Εμφανες θα μεινει το κομματι του Βυζαντινου Πυργου και του Τειχους στη Σοφουλη

Σημαντικά κινητά ευρήματα ήρθαν στο φως και στην πύλη του κάστρου

 
Λύση ώστε το κομμάτι του τείχους και ο πύργος που αποκαλύφθηκε στην οδό Σοφούλη να παραμείνουν εμφανή, χωρίς να εμποδιστεί η κυκλοφορία, φαίνεται πως βρέθηκε από την ΕΦΑ Ροδόπης και τον Δήμο Κομοτηνής, προσαρμόζοντας και τις ανάγκες των παρεμβάσεων που πραγματοποιούνται στην περιοχή.
 
Έτσι το κομμάτι του πύργου και του τείχους θα ανακτηθεί κατά 30 εκ. και θα έρθει στην ίδια ευθεία με το δρόμο όταν ολοκληρωθούν οι παρεμβάσεις που γίνονται στην οδό. Τα 30 εκατοστά θα συμπληρωθούν από τα ίδια τα υλικά του πύργου, δηλαδή με κονιάματα που έχει το ίδιο το κάστρο, και με ποταμίσιες κροκάλες. Οι κυβόλιθοι δε που θα τοποθετηθούν στο δρόμο θα συμπληρώνουν τα τμήματα που χρειάζεται.
 
Έτσι αφενός η διαδρομή του τείχους θα είναι εμφανής χωρίς να καλυφθεί, με ταυτόχρονη προστασία του αρχαιολογικού ευρήματος από τις καιρικές συνθήκες και τη φθορά, αφετέρου θα μπορούν τα οχήματα να κινούνται κατά μήκος του δρόμου. Η ίδια τακτική μάλιστα θα ακολουθηθεί και στο βόρειο μέρος του κάστρου, στην αρχή της οδού Σοφούλη, όπου κάτω από το οδόστρωμα κρύβεται ακόμα ένας πύργος.
 
Βέβαια οι αρχαιολόγοι και όλοι όσοι εργάζονται στο έργο της ανάδειξης του Βυζαντινού Τείχους, έχουν προχωρήσει και σε άλλες σημαντικές παρεμβάσεις, λόγω της σπουδαιότητας των ευρημάτων που έχουν βρεθεί και σε άλλα σημεία, ιδιαίτερα στην πύλη που αποκαλύφθηκε στην αυλή του 1ου Δημοτικού Σχολείου. Για αυτό και μετά από αίτησή που υποβλήθηκε στην Περιφέρεια, επεκτάθηκε και ο χρονικός ορίζοντας του έργου, αλλά και το συμβατικό του αντικείμενο, με υπερδιπλασιασμό και του προϋπολογισμού του.
 

Προσαρμογή στο αίτημα της τοπικής κοινωνίας

 
Το πώς φτάσαμε να έχουμε έναν πύργο μέσα στο δρόμο, περιέγραψε η κ. Σοφία Ακριβοπούλου, Τμηματάρχης Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, Τεχνικών Έργων και Μουσείων, η οποία σημείωσε πως η διάνοιξή του δρόμου ξεκίνησε το 1950 και υλοποιήθηκε το 1952, οπότε καταστράφηκε αυτό το τμήμα του τείχους, όπως και το αντίστοιχο στο ύψος του ΡΕΞ.
 
Ο δρόμος αυτός κυβοστρώθηκε, όπως όλοι οι αντίστοιχοι, και το 1970 ξεκινά η ασφαλτόστρωση του δρόμου. Εκείνη την περίοδο γίνεται ανασκαφή στην Σοφούλη, όπου εντοπίζονται ο πύργος που αποκαλύφθηκε πρόσφατα και ο αντίστοιχος πύργος στο ύψος του ΡΕΞ, που θα αποκαλυφθεί στις επόμενες εργασίες. Τότε οι πύργοι σκάφτηκαν μέχρι τα θεμέλια, αφαιρέθηκαν τα κινητά ευρήματα, και έγινε μια ολοκληρωμένη ανασκαφή, όμως έκτοτε το θέμα λίμνασε.
 
«Τώρα βλέπουμε μια ενδιαφέρουσα επιστροφή, αφενός αφαιρούμε την άσφαλτο για να βάλουμε κυβόλιθο, και σκεφτόμαστε μήπως ανατρέψουμε την παρέμβαση του ’50, καθώς υπάρχουν συμπολίτες μας που ζητούν να γίνει αρχαιολογικός χώρος και ενδεχόμενος πεζόδρομος» τόνισε η κ. Ακριβοπούλου εξηγώντας πως είναι σημαντικό ότι στέκονται κριτικά απέναντι στις ανάγκες που έφεραν τα μνημεία σε αυτή την κατάσταση.
 
Για αυτό και προχώρησαν στη λύση που θα υλοποιηθεί, ώστε και να είναι εμφανές το τμήμα του τείχους, αλλά και να δώσουν τη δυνατότητα στο Δήμο, αν επιλέξει, όπως έχουν υπάρξει προτάσεις, να μετατρέψει στο μέλλον το δρόμο σε πεζόδρομο, να έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει η περαιτέρω ανάδειξη του τείχους.
 

Λύση μέσα από την συμπλήρωση με τα ίδια τα υλικά του πύργου

 
Όπως ανέφερε ο κ. Γιώργος Ευφραιμίδης, αρχιτέκτονας ΙΔΟΧ του έργου «Ολοκληρωμένες δράσεις ανάδειξης και προσβασιμότητας του Βυζαντινού κάστρου» η συνεργασία τους με την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου, είναι πολύ καλή, και ο νέος Αντιδήμαρχος Τεχνικών, κ. Δημήτρης Καρασταύρου, θέλει να ολοκληρωθεί η ανάδειξη γύρω από το κάστρο.
 
Την ανασκαφή παρακολούθησε ο αρχαιολόγος του έργου κ. Περικλής Σλαμπέας, παρόλο που δούλευαν εργάτες του εργολάβου που έχει αναλάβει το έργο από το Δήμο, με επίβλεψη φυσικά των αρχαιολόγων.
 
Το κομμάτι του τείχους εμφανίστηκε μέχρι τα θεμέλιά του, καθαρίστηκε με πλυστικό μηχάνημα, πραγματοποίησαν αεροφωτογράφηση και τοπογράφησή του, παρόλο που άλλαξαν τα αρχικά σχέδια για το μέλλον αυτού του κομματιού.
 
Σε συνάντηση που είχαν με τον κ. Καρασταύρου και τη διευθύντρια της τεχνικής Υπηρεσίας κ. Δέσποινα Πάσσου, τονίστηκε πως αυτό το διάστημα δεν υπάρχει ωριμότητα να μετατραπεί η οδός σε πεζόδρομο, όπως έχει ειπωθεί από κάποιες πλευρές, αλλά για να διατηρήσει τη δυνατότητα ο Δήμος Κομοτηνής, αν ποτέ το επιθυμήσει, να μετατραπεί ο δρόμος σε πεζόδρομο, πρέπει να «σωθούν» οι πύργοι.
 
Για αυτό και δεν θα περάσει τελικά από επάνω σκυρόδεμα και στρώση από κυβόλιθους, όπως στο υπόλοιπο του δρόμου, αλλά επειδή βρέθηκε το τείχος 30 εκατοστά κάτω από το επίπεδο του δρόμου, θα γίνει ανάκτηση του ίδιου του πύργου.
 
Έτσι αυτά τα 30 εκατοστά θα συμπληρωθούν με τα ίδια τα υλικά του πύργου, δηλαδή με κονίαμα που έχει το ίδιο το κάστρο, και με ποταμίσιες κροκάλες, που βέβαια δεν θα προεξέχουν ώστε να χρησιμοποιείται ο δρόμος. Οι κυβόλιθοι από τον υπόλοιπο δρόμο, θα έρθουν μέχρι το όριο του πύργου, και στη συνέχεια θα είναι εμφανής ο πύργος, αλλά και το τείχος του κάστρου, τόσο στο δρόμο όσο και στο πεζοδρόμιο. Το νεότερο κομμάτι 30 εκ. που θα συμπληρωθεί θα είναι κατασκευή σύγχρονη, λειτουργώντας ως στρώμα θυσίας που θα προστατέψει το κανονικό τείχος από τα οχήματα για τα επόμενα χρόνια.
 
Ανάλογα θα γίνει η παρέμβαση και στην άλλη πλευρά της οδού Σοφούλη, μπροστά από το ΡΕΞ, όπου και βρίσκεται ακόμα ένας πύργος, και φυσικά κομμάτι του τείχους.
 
Να τονιστεί πως σχεδιάζονται περαιτέρω παρεμβάσεις από την Εφορεία Αρχαιοτήτων, στο χώρο που σήμερα βρίσκεται το πάρκινγκ παράλληλα του ΡΕΞ.
 
Αυτή την περίοδο ολοκληρώνεται μελέτη ανάπλασης όλης αυτής της περιοχής, για την οποία τα περισσότερα ζητήματα έχουν λυθεί αλλά πρέπει να γίνει μια παραχώρηση χρήσης μιας μεγάλης έκτασης του Υπουργείου Οικονομικών στο πάρκινγκ.
 

Επέκταση του έργου στην πύλη του κάστρου

 
Οι εργασίες στο Κάστρο, σημείωσε ο κ. Ευφραιμίδης, γίνονται μετά από ένταξη του έργου στην ΟΧΕ Εγνατίας Οδού, με την έναρξη των εργασιών να γίνεται τον Οκτώβριο του 2017, και αποτελεί συνέχεια του έργου που είχε γίνει την προηγούμενη προγραμματική περίοδο, όταν είχαν γίνει λιθοδομές, ανάκτηση πεσμένων τμημάτων και ανάδειξη συγκεκριμένου χώρου κοντά στο κάστρο.
 
Το τρέχον έργο, γίνεται σε συνέργεια με άλλα έργα που υλοποιεί ο Δήμος Κομοτηνής, μια εργολαβία του Υπουργείου Πολιτισμού για την αποκατάσταση του ΙΝ Κοίμησης της Θεοτόκου, και το έργο που γίνεται υπό την επίβλεψη της Περιφέρειας για το Μητροπολιτικό Μέγαρο.
 
Σε αυτό το πλαίσιο, οι αποχωματώσεις που έγιναν για το έργο της ΕΦΑ, είχαν μια σειρά από αποτελέσματα. Έτσι αποκαλύφθηκε, σε κάποια απόσταση από το 1ο Δημοτικό Σχολείο, η κεντρική πύλη του κάστρου, την οποία γνώριζαν, αλλά και στο σύνολό της η διπλή κλίμακα από πέτρα, ανόδου στον περίδρομο του κάστρου, που βρίσκεται στην ανατολική πλευρά, κοντά στο χώρο της πύλης, για την οποία τώρα θα ετοιμαστεί μελέτη ανάδειξης των ευρημάτων.
 
Μάλιστα ο χώρος που περιλαμβάνει και την πύλη παραχωρήθηκε επίσημα, για 30 χρόνια, από το Δήμο Κομοτηνής, όπου προετοιμάζεται η δημιουργία ενός μονοπατιού, που θα οδηγεί από την πλατεία αρχιεπισκόπου Χρυσάνθου, μέχρι τον ναό Κοίμησης της Θεοτόκου, με ανάλογη προσαρμογή φυσικά στην περίφραξη του σχολείου.
 

Σημαντικά ευρήματα στο χώρο της πύλης

 
Στο συγκεκριμένο χώρο είχαν και ένα πολύ ενδιαφέρον εύρημα, στην μασχάλη αυτής της πύλης, όπου βρέθηκε ένα αποθέτης, γεμάτος με νεότερα αντικείμενα, πολλά από τα οποία φαίνεται να σχετίζονται με την Βουλγαρική Κατοχή, και με την περίοδο της Διασυμμαχικής Διοίκησης, με κεραμική χρηστική, καθημερινά αγγεία, προσωπικά αντικείμενα, και πολλές στάμνες.
 
Με τα ευρήματα αυτά ασχολήθηκε ειδικότερα ο κ. Περικλής Σλαμπέας, αρχαιολόγος ΙΔΟΧ του έργου, σημειώνοντας πως εντοπίστηκαν πάνω από 100 ακέραια αγγεία, κατά βάση σταμνιά που είναι για μεταφορά νερού και χρονολογούνται στα τέλη του 18ου με αρχές του 19ου αιώνα.
 
Βέβαια έχουν εντοπιστεί και κάποιες προγενέστερες αυτών, αλλά και μεταγενέστερα ευρήματα, με τα τελευταία να αφορούν κυρίως σιδερένια αντικείμενα, όπως ένα σιδερένιο πιστόλι του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς και Βουλγάρικα νομίσματα από την ίδια εποχή.
 
Όλα αυτά είναι σε διαδικασία συντήρησης και αργότερα έκθεσης, σημείωσε.
 

Πώς θα διαμορφωθεί το υπόλοιπο του κάστρου

 
Ένα ακόμα από τα παραδοτέα, ήταν η διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου της νότιας πλευράς του Κάστρου, εντός της αυλής του ναού, όπου οι ανασκαφές εντόπισαν μεταβυζαντινό νεκροταφείο με 28 ταφές, που δεν έχει ολοκληρωθεί, γιατί πρέπει να κατέβουν σε χαμηλότερο επίπεδο.
 
Επιπλέον θα κατεδαφιστούν κάποια από τα κτίρια που βρίσκονται εκεί, ένα εκ των οποίων εφάπτεται σε ένα από τους πύργους του κάστρου, μετά από την οποία θα κριθεί αν χρειάζεται περαιτέρω επέμβαση στήριξης του πύργου στο κομμάτι που θα αποκαλυφθεί.
 
Επίσης από την άλλη πλευρά του δρόμου, θα πρέπει να αναδειχθούν τα κατάλοιπα ενός λουτρού  που βρέθηκαν πίσω από τη Λέσχη Κομοτηναίων εντός του κάστρου, με την ανασκαφή αυτή να επεκτείνεται μέχρι το σημερινό πεζοδρόμιο, ώστε να διαπιστωθεί το μέγεθός της, ενώ θα γίνουν και εργασίες στερέωσης στα κατάλοιπα της Εβραϊκής Συναγωγής.
 
Παράλληλα θα τοποθετηθούν μαντεμένιες θύρες στις εισόδους των πύργων, ενώ οι αποχωματώσεις που έγιναν στο πλαίσιο του έργου, αποκάλυψαν κάποια επιπλέον τοιχία εντός των πύργων, και φανέρωσαν σε βάθος την ευπάθεια της λιθοδομής περιμετρικά.
 
Όλα τα ευρήματα, είχαν σαν αποτέλεσμα να απευθυνθούν προς την Περιφέρεια με αίτημα για αύξηση φυσικού και οικονομικού αντικειμένου, με αποτέλεσμα να πάρουν χρονική παράταση για 30 μήνες, μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2022, υπερδιπλασιάζοντας και το ποσό κατά 860.000 ευρώ, φτάνοντας τα 1.560.000 ευρώ.
 

Συγκεκριμένες παρεμβάσεις στα ευρήματα

 
Με τη συντήρηση των κινητών ευρημάτων από τις ανασκαφές ασχολείται η κ. Ευαγγελία Γκουντάκου, συντηρήτρια έργων τέχνης, καθώς και σε κάποια σημεία του τείχους, όπου χρειάζονται καθαρισμοί και στερεώσεις.
 
Ειδικά ασχολήθηκε με ένα μεγάλο πιθάρι το οποίο εντοπίστηκε στην ανασκαφή της πύλης, το οποίο εντοπίστηκε ολόκληρο, όμως τους προβλημάτισε αρκετά πώς θα το αφαιρέσουν από το χώρο που εντοπίστηκε για να συντηρηθεί.
 
Για αυτό και έκανε κάποιες παρεμβάσεις σε αυτό, ώστε να αφαιρεθεί και να μεταφερθεί στον κατάλληλο χώρο για τη περαιτέρω συντήρησή του, καθώς και σωστικές παρεμβάσεις, ελπίζοντας πως θα το προστατέψουν αρκετά από τις καιρικές συνθήκες, ώστε να εκτίθεται, όταν ολοκληρωθούν οι εργασίες, εκεί όπου εντοπίστηκε.
 

Οι άνθρωποι πίσω από την ανάπλαση

 
Αξίζει να αναφερθούν όλοι όσοι ασχολούνται με την ανάπλαση του χώρου, αναδεικνύοντας την ιστορία του τόπου.
 
-Σοφία Ακριβοπούλου, Τμηματάρχης Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, Τεχνικών Έργων και Μουσείων
-Περικλής Σλαμπέας, αρχαιολόγος ΙΔΟΧ του έργου
-Γιώργος Ευφραιμίδης, αρχιτέκτονας ΙΔΟΧ του έργου
-Ευαγγελία Γκουντάκου, συντηρήτρια έργων τέχνης
-Άννα Ελευθεριάδου, λογίστρια
-Μαρία Παπαχαραλάμπου, εργατοτεχνίτρια ΔΕ
-Αμέτ Ισμαήλ, Μιχάλης Ευαγγέλου, Μιχάλης Μπαλαλίδης, Γιώργος Μπουργαζλής, Χρήστος Κούζμινας, ειδικευμένοι εργάτες ΥΕ

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.