Eιναι θεμιτη η αποδοση ενος κλασικου λογοτεχνικου αριστουργηματος σε μορφη κομικ;

H μεταφορά του κλασικού αριστουργήματος του Βρετανού συγγραφέα Τζωρτζ Όργουελ σε μορφή graphic novel οπωσδήποτε θα δημιουργήσει αίσθηση στο αναγνωστικό κοινό. Παράλληλα, θέτει, βέβαια, το εξής ερώτημα: είναι άραγε θεμιτή η μετατροπή του κειμένου ενός κλασικού λογοτεχνικού αριστουργήματος σε μορφή κόμικ;

Η απάντηση είναι απερίφραστα ναι, όσο κι αν αυτό συνεπάγεται πως μοιραία κάτι τέτοιο «ελαφραίνει» και απλοποιεί, ίσως, κάπως το κείμενο του βιβλίου. Με αυτόν τον τρόπο, όμως, ένα κορυφαίο κείμενο της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας γίνεται προσιτό σε όλους. Υπό μορφή κόμικ θα το διαβάσουν και άνθρωποι οι οποίοι σε διαφορετικές συνθήκες δεν θα το διάβαζαν ποτέ, ακόμη και παιδιά. Και ο καθένας θα εισπράξει ό,τι μπορέσει από αυτό, εξάλλου η τέχνη και η λογοτεχνία έχει διαφορετικό αντίκτυπο στον καθένα. Επομένως, κάθε διασκευή έργου που το φέρνει πιο κοντά στο ευρύ κοινό είναι θεμιτή, υπό την προϋπόθεση, βέβαια, ότι αυτή σέβεται το κείμενο και τα νοήματα του δημιουργού.

Σε ό,τι αφορά, τώρα, την παρούσα διασκευή της «Φάρμας των ζώων», θα έλεγα ότι αυτή δεν θα μπορούσε να γίνει με καλύτερο τρόπο. Ο Βραζιλιάνος εικονογράφος και κομίστας ODYR απέδωσε το όμορφο, όσο και πολύσημο αυτό αγροτικό παραμύθι με εικόνες μοναδικής ομορφιάς, οι οποίες θυμίζουν περισσότερο ιμπρεσιονιστικούς πίνακες ζωγραφικής με λαδομπογιά, παρά σύγχρονο κόμικ. Τα άφθονα και καλοδουλεμένα χρώματα, βέβαια, δεν θα μπορούσαν παρά να ταιριάζουν άψογα σε  ένα κείμενο το οποίο περιέχει κυρίως εικόνες των ζώων και της φύσης. Όσο για το κείμενο, και σε αυτή την περίπτωση η μεταγραφή του ODYR δεν πλατειάζει, ταιριάζει όμορφα στις εικόνες και κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη.

Η υπόθεση, με λίγα λόγια, έχει ως εξής: σε μία φάρμα της Αγγλίας, τη φάρμα του κυρίου Τζόουνς, τα ζώα αποφασίζουν να επαναστατήσουν ενάντια στους ανθρώπους -δυνάστες τους. Πρωτεργάτες του κινήματος είναι τα γουρούνια, ο Ναπολέων και ο Σνόουμπολ. Το νέο σύστημα σκέψης ονομάζεται ζωϊσμός και η φιλοσοφία του συνοψίζεται στο εξής: «Ό,τι έχει δύο πόδια είναι εχθρός, ό,τι έχει τέσσερα πόδια ή φτερά είναι φίλος».

Ο σκοπός τους πετυχαίνει, αλλά την αρχική ευφορία της επιτυχίας διαδέχονται έριδες και δυσκολίες, οι οποίες θα διχάσουν τα ζώα. Και, όπως συμβαίνει σε κάθε επανάσταση, κάποιοι δίνουν διαταγές, κάποιοι μονάχα υπακούν, κάποιοι δουλεύουν περισσότερο από τους άλλους, κάποιοι λιγότερο, κάποιοι είναι πιο ευνοημένοι και κάποιοι όχι. Θα καταφέρουν τα ζώα να κρατήσουν τη φάρμα και να μείνουν ενωμένα απέναντι στον κοινό εχθρό τους, τον άνθρωπο; Ή μήπως τελικά οι νέοι κυβερνώντες, μόλις πάρουν στα χέρια τους την εξουσία, θα αποδειχθούν ίδιοι και απαράλλαχτοι με τους προηγούμενους δυνάστες; Αξίζει η ελευθερία τους το τίμημα της σκληρής δουλειάς και της δύσκολης ζωής;

Η «Φάρμα των ζώων» γράφτηκε το 1945, εκδόθηκε αμέσως και γνώρισε σύντομα μεγάλη επιτυχία, προετοιμάζοντας το έδαφος για το έτερο αριστούργημα του συγγραφέα, το «1984». Στην ουσία πρόκειται για έναν ύμνο κατά του ολοκληρωτισμού μέσα από μία έξυπνη αλληγορία υπό μορφή παραμυθιού. Στον νου του αναγνώστη εύλογα θα έρθει ο σταλινικός ολοκληρωτισμός, ιδίως επειδή ο Τ.Ο. χρησιμοποιεί πολλές φορές τη λέξη «σύντροφοι». Ωστόσο, σκοπός του συγγραφέα δεν ήταν μονάχα να καταδικάσει τον σταλινικό ολοκληρωτισμό, αλλά κάθε είδους ολοκληρωτισμό του 20ου αιώνα

Η«Φάρμα των ζώων» γράφτηκε το 1945, εκδόθηκε αμέσως και γνώρισε σύντομα μεγάλη επιτυχία, προετοιμάζοντας το έδαφος για το έτερο αριστούργημα του συγγραφέα, το «1984». Στην ουσία πρόκειται για έναν ύμνο κατά του ολοκληρωτισμού μέσα από μία έξυπνη αλληγορία υπό μορφή παραμυθιού. Στον νου του αναγνώστη εύλογα θα έρθει ο σταλινικός ολοκληρωτισμός, ιδίως επειδή ο Τ.Ο. χρησιμοποιεί πολλές φορές τη λέξη «σύντροφοι». Ωστόσο, σκοπός του συγγραφέα δεν ήταν μονάχα να καταδικάσει τον σταλινικό ολοκληρωτισμό, αλλά κάθε είδους ολοκληρωτισμό του 20ου αιώνα.

Ο Τ.Ο. μας περιγράφει, μέσα από τις περιπέτειες των ζώων, πώς μία επανάσταση μπορεί να διχάσει εκείνους που μέχρι πρότινος υπήρξαν ενωμένοι ενάντια στον κοινό εχθρό, πως η εξουσία αποδεικνύεται μεγάλο δέλεαρ για τους κυβερνώντες και πως ένα επαναστατικό κίνημα μπορεί να εκφυλιστεί. Τελικά, πάντοτε, αυτοί που κυβερνούν θα είναι πιο ευνοημένοι από τον λαό, ο οποίος κυβερνιέται. Πέρα από τα παραπάνω, μέσω αυτού του υπερρεαλιστικού εγχειρήματος, ο Τ.Ο. έστω κι αν δεν είναι αυτή η κύρια πρόθεσή του, μας βάζει σε σκέψεις σχετικά με τα δικαιώματα των ζώων και την εκμετάλλευσή τους από τον άνθρωπο.

Το graphic novel απευθύνεται σε αναγνώστες κάθε ηλικίας με σκοπό ο καθένας να εκλάβει το αλληγορικό αυτό παραμύθι με τα βαθιά νοήματα με τον δικό του, ιδιαίτερο τρόπο. Η ανάγνωσή του, πάντως, δεν μπορεί παρά να είναι σκέτη απόλαυση.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.