«Απο που ερχεται η νυχτα;»… επετειος με επιστροφη στα πατρογονικα εδαφη

―Αναρτήθηκαν στο κανάλι των εκδόσεων Παρατηρητής της Θράκης στο YouTube αποσπάσματα από την τιμητική εκδήλωση στο Καλοχώρι Θεσσαλονίκης

―Με τη συμμετοχή των κ. Διονύση Ζαρώτη, Ισίδωρου Ζουργού και Μαρίας Βλαχοπούλου

Ήταν χειμώνας του 2022 όταν οι ήρωες του Κώστα Δρουγαλά πέρασαν από την ψηφιακή στην έντυπη μορφή, απέκτησαν σάρκα και οστά, «μύρισαν» ζωή, με την κυκλοφορία της συλλογής διηγημάτων του «Από πού έρχεται η νύχτα;». Έκτοτε, ξεχύθηκαν από την αγκαλιά του δημιουργού τους και ακολούθησαν το προσωπικό τους ταξίδι στον νου και την ψυχή των αναγνωστών, που τους αγκάλιασαν από την πρώτη στιγμή. Μέσα στη «νύχτα» των ιστοριών, που πέρα από φυσικό φαινόμενο αντανακλάται και στον ψυχισμό των ηρώων, οι βιβλιόφιλοι αναγνώρισαν τη σύγχρονη λογοτεχνική του γραφή, την τόλμη και το θάρρος του να εξερευνήσει τα σκοτάδια των καιρών και να μας προσφέρει μια συλλογή διηγημάτων για το αναπόφευκτο, για τις ώρες εκείνες που έρχονται για όλους μας και μας βρίσκουν απροετοίμαστους κι ανυπεράσπιστους…

Δύο χρόνια κυκλοφορίας λοιπόν, και οι εκδόσεις Παρατηρητής της Θράκης εορτάζουν την επέτειο αυτή με αναδρομή σε μια εκδήλωση κορυφαίας συμβολικής, σ’ αυτήν που πραγματοποιήθηκε προς τιμήν του συγγραφέα στο Καλοχώρι Θεσσαλονίκης, γενέθλιο τόπο του, τον Απρίλιο του 2024. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο Κοινοτικό Κατάστημα του Οικισμού, σε διοργάνωση της Βιβλιοθήκης Καλοχωρίου, της περιβαλλοντικής ομάδας Εχεδώρου φύσις και των εκδόσεων Παρατηρητής της Θράκης, υπό την αιγίδα της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Κοινωφελών Δομών του Δήμου Δέλτα. Σημειωτέον πως η Βιβλιοθήκη Καλοχωρίου, με την υποστήριξη της Αντιδημαρχίας του Δήμου, πραγματοποιεί τα τελευταία χρόνια σειρά δράσεων που πρωταγωνιστούν παλαιότεροι και νεότεροι συγγραφείς του τόπου τους, οικοδομώντας μια σταθερή σχέση πολιτιστικής αλληλεπίδρασης με πνευματικούς δημιουργούς, προσφέροντας παράλληλα και το έναυσμα στους συντοπίτες τους να αναζητούν το πολιτισμικό κεφάλαιο της περιοχής.

Στην τιμητική εκδήλωση συμμετείχαν ο κ. Διονύσης Ζαρώτης, φιλόλογος, ο κ. Ισίδωρος Ζουργός, συγγραφέας, που επίσης κατάγεται από το Καλοχώρι Θεσσαλονίκης και τον συνδέουν μάλιστα δεσμοί συγγένειας με τον συγγραφέα του βιβλίου –ο παππούς τους ήταν πρόσφυγας από την Ανατολική Ρωμυλία– και η κ. Μαρία Βλαχοπούλου, φιλόλογος.

Στιγμιότυπα καθώς και εκτενή video από την εκδήλωση μπορείτε να βρείτε στο κανάλι των εκδόσεων Παρατηρητής της Θράκης στο YouTube (@ParatiritisBooks), που πρόσφατα αναρτήθηκαν. Όμως, και για τους λάτρεις του έντυπου, ας κάνουμε μια μικρή αναδρομή στα της εκδήλωσης στο παρόν.  

Έφη Καράμπελα, «Ο Κώστας Δρουγαλάς ωθεί τον αναγνώστη  σε μια διαδικασία αναλυτικής σκέψης»

Την εκδήλωση προλόγισε η κ. Έφη Καράμπελα, βιβλιοθηκονόμος και υπεύθυνη της διοργάνωσης, η οποία, εκτός από τα πεζογραφήματα του κ. Δρουγαλά, σχολίασε και τις ενέργειες που προγραμματίζει η Βιβλιοθήκη στο πλαίσιο γνωριμίας με το έργο εντόπιων δημιουργών. Ανέφερε συγκεκριμένα: «Εκ μέρους των φορέων που συνεργάστηκαν για την πραγματοποίηση αυτής της όμορφης εκδήλωσης βιβλιόφιλων, της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Καλοχωρίου, της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Κοινωφελών Δομών του Δήμου Δέλτα, της περιβαλλοντικής ομάδας Εχεδώρου Φύσις και των εκδόσεων Παρατηρητής της Θράκης, σας καλωσορίζουμε με χαρά και σας ευχαριστούμε που βρίσκεστε σήμερα εδώ, για να τιμήσετε με την παρουσία σας τον συγγραφέα Κώστα Δρουγαλά, με καταγωγή από το Καλοχώρι από την πλευρά της μητέρας του.

Η παρουσίαση πραγματοποιείται σε συνέχεια των εκδηλώσεων προς τιμήν των συγγραφέων του τόπου μας και με αφορμή τον μήνα Απρίλιο, κατά τον οποίο καθιερωμένα, παγκόσμια, τιμάται το βιβλίο και οι δημιουργοί του και με σκοπό, αφενός την προώθηση της φιλαναγνωσίας και αφετέρου το βιβλίο να λειτουργήσει ως ένα μοναδικό όχημα μάθησης, ψυχαγωγίας και προσωπικής προόδου, αλλά και να αναδείξει τη σημαντικότητα της παιδείας και του πολιτισμού.

Είναι ιδιαίτερη τιμή και χαρά για μας να τον έχουμε σήμερα κοντά μας και τον ευχαριστούμε θερμά για την προθυμία και τον ενθουσιασμό με τον οποίο δέχτηκε την πρότασή μας, καθώς σήμερα εδώ, μαζί του, θα έχουμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε τον ίδιο αλλά και τη συγγραφική του διαδρομή.

Παράλληλα, να ευχαριστήσουμε θερμά τον συγγραφέα κ. Ισίδωρο Ζουργό, που βρίσκεται σήμερα για δεύτερη φορά κοντά μας και με επίσης καταγωγή από το Καλοχώρι, από την πλευρά της μητέρας του, τον φιλόλογο κ. Διονύση Ζαρώτη και τη φιλόλογο κ. Μαρία Βλαχοπούλου, οι οποίοι θα μας παρουσιάσουν τον συγγραφέα Κώστα Δρουγαλά και τη συλλογή διηγημάτων του “Από πού έρχεται η νύχτα;”, που εκδόθηκε το 2022 από τις εκδόσεις Παρατηρητής της Θράκης.

Όπως έχει γραφτεί, το βιβλίο “Από πού έρχεται η νύχτα;” είναι μια συλλογή διηγημάτων που φιλοξενεί συγκλονιστικές και, παράλληλα, συγκινητικές ιστορίες, στις οποίες έρχεται μια στιγμή που βρίσκει απροετοίμαστους τους ήρωες. Είναι μια στιγμή που κρατά αιώνια, δεν έχει τελειωμό και φέρνει τη νύχτα που δεν ξημερώνει. Μερικές φορές οι άνθρωποι έρχονται αντιμέτωποι με δύσκολες καταστάσεις, τις οποίες δεν ξέρουν πώς να διαχειριστούν και τότε βγαίνει στην επιφάνεια ένα άλλο πρόσωπό τους.

Ο συγγραφέας ωθεί τον αναγνώστη σε μια διαδικασία αναλυτικής σκέψης. Παρόμοιες ιστορίες μπορεί να έχουν ειπωθεί στο παρελθόν, αλλά ποτέ με τέτοια φρεσκάδα, ζωντάνια, ένταση και δύναμη. Η πορεία μεταμόρφωσης των προσώπων, είτε από το καλό στο χειρότερο είτε το αντίστροφο, ρίχνει φως στα ανθρώπινα στοιχεία της ψυχής μας. Οι χαρακτήρες αυτού του βιβλίου αντιμετωπίζουν προβλήματα, περνούν από μια  διαδικασία  μεταμόρφωσης, επιλέγουν έναν νέο δρόμο στη ζωή τους».

Διονύσης Ζαρώτης, «Είναι τόσο καλή η γραφή του Κώστα, τόσο παραστατική, που σίγουρα ενεργοποιείται η φαντασία μας»

Ακολούθως, ο κ. Διονύσης Ζαρώτης επικεντρώθηκε σε παθογενείς καταστάσεις της σημερινής κοινωνίας, τονίζοντας παράλληλα την παραστατικότητα της γραφής του συγγραφέα: «[…] Έχει πάρα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον ότι ο Κώστας έκανε τη μελέτη του για την παθολογία. Παρουσιάζει διάφορες παθολογικές καταστάσεις, κάτι που προϋποθέτει σοβαρό ενδιαφέρον και μελέτη από μεριάς του. Οι περιγραφές που κάνει είναι αληθοφανείς και έτσι κερδίζουν, πείθουν τον αναγνώστη.

Στο “Όρια, ωραία και όρεα”, για παράδειγμα, εμένα μου θύμισε κάτι που έμαθα όταν δίδασκα Ελληνικά στην τάξη υποδοχής, σε πρόσφυγες και μετανάστες, και συγκεκριμένα τη μαθήτριά μου Μάρσα. Λόγω της Μάρσα έμαθα την επιλεκτική αλαλία, μια αναπτυξιακή διαταραχή. Δεν είμαι ειδικός, αλλά υπάρχει ένα κοριτσάκι στο βιβλίο που μοιάζει μπορώ να πω με τη Μάρσα. Να που τελικά τα διηγήματα αυτά ανασύρουν, ανακαλούν πολλές καταστάσεις και πρόσωπα από τη μνήμη μας, αλλά κι αν δεν έχουμε τέτοιες μνήμες, είναι τόσο καλή η γραφή του Κώστα, τόσο παραστατική, που σίγουρα ενεργοποιείται η φαντασία μας και μπορούμε να τα φανταστούμε […]».

Ισίδωρος Ζουργός, «Ο Κωστής δεν έχει καλομιλήσει ακόμα συγγραφικά»

Τη σκυτάλη πήρε ο συγγενής και συντοπίτης του συγγραφέα κ. Ισίδωρος Ζουργός, που επέλεξε να έχει μια πιο διαλεκτική παρουσία. Αναφέρθηκε αρχικά στην πολύχρονη σχέση του με τον κ. Δρουγαλά, τονίζοντας πως: «[…] Ο Κωστής δεν έχει καλομιλήσει ακόμα συγγραφικά, δηλαδή φαίνεται ότι είναι λίγο βραδύς στην εκκίνηση, στις απανωτές εκκινήσεις, αλλά σας το λέω, εξ αρχής, ότι δεν έχει ακόμα καλομιλήσει. Σημαίνει ότι και ο ίδιος από τον εαυτό του, αλλά και εγώ από αυτόν και πολλοί από τους αναγνώστες του περιμένουν να επανέλθει σύντομα και να επανέρχεται με έναν ρυθμό, ο οποίος νομίζω ότι θα τον ικανοποιούσε περισσότερο […]».

Την αφήγηση διαδέχθηκε ο διάλογος. Ο κ. Ζουργός συνέχισε με ένα γαϊτανάκι ερωτήσεων προς τον συγγραφέα –και με τη συμμετοχή των ομοτράπεζών του–, επιχειρώντας να φωτίσει όψεις του πεζογραφικού του έργου αλλά και του ίδιου ως δημιουργού. Συζήτησαν περί γενιάς της κρίσης, με τον συγγραφέα να εκφράζει τις αντιρρήσεις του ως προς τη χρήση τέτοιων ορολογιών, αλλά και με διευκρινίσεις από την πλευρά του κ. Ζουργού, σχετικά με την εποχή και την επίδρασή της στη γραφή του: «η συναισθηματική πτώση των ανθρώπων που συμμετέχουν στις ιστορίες, οι αναφορές σ’ ένα περιβάλλον δυστυχίας στον δημόσιο χώρο, σε συσσίτια, σε προβλήματα χρεών… είναι εμφανές ότι αν ο Κωστής εξέδιδε ένα βιβλίο 15-20 χρόνια νωρίτερα, δεν θα υπήρχε αυτό το περιβάλλον. Είναι δηλαδή άμεσα αναγνωρίσιμο ότι είναι αυτό το περιβάλλον που βίωσε η χώρα από το 2010 και μετά».

Στο επίκεντρο της συζήτησης τέθηκαν επίσης οι ομάδες που βρίσκονται στο κοινωνικό περιθώριο, ο τρόπος με τον οποίο ο νεαρός πεζογράφος κατευθύνει τον φακό του προς αυτούς, αλλά και τα περιστατικά και οι μορφές κακοποίησης που θίγονται στις ιστορίες, υπό το πρίσμα της προφητικής διάστασης. Για την προφητικότητα αυτή, ο κ. Δρουγαλάς τόνισε πως «ούτε η συγγραφή ούτε ο συγγραφέας έχουν τη μορφή κάποιας σοφής δημογεροντίας. Δεν πιστεύω δηλαδή ότι μπορεί ακριβώς να προφητεύσει κάποια φαινόμενα η λογοτεχνία. Μπορεί όμως να τα αποδώσει καλλιτεχνικά. Όπως η λογοτεχνία δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, αλλά μπορεί να σταθεί αρωγός, έτσι και το ανάποδο. Δεν μπορεί να προφητεύσει πράγματα αλλά μπορεί να ακολουθήσει κάποια κοινωνικά και άλλα τεκταινόμενα». Από την άλλη, για το ίδιο ζήτημα, ο κ. Ζουργός έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στην αξία της ενσυναίσθησης:  «Για τη λογοτεχνία η λέξη κλειδί είναι η ενσυναίσθηση, δηλαδή ο συγγραφέας έχει αυτήν την αυξημένη ικανότητα της ενσυναίσθησης όχι μόνο σε μεμονωμένα πρόσωπα, τα οποία συναντά, αλλά και γενικότερα στα κοινωνικά φαινόμενα».

Μαρία Βλαχοπούλου, «Εμένα μου έκανε τρομερή εντύπωση ότι περίπου στα μισά διηγήματα είναι κυρίαρχο ένα όπλο»

Όπως προαναφέραμε, στο γαϊτανάκι των ερωτήσεων μεταξύ συγγραφέα και κ. Ζουργού υπήρξε σημαντική η συμβολή και των υπόλοιπων συντελεστών. Έτσι, η κ. Μαρία Βλαχοπούλου στο πλαίσιο αυτό σχολίασε, μεταξύ άλλων, τις σκληρές εικόνων ορισμένων διηγημάτων, αλλά και τις συχνές αναφορές σε όπλο που της προξένησαν μεγάλη εντύπωση: «Εγώ θα ήθελα να προσθέσω για την κακοποίηση, ότι είναι εμφανής σε αρκετά σημεία του βιβλίου. Εμένα μου έκανε τρομερή εντύπωση επίσης  ότι περίπου στα μισά διηγήματα, αν δεν κάνω λάθος, είναι κυρίαρχο ένα όπλο. Να προσθέσω ακόμη μια προσωπική παρατήρηση. Το βιβλίο σίγουρα σου προκαλεί διάφορα συναισθήματα, αλλά σε δύο-τρία σημεία ήταν πολύ σκληρά, δηλαδή πολύ ωμά μέχρι και σοκαριστικά. Μου έκανε εντύπωση ο τρόπος που τα περιέγραφε ο Κώστας».

Μετά και την παρέμβαση της κ. Βλαχοπούλου, ο κ. Ζουργός συζήτησε με τον συγγραφέα αναφορικά με τον ρόλο των ονείρων και την αξιοποίησή τους ως λογοτεχνικό τέχνασμα, με τον κ. Δρουγαλά να απαντά: «Και στο πρώτο βιβλίο μου, αλλά κυρίως στο δεύτερο το όνειρο υπάρχει ως μια μορφή ονειροφαντασίας, ως μιας ζωντανής εν συνειδήσει κατάστασης. Πιο συγκεκριμένα, όλοι έχουμε φτάσει πολλές φορές σε ένα σημείο που απλά κοιτάμε κάτι και έχουμε αφαιρεθεί. Εκείνη τη στιγμή παρεισφρέουν ιδέες, όπου η μια οδηγεί σε μια δεύτερη και η δεύτερη σε μια τρίτη. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με αρκετούς χαρακτήρες του βιβλίου. Νομίζω πως το όνειρο δεν μπορεί να οδηγήσει σε μια πολιτική υλοποίηση, εκτός αν το όνειρο είναι στην ουτοπία, οπότε σε φάση προσωπικής ηρεμίας βοηθάει τον εκάστοτε, και χάρτινο ήρωα και ανθρώπινο, όλους από εμάς […]».

Το ζήτημα του ανθρώπου εν διωγμώ και του ξένου στη λογοτεχνία, ως ένας από τους βασικούς θεματικούς άξονες στα βιβλία του κ. Δρουγαλά, τους απασχόλησε στη συνέχεια, με τον συγγραφέα του βιβλίου να σχολιάζει: «Νομίζω ότι η έννοια του ξένου είναι αρκετά πιο πολυπρισματική στη λογοτεχνία σε σχέση με την πραγματικότητα. Από τον Αλμπέρ Καμύ μέχρι τον Τζακ Λόντον, για παράδειγμα, η έννοια του ξένου είναι πολυσήμαντη. Δεν λειτουργεί με τον τρόπο που εμείς αντιλαμβανόμαστε ότι ο ξένος είναι απλά κάποιος που μιλάει διαφορετική γλώσσα, που πιστεύει σε διαφορετικό θεό, έχει διαφορετικούς γονείς και χρώμα δέρματος ή σεξουαλικό προσανατολισμό ή εξαρτήσεις ή οτιδήποτε άλλο. Στην πραγματικότητα, ο ξένος υπάρχει πολύ έντονα στη λογοτεχνία, γιατί κάθε χαρακτήρας εμφανίζει χαρακτηριστικά ξένου. Άμα το σκεφτούμε δηλαδή καλύτερα, σε οποιοδήποτε μυθιστόρημα ή διήγημα που έχουμε διαβάσει αυτό είναι πάρα πολύ έντονο, είναι πάρα πολύ σαφές […]».

Η συζήτηση ολοκληρώθηκε με ένα γενικό ερώτημα σχετικά με την κρίση του γραπτού λόγου και της ανάγνωσης και το κατά πόσο οι νέες τεχνολογικές εξελίξεις (podcasts) θεωρούνται λύσεις. Ο κ. Δρουγαλάς απάντησε πως είναι εμφανής η κρίση που υπάρχει, τόσο στον γραπτό λόγο όσο και στην ανάγνωση, εξηγώντας πως υπάρχει λογική πίσω από το φαινόμενο και είναι ο τρόπος ζωής μας, με τις αυξημένες ταχύτητες και τον ελλιπή εναπομείναντα χρόνο. Πιστεύει πως μόνο όσοι είναι «εκπαιδευμένοι» από μικρή ηλικία στην ανάγνωση και στην ενασχόληση με τον γραπτό λόγο στον ελεύθερό τους χρόνο μπορούν να συνεχίσουν να δίνουν λύση στην εν λόγω κρίση.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.