«1923 – Εχθρικη πατριδα»: Ενα graphic novel για την προσφυγικη μνημη
1922-2022: Μνήμη Μικρασιατικής Καταστροφής
Για να πούμε την αλήθεια πάντοτε, σε όλες τις εποχές, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, οι κατά τόπου γηγενείς άνθρωποι ήταν ανέκαθεν εχθρικοί προς τους πρόσφυγες, ακόμη κι αν αυτοί τύχαινε να ανήκουν στο ίδιο έθνος με τους γηγενείς. Έτσι συνέβαινε πάντοτε, έτσι έγινε και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή στη χώρα μας και έτσι συμβαίνει ακόμη και σήμερα. Γι’ αυτό λοιπόν και ο συγγραφέας και εικονογράφος Θανάσης Πέτρου επιλέγει να ονομάσει το νέο graphic novel του με τον άκρως ρεαλιστικό τίτλο «1923 – Εχθρική πατρίδα».
Πρόκειται για ένα βιβλίο επετειακό και ένα βιβλίο μνήμης, όχι για το γεγονός αυτό καθαυτό της Μικρασιατικής Καταστροφής, αλλά για τους χιλιάδες πρόσφυγες που έφτασαν στη χώρα μας μετά το άδοξο τέλος του μικρασιατικού ονείρου.
Η εποχή ήταν εξαιρετικά ταραγμένη: το πολιτικό σκηνικό ήταν τρικυμιώδες, κοντά στα πρόθυρα του εμφυλίου πολέμου, εξαιτίας της απόδοσης των ευθυνών για την Καταστροφή. Η Δίκη των οκτώ και η καταδίκη των έξι όξυνε τα πολιτικά πάθη ακόμη περισσότερο και το κίνημα των Πλαστήρα – Γονατά ουσιαστικά εγκαθίδρυσε δικτατορία στη χώρα μας. Ακολούθησε το αντεπαναστατικό κίνημα των Λεοναρδόπουλου – Γαργαλίδη, προτού, έναν χρόνο αργότερα, διακηρυχθεί τελικά η αβασίλευτη δημοκρατία με αρχηγό τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου. Τα πολιτικά προβλήματα της χώρας μας, όμως, δεν θα τερματίζονταν εδώ, αλλά θα συνέχιζαν να κλυδωνίσουν τον τόπο μας για πολλές δεκαετίες ακόμη.
Μέσα σε αυτό το ταραγμένο σκηνικό, δύο τέως στρατιώτες, ο Ζακυνθινός Σπύρος Τζανέτος και ο Σμυρνιός Γιώργης Αμπατζής καταφτάνουν στον Πειραιά μαζί με χιλιάδες δυστυχισμένους πρόσφυγες και αγωνίζονται να επιβιώσουν. Όλα είναι εναντίον τους: οι μνήμες τους, οι ασθένειες, η πείνα, η στέγη, ακόμα και οι ίδιοι οι γηγενείς Έλληνες. Πολλοί από αυτούς θα πέσουν θύματα εκμετάλλευσης από τα κακοποιά και διεφθαρμένα στοιχεία του τόπου, και πολλές κοπέλες θα καταλήξουν να γεμίσουν τα πορνεία του και τα καταγώγια του Πειραιά και των Βούρλων.
Έχοντας ως βασικό άξονα της αφήγησής του τις προσπάθειες των δύο ανδρών να επιβιώσουν μέσα σε ένα εχθρικό περιβάλλον, ο Πέτρου προσφέρει ένα πλήρες σκηνικό της καθημερινής ζωής των προσφύγων, τον τρόπο με τον οποίο επιχείρησαν να αρχίσουν και πάλι τη ζωή τους από το μηδέν, αλλά και την αντιμετώπιση που αυτοί είχαν από τους ντόπιους.
Η εικονογράφηση δεν ωραιοποιεί καταστάσεις, καθιστά όμως το πόνημα εξαιρετικά ευκολοδιάβαστο από αναγνώστες κάθε ηλικίας. Το κείμενο βασίζεται στη μελέτη ιστορικών πηγών της εποχής από τον συγγραφέα. Πρόκειται, εν κατακλείδι, για μία αντάξια συνέχεια των προηγούμενων επιτυχιών του συγγραφέα, δηλαδή των graphic novels «Οι όμηροι του Γκαίρλιτς» και «1922 – Το τέλος ενός ονείρου».
Το αφήγημα, χωρίς να αφήνει απ’ έξω το παραδοσιακό happy end, τελειώνει, εντούτοις, με μία αίσθηση μετεωρισμού και αβεβαιότητας για τους πρωταγωνιστές. Αυτή ακριβώς η αβεβαιότητα και η ανησυχία για το αύριο θα συνέχιζε να ταλανίζει τη ζωή των προσφύγων για πολλά χρόνια ακόμη…
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
