Αναστασια Χαλβατζοπουλου,* «Τα αηδονια της σιωπης του Στεφανου Δανδολου εχουν τη δυναμη να συγκινησουν ολους τους αναγνωστες»
80 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τις αιματηρές συγκρούσεις της Αθήνας τον Δεκέμβριο του 1944, τα λεγόμενα «Δεκεμβριανά» όπως έμειναν στη μνήμη των περισσότερων με τον Στέφανο Δάνδολο να επιλέγει να μας υπενθυμίσει τη ματαιότητα του πολέμου και την ανάγκη για να επικρατήσει η αγάπη μέσα από μια ερωτική ιστορία στα «Αηδόνια της σιωπής».
Τρία χρόνια μετά «Τη δίκη που άλλαξε τον κόσμο» επανέρχεται δυναμικά με ένα ιστορικό μυθιστόρημα που αξίζει την προσοχή μας. Έπειτα από σχεδόν τρεις δεκαετίες στα λογοτεχνικά δρώμενα, με διακρίσεις και χαρακτηρισμούς στο ενεργητικό του όπως αυτόν του Παύλου Μάτεσι ως «Ο σπουδαιότερος συγγραφέας της γενιάς του», ο Σ.Δ. έχει την ίδια όρεξη και διάθεση να δημιουργεί κόσμους με βάση την ιστορία που τόσο αγαπά.
Με πλήρη αφοσίωση στο έργο, ενδελεχή ιστορική μελέτη γύρω από τα γεγονότα των Δεκεμβριανών και την Αθήνα του προηγούμενου αιώνα, «εκμεταλλευόμενος» θα έλεγε κανείς τη δημοσιογραφική του ιδιότητα μας μεταφέρει σε ένα ιστορικό γεγονός της νεότερης ελληνικής ιστορίας του προηγούμενου αιώνα για το οποίο δεν του έχει δοθεί η απαιτούμενη βαρύτητα με αμεσότητα και αντικειμενικότητα.
Στα «Αηδόνια της σιωπής» διαβάζουμε τον φαινομενικά ανεκπλήρωτο έρωτα δύο απλών ανθρώπων της καθημερινής ζωής, δύο βιοπαλαιστές, οι οποίοι έτυχε να ερωτευθούν τόσο βαθιά και αληθινά, παρά τις δυσκολίες που τους επιφύλασσε η μοίρα. Ως φόντο έχουμε την Αθήνα του 20ου αιώνα και πιο συγκεκριμένα την πλατεία Συντάγματος και το καφενείο «Ζαχαράτου», ένα από τα εμβληματικότερα στέκια της Αθήνας, στο οποίο σύχναζαν από τον Γεώργιο Παπανδρέου που το είχε χαρακτηρίσει ως «Το δεύτερο και ίσως πιο ελεύθερο κοινοβούλιο» μέχρι και πρόσωπα της λογοτεχνίας και του θεάτρου όπως ο Κωνσταντίνος Καβάφης, ο Λάμπρος Κωνσταντάρας και ο Αιμίλιος Βεάκης.
Ο Σ.Δ. πετυχαίνει χάρη στη συγγραφική του δεινότητα να μας μεταφέρει στην Αθήνα του πρώτου μισού του προηγούμενου αιώνα μέσα από τις συχνές του αναφορές στους πελάτες του καφενείου, στους πολιτικούς, τους ηθοποιούς, τους ζωγράφους και τους γλύπτες, οι οποίοι έμελλε να αφήσουν το στίγμα τους ο καθένας με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο Επιπλέον, χρησιμοποιώντας παλαιότερες ονομασίες για δήμους της Αθήνας τους οποίους γνωρίζουμε σήμερα με τελείως διαφορετικά ονόματα όπως για παράδειγμα το Κατσιπόδι που είναι ο σημερινός Δήμος Δάφνης ή το Λιόπεσι που είναι ο σημερινός Δήμος Παιανίας μας ταξιδεύει νοερά σε μια Αθήνα που αξίζει να γνωρίζουμε
Ο Αριστείδης Τσόκος, ο μακροβιότερος σερβιτόρος του Καφενείου ερωτεύεται τη νεοπροσληφθείσα καθαρίστρια Ευδοξία Τριανταφυλλίδου. Οι δυο τους πρόκειται να ζήσουν έναν ανεκπλήρωτο έρωτα για σαράντα χρόνια, με την ιστορία τους να κορυφώνεται τη στιγμή που η Ελλάδα απελευθερώνεται από τους Γερμανούς και παράλληλα «φλερτάρει» με τον εμφύλιο. Οι ελπίδες να ζήσουν μαζί και αγαπημένοι λιγοστεύουν όταν οι ένοπλες συγκρούσεις αυξάνονται, ωστόσο ένα γράμμα θα παρακινήσει τον Αριστείδη να τολμήσει να φτάσει στη δική του πατρίδα που φέρει στο όνομα «Ευδοξία», παρά τις αντιξοότητες και τα εμπόδια της μοίρας.
Ο Σ.Δ. πετυχαίνει χάρη στη συγγραφική του δεινότητα να μας μεταφέρει στην Αθήνα του πρώτου μισού του προηγούμενου αιώνα μέσα από τις συχνές του αναφορές στους πελάτες του καφενείου, στους πολιτικούς, τους ηθοποιούς, τους ζωγράφους και τους γλύπτες, οι οποίοι έμελλε να αφήσουν το στίγμα τους ο καθένας με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο. Επιπλέον, χρησιμοποιώντας παλαιότερες ονομασίες για δήμους της Αθήνας τους οποίους γνωρίζουμε σήμερα με τελείως διαφορετικά ονόματα όπως για παράδειγμα το Κατσιπόδι που είναι ο σημερινός Δήμος Δάφνης ή το Λιόπεσι που είναι ο σημερινός Δήμος Παιανίας μας ταξιδεύει νοερά σε μια Αθήνα που αξίζει να γνωρίζουμε.
Κάτι το οποίο αξίζει να αναφερθεί είναι ο κάτωθι ιστορικός παραλληλισμός, αφού η ημερομηνία 3 Δεκεμβρίου είναι μια χαρακτηριστική ημερομηνία γύρω από την οποία όχι μόνο ξεκίνησαν τα Δεκεμβριανά αλλά ξεκίνησε και η νέα σελίδα στη ζωή του Αριστείδη Τσόκου, όταν ο Σπυρίδων Ζαχαράτος ο ιδρυτής και πρώτος ιδιοκτήτης του καφενείου του πρόσφερε δουλειά στις 3 Δεκεμβρίου και από βοηθός νερουλά που δεχόταν κακοποιητικές συμπεριφορές για μερικά ψίχουλα κατάφερε να γίνει ο καλύτερος σερβιτόρος των Αθηνών και έπειτα ο υπεύθυνος του προσωπικού του καφενείου.
Τα “Αηδόνια της σιωπής” του Στέφανου Δάνδολου αποτελούν ένα ιστορικό μυθιστόρημα με τόσες πολλές εικόνες και μια ζωντάνια που θα μπορούσε να μεταφερθεί επιτυχώς στον κινηματογράφο ή και στην τηλεόραση. Μετά από τις μεταφορές των “Ιστορία χωρίς όνομα” και “Φλόγα και άνεμος” που αγαπήθηκαν τόσο πολύ από τον κόσμο που τα παρακολούθησε, δεν θα ήταν καθόλου περίεργο να βλέπαμε στην οθόνη και την ιστορία του Αριστείδη και της Ευδοξίας
Επίσης, αξία έχει η εκ του αντιθέτου παραλληλία, καθώς τόσο ο Αριστείδης όσο και η Ευδοξία έχουν για συντροφιά δύο φίλους οι οποίοι έχουν χάσει τους συντρόφους τους και ζουν στο παρελθόν με τις αναμνήσεις τους, κάτι που ενδεχομένως να παρακινεί αμφότερους τους ήρωες να κυνηγήσουν την ευτυχία της δικής τους ιστορίας προκειμένου να μην έχουν παρόμοια μοίρα.
Όπως διαβάζουμε «Τα αηδόνια της σιωπής» δεν μπορούμε να αφήσουμε ασχολίαστη την προσωπικότητα του ενός εκ των δύο πρωταγωνιστών, του Αριστείδη Τσόκου. Ο Αριστείδης είναι ένας καλός και τίμιος άνθρωπος με αγνή ψυχή και πνευματικά χαρίσματα, ένας ήρωας που αξίζει να χαρακτηρίζεται όσο κανένας άλλος με αυτή με τη λέξη. Δύσκολα παιδικά χρόνια, ανελέητη φτώχεια και ορφάνια τον περιτριγυρίζουν, καταφέρνει όμως να ζει με αξιοπρέπεια και πάνω απ’ όλα με αγάπη για τον συνάνθρωπο, παρά το γεγονός πως κάποιοι δεν του φέρθηκαν όπως του άξιζε. Αγάπησε με όλη του τη δύναμη την Ευδοξία του, τολμώντας να ξεπεράσει όλους τους φόβους του για να ζήσει μαζί της. Ο τρόπος που εξέφραζε την αγάπη του για εκείνη θυμίζει ανάλογα κλασικά έργα του Ξενόπουλου, με το σημαντικότερο αγαθό του να είναι η καθαρότητα της ψυχής του, αυτή που τον οδήγησε στο να θεωρείται ένας χαρακτήρας-πρότυπο.
Τα «Αηδόνια της σιωπής» του Στέφανου Δάνδολου αποτελούν ένα ιστορικό μυθιστόρημα με τόσες πολλές εικόνες και μια ζωντάνια που θα μπορούσε να μεταφερθεί επιτυχώς στον κινηματογράφο ή και στην τηλεόραση. Μετά από τις μεταφορές των «Ιστορία χωρίς όνομα» και «Φλόγα και άνεμος» που αγαπήθηκαν τόσο πολύ από τον κόσμο που τα παρακολούθησε, δεν θα ήταν καθόλου περίεργο να βλέπαμε στην οθόνη και την ιστορία του Αριστείδη και της Ευδοξίας. Διότι η καθαρότητα και η αγνότητα της ψυχής πρέπει να είναι ο κυρίαρχος στόχος των ανθρώπων όχι μόνο του χθες αλλά και του σήμερα.
*Η Αναστασία Χαλβατζοπούλου είναι φιλόλογος. Το παρόν κείμενο είναι η ομιλία της στην παρουσίαση του βιβλίου του Στέφανου Δάνδολου «Τα αηδόνια της σιωπής», που πραγματοποιήθηκε στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Κομοτηνής από το Βιβλιοπωλείο Book-stop, τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ και την ΚΟΙΝΣΕΠ «Κομοτηνή εν δράσει». Δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στην athensvoice.gr στις 3/6/2024.
Διαβάστε το ρεπορτάζ της βιβλιοπαρουσίασης εδώ.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
