«Εμμονη»: Ενα διχτυ παθων και παραπλανησης με φοντο τη βικτωριανη εποχη
Αντόνια Σ. Μπάιατ, «Εμμονή», μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Πόλις, σ. 656
Επανακυκλοφόρησε προσφάτως στα ελληνικά το πολυβραβευμένο μυθιστόρημα της βρετανίδας συγγραφέως, βιογράφου και κριτικού λογοτεχνίας Αντόνια Σ. Μπάιατ, υπό τον νέο τίτλο «Εμμονή», από τις εκδόσεις Πόλις. Σημειωτέον πως το ρομαντικό αυτό μυθιστόρημα μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 2007 από τις εκδόσεις Λιβάνης, υπό τον τίτλο «Αιχμάλωτα πάθη».
Το κλασικό αυτό πλέον αγγλικό πεζογράφημα, που εκτείνεται σε 656 σελίδες και έλαβε το 1990 το βραβείο Booker, χαρακτηρίζεται όχι μόνο ως αφηγηματικός άθλος, μιας και η συγγραφέας του συμπλέκει με αριστοτεχνικό τρόπο ποικίλα κειμενικά είδη, όπως επιστολές, ημερολογιακές καταγραφές, επική και λυρική ποίηση αλλά και κριτικό δοκίμιο, συνάμα όμως και ως μεταφραστικός άθλος, τον οποίο ανέλαβε να φέρει εις πέρας στα ελληνικά η Κατερίνα Σχινά, η οποία και κατάφερε και απέδωσε το καινοτόμο αυτό μυθιστόρημα με ενάργεια, λεκτικό πάθος και ανάλογη σαγηνευτική γραφή.
Στο μυθιστόρημα, το νήμα της αφήγησης κινούν δύο «ζευγάρια», ένα που ανήκει στη βικτωριανή εποχή και ένα στη συγχρονία. Όλα ξεκινούν όταν ο ερευνητής Ρόλαντ Μίτσελ ανακαλύπτει στη βιβλιοθήκη του Λονδίνου άγνωστα προσχέδια επιστολής του βικτωριανού ποιητή Ράντολφ Χένρι Ας προς την ερωμένη του. Ο Μίτσελ, μπροστά στη «μεγαλειώδη» αυτή ανακάλυψη, δεν διστάζει να κλέψει τα χειρόγραφα, να εξαπατήσει και να επιδοθεί σε μια διαρκή έρευνα, που τον οδηγεί τελικά στην ερωμένη τού Ας, η οποία, αν και στην αρχή καλύπτει την ταυτότητά της ένα πέπλο μυστηρίου, τελικά ταυτίζεται στο πρόσωπο μιας άλλης ποιήτριας της εποχής του, της Christabel LaMotte.
Το έργο της LaMotte μελετά εκείνη την εποχή η φεμινίστρια και πρωτοπόρος των γυναικείων σπουδών Μωντ Μπέιλι, η έτερη πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματος, με τη βοήθεια της οποίας ο Μίτσελ θα επιχειρήσει να διαλευκάνει το ερωτικό μυστήριο που φαίνεται να περιβάλλει την επιστολή. Οι δυο τους, κρυφά από συναδέλφους και ανταγωνιστές μελετητές, θα αποδυθούν σ’ ένα ασθματικό κυνήγι θησαυρού και πολύ γρήγορα η διανοητική τους περιπέτεια θα γίνει και πραγματική. Καταλαμβάνονται από την «εμμονική» αναζήτηση της αλήθειας, που τους οδηγεί σε οδυνηρές ανακαλύψεις και μυστικά καλά κρυμμένα.
Από τα αρχοντικά του Λίνκολνσαϊρ στους βαλτότοπους και στις λίμνες του βόρειου Γιορκσάιρ, από τους θρύλους για τη Νεράιδα Μελουζίνα και την καταποντισμένη πόλη Υς στις φυσιοδιφικές αναζητήσεις και τις πνευματιστικές ανησυχίες των επιφανών βικτοριανών, από τους παράνομους έρωτες στις ρομαντικές αυτοκτονίες, το κορυφαίο μυθιστόρημα της βραβευμένης Aγγλίδας συγγραφέως υφαίνει ένα δίχτυ παθών, παραπλάνησης και τραγωδίας.
Αργυρώ Μαντόγλου, «Η Μπάιατ έχει αναπλάσει τον κόσμο του δεκάτου ενάτου αιώνα με το λογοτεχνικό του μεγαλείο»
Η συγγραφέας και μεταφράστρια Αργυρώ Μαντόγλου, σε κριτική της στον ιστότοπο “bookpress”, σημειώνει για το αριστούργημα της Μπάιατ: «Στο μυθιστόρημα δεν υπάρχει κανένα γεγονός που να μην παίξει αργότερα τον ρόλο του στο μέλλον και να μη βρει τη θέση του στη μεγαλύτερη εικόνα. Αυτό που στην αρχή μοιάζει τυχαίο καταλήγει να είναι μέρος μιας αλυσίδας γεγονότων που, λόγω της άγνοιας και των χαμένων κρίκων, προβάλλει μυστηριώδες και σκοτεινό. Η αποκατάσταση και η συγκέντρωση πληροφοριών προσφέρουν μεν ερμηνείες, αλλά κάποια μυστήρια δεν πρόκειται ποτέ να έρθουν στην επιφάνεια, είτε λόγω της απουσίας γραπτών μαρτυριών και της έλλειψης ντοκουμέντων είτε λόγω της προκατάληψης των μελετητών. Η Μπάιατ, πίσω από την πολυδαίδαλη πλοκή του μυθιστορήματος, την επιστράτευση πλήθους θεωρητικών μεθόδων προσέγγισης, την εξαντλητική έρευνα, την ενορχήστρωση εγκιβωτισμένων μυστηρίων, τις κλοπές ντοκουμέντων και βιογραφικού υλικού, μοιάζει να ισχυρίζεται πως ποτέ δεν πρόκειται να έρθει στο φως ολόκληρη η αλήθεια, εκτός από μια εκδοχή της, ενώ το βάρος πέφτει σε αυτούς που θα αναλάβουν την έρευνα, οι οποίοι λειτουργούν και ως ντετέκτιβ.
Οι ήρωες της Μπάιατ έχουν πολλά εμπόδια να υπερπηδήσουν, έναν αριθμό μυστήριων να επιλύσουν, πλήθος ντοκουμέντων να ξεθάψουν για να πλησιάσουν την “ενήλικη αλήθεια” – την ιστορική στιγμή που υπάρχει η απαιτούμενη ωριμότητα και το κατάλληλο πεδίο αποδοχής της. Η εμμονή των δυο σύγχρονων εραστών με το παρελθόν σβήνει το παρόν μέχρι να πάρει τη θέση που του αρμόζει και τότε να επιτρέψουν και στις δικές τους επιθυμίες να εκδηλωθούν
Οι ήρωες της Μπάιατ έχουν πολλά εμπόδια να υπερπηδήσουν, έναν αριθμό μυστήριων να επιλύσουν, πλήθος ντοκουμέντων να ξεθάψουν για να πλησιάσουν την “ενήλικη αλήθεια” – την ιστορική στιγμή που υπάρχει η απαιτούμενη ωριμότητα και το κατάλληλο πεδίο αποδοχής της. Η εμμονή των δυο σύγχρονων εραστών με το παρελθόν σβήνει το παρόν μέχρι να πάρει τη θέση που του αρμόζει και τότε να επιτρέψουν και στις δικές τους επιθυμίες να εκδηλωθούν.
Η Μπάιατ έχει αναπλάσει τον κόσμο του δεκάτου ενάτου αιώνα με το λογοτεχνικό του μεγαλείο και κατασκεύασε χαρακτήρες μεγάλου βάθουςπου γοητεύονται απ’ αυτόν, εμπλέκοντας επιδέξια τις δυο παράλληλες πλοκές και οδηγώντας το κάθε κεφάλαιο σε ένα κρεσέντο που προκαλείται κυρίως από το πάθος της ίδιας της συγγραφέως για τη γλώσσα και τη γραφή. Το πάθος, η επαγρύπνηση και η εμμονή είναι κεντρικά μοτίβα του έργου. Η εμμονή εμφανίζεται με διάφορους τρόπους και είναι μια ποιότητα που όλοι διαθέτουν. Υπάρχει η εμμονή του Ρόλαντ με τα κλεμμένα γράμματα, η αμοιβαία εμμονή των νεκρών εραστών αλλά και των επιγόνων τους, των ακαδημαϊκών με το αντικείμενο της έρευνάς τους, αλλά και η εμμονή των χαρακτήρων με τη σεξουαλικότητα».
Η «εμμονική» Αντόνια Σ. Μπάιατ
Η πολυγραφότατη Αντόνια Σούζαν Μπάιατ γεννήθηκε στο Γιορκσάιρ της Αγγλίας στα μέσα της δεκαετίας του 1930. Σπούδασε στο Γιορκ και στο Κολέγιο Νιούμαν του Κέιμπριτζ και δίδαξε στη Σχολή Τέχνης και Σχεδίου του Κεντ, καθώς και στο University College του Λονδίνου, πριν αρχίσει ν’ ασχολείται αποκλειστικά με τη συγγραφή. Είναι επίσης τακτική συνεργάτις των έντυπων “Times Literary Supplement”, “Independent” και “The Sunday Times”. Για τις υπηρεσίες της στη λογοτεχνία, της απονεμήθηκε το 1999 ο τίτλος της Λαίδης (Dame Commander of the Most Excellent Order of the British Empire, DBE).
Στα ελληνικά κυκλοφορούν τα βιβλία της: «Ιστορίες του Ματίς» (Α. Α. Λιβάνης, 1994), «Άγγελοι και έντομα» (Α. Α. Λιβάνης, 1996), «Ο Πύργος της Βαβέλ» (Α. Α. Λιβάνης, 1998), «Αιχμάλωτα πάθη» (Α. Α. Λιβάνης, 2007), και «Η δασκάλα με τα μαύρα και άλλες ιστορίες τρόμου» (Μεταίχμιο, 2010).
*Ο Νεκτάριος Μουρδικούδης είναι φιλόλογος και έχει ολοκληρώσει τις μεταπτυχιακές του σπουδές.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.