χαρακτηριστικό είναι πως αυτά τα δύο έργα μνημονεύονται και από τον Γιώργο Μαργαρίτη, ο οποίος «ρίχνει ιδιαίτερο φως στις προεπαναστατικές πολιτικές, πολιτιστικές και κοινωνικές ζυμώσεις του Ελληνισμού, οι οποίες οδήγησαν στο ξέσπασμα της Επανάστασης. Δεν παραθέτει μόνο τον Κοραή και τον Βελεστινλή ως πρωτεργάτες της Ελληνικής Ανεξαρτησίας, αλλά πιάνει το νήμα που οδήγησε σε αυτούς από ακόμη νωρίτερα, από τους “Δημητριείς”, ήτοι τον Δανιήλ Φιλιππίδη και τον Γρηγόριο Κωνσταντά με τη “Νεωτερική Γεωγραφία” τους. Δεν αφήνει απέξω ούτε την “Ελληνική Νομαρχία” ως τα κείμενα τα οποία γράφτηκαν προεπαναστατικά και οδήγησαν στην έκρηξη της Παλιγγενεσίας»

Εν συνεχεία, ασχολείται με τη Φιλική Εταιρεία διεξοδικά, καθώς και με την επανάσταση στη Μολδοβλαχία, το «Μερικόν Σχέδιον» της Κωνσταντινούπολης, για να καταλήξει στην επανάσταση στον Μοριά. Εκεί περιγράφει αναλυτικά τις μάχες πίσω από τα τείχη, στην Καλαμάτα, το Νιόκαστρο, την Κόρινθο και την Τριπολιτσά.

Εν ολίγοις, πρόκειται για ένα πόνημα στο οποίο αξίζει να λάβει μία ξεχωριστή θέση ανάμεσα στην πληθώρα των βιβλίων για το 1821 που εκδίδονται με αφορμή την επέτειο των 200 χρόνων από την Παλιγγενεσία.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.