Κ. Χαζακης: «Εαν η παγκοσμια οικονομια αποδολαριοποιηθει, τοτε θα φτασουμε σε μια ευθραυστοτητα της διεθνους θεσης της αμερικανικης οικονομιας»

Ο Καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών επιστημών του ΔΠΘ σε μια συζήτηση για τη «βόμβα» χρέους των ΗΠΑ

Στο προσκήνιο έχει εμφανιστεί το τελευταίο διάστημα η βόμβα χρέους των ΗΠΑ, ένα ζήτημα που διαιωνίζεται και ανακύπτει συχνά για την Αμερική, με επίδραση όμως σε όλο τον κόσμο, αφού ένα τέτοιο ενδεχόμενο είναι ικανό να δημιουργήσει τριγμούς στην παγκόσμια οικονομία και αγορά.

Ο Κωνσταντίνος Χαζάκης, καθηγητής στο τμήμα οικονομικών ΔΠΘ, τοποθετήθηκε επί του θέματος, στο πλαίσιο σχετικής συζήτησης στο Ραδιόφωνο του Παρατηρητή, τονίζοντας την ιδιαίτερη σημασία του προβλήματος τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο, όσο όμως και σε ό,τι αφορά τη χώρα μας. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε και ο ίδιος γίνεται λόγος για «μια μεταφερόμενη βόμβα χρέους με πολύ αρνητικές επιπτώσεις», για ένα ζήτημα που δεν αντιμετωπίζεται ορθά και αποτελεσματικά, από οποιαδήποτε κυβέρνηση κι αν βρίσκεται στην εξουσία, με αποτέλεσμα να επανεμφανίζεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Μεταξύ άλλων, ο κ. Χαζάκης, αναφέρθηκε στα διάφορα σενάρια που θέλουν την παγκόσμια οικονομία να βαδίζει προς μια κατεύθυνση αποδολαριοποίησης, στους σημαντικούς κινδύνους που αυτό συνεπάγεται, καθώς και στις επιπτώσεις που ενδέχεται να έχει η αμερικανική κρίση για την χώρα μας.

Κωνσταντίνος Χαζάκης όμως αναλυτικά… 

«Όταν φταρνιστούν οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. εμείς παθαίνουμε πνευμονία»

ΠτΘ: Χθες είχαμε συμφωνία επί της αρχής για την αύξηση του ορίου χρέους των ΗΠΑ, που αποτρέπει τον κίνδυνο κήρυξης στάσης πληρωμών ήδη από τις ΗΠΑ. Πώς φτάσαμε στο σήμερα;

Κ.Χ.: Οι μακρινές αγορές είναι πολύ σημαντικές για την Ελλάδα. Οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. των 27 είναι το 80% των αγορών μας. Όταν φταρνιστούν οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. εμείς παθαίνουμε πνευμονία. Άρα μας ενδιαφέρει πάρα πολύ στις μαζικές μας αγορές. Πάντως δεν είναι ένα καινούργιο πρόβλημα. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ το έχει αντιμετωπίσει πολλές φορές, η δε Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση πηγαίνοντας πίσω στην ιστορία, πάνω από διακόσια χρόνια σε αυτή την μακραίωνη ιστορία, είχε ελλείμματα και βρέθηκε αντιμέτωπη  με 8-10 υφέσεις. Επομένως, είναι ένα πρόβλημα το οποίο επανέρχεται συνεχώς και μάλιστα αυτή τη βόμβα χρέους την παραδίδει μια ομοσπονδιακή κυβέρνηση στην άλλη. Ο Τζόρτζ Μπους βρήκε χρέος 10 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, ο Ομπάμα 14 τρισεκατομμύρια, ο Τραμπ αργότερα 24 και τώρα ο Μπάιντεν το έχει αναλάβει στα 30 τρισεκατομμύρια δολάρια. Έχουμε μια μεταφερόμενη βόμβα χρέους με πολύ αρνητικές επιπτώσεις εάν τελικά φτάσουμε σε αναξιοχρεότητα, δηλαδή αδυναμία πληρωμής. Υπάρχουν τρόποι να αντιμετωπιστεί, αλλά ακόμα δεν έχει λήξει το πρόβλημα.

ΠτΘ: Μιλάμε για ένα χρέος το οποίο ξεπερνά τα 31 τρισεκατομμύρια δολάρια. Αυτό το χρέος σε ποιους απευθύνεται; Σε ποιους χρωστούν οι ΗΠΑ και για ποιο λόγο διαχρονικά δεν έχει μπει καμία ηγεσία των ΗΠΑ στη διαδικασία, έστω να κάνει την αρχή για την αντιμετώπισή του;

Κ.Χ.: Είχε γίνει μια προσπάθεια το 1835-1837, υπό την προεδρεία τότε του Άντριου Τζάκσον, ο οποίος προσπάθησε να εξοφλήσει μέρος του ομοσπονδιακού χρέους. Έκτοτε όλες οι κυβερνήσεις μεταφέρουν απλώς τη βόμβα η μία στην άλλη. Πρέπει να εξεταστεί μια σειρά από παραμέτρους, ξεκινώντας από το πώς μπορεί να λυθεί μακροπρόθεσμα το πρόβλημα, γιατί το γραφείο προϋπολογισμού του Κογκρέσου έχει ρητά επισημάνει ότι εάν δεν λάβουν κάποιο μέτρο, οι ΗΠΑ θα προσθέσουν άλλα 20 τρισεκατομμύρια δολάρια χρέους μέχρι το 2033. Αυτό σημαίνει ότι βαδίζουμε σε αχαρτογράφητα νερά, αν δεν παρθεί κάποιο μέτρο, κάτι το οποίο δεν έχει γίνει από καμία ομοσπονδιακή κυβέρνηση έως σήμερα. Οι ΗΠΑ είναι μεν μια ισχυρή οικονομία, αλλά είναι και ελλειμματική. Από το 1959 εμφανίζονται συνεχώς ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ή απλούστερα έχει περισσότερες εισαγωγές από ό,τι εξαγωγές. Όλα αυτά δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα, ωστόσο οι ΗΠΑ είναι κυρίαρχη οικονομική δύναμη και το δολάριο είναι το κυρίαρχο νόμισμα. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι πριν εκδώσει ομόλογα αυτά έχουν μια πιστοληπτική αξιολόγηση 3Α, διότι είναι η πιο ισχυρή οικονομία στον κόσμο και το δολάριο εξακολουθεί να είναι το μοναδικό αποθεματικό μέσο και μέσο πληρωμών. Αν αυτό πάψει, τότε θα  αλλάξουν πολλά.

«Η λύση η οποία θα δοθεί είναι μπάλωμα και δεν συνιστά οριστική λύση»

ΠτΘ: Ήδη έχουν ξεκινήσει διάφορα σενάρια αποδολαριοποίησης, που θέλουν το νόμισμα της Κίνας, ως η πιθανή εναλλακτική, μεταξύ άλλων επιλογών, που ενδεχομένως με την πάροδο του χρόνου θα μειώσει αυτή την καθολική  ισχύ του δολαρίου. Είναι ένα τέτοιο σενάριο υπαρκτό;

Κ.Χ.: Υπάρχει σοβαρή υποχώρηση του δολαρίου ως αποθεματικού νομίσματος, δηλαδή αυτό που βρίσκεται στα θησαυροφυλάκιά των κεντρικών τραπεζών και το οποίο επίσης διακρατούν οι ιδιώτες ως ασφαλές νόμισμα σε περιόδους κρίσης. Πράγματι, από  71% περίπου που ήταν το αποθεματικό στις κεντρικές τράπεζες, έχει μειωθεί στο 60% παγκοσμίως.  Το 20% είναι ευρώ, πράγμα πολύ θετικό, αν και έχει υποχωρήσει λίγο. Το βασικό  πρόβλημα είναι ότι αρχίζει περισσότερος κόσμος, ιδίως μετά τα γεγονότα στην Ουκρανία, να συμμετέχει στην προσπάθεια της Ρωσίας, με την  Ινδία, την Ουκρανία και την Κίνα να προχωρούν σε αποδολαριοποίηση. Όπως η Σαουδική Αραβία, που είπε ότι για πρώτη φορά θα εξάγει πετρέλαιο και θα πληρώνεται σε άλλο νόμισμα από το δολάριο. Μιλάμε για ένα σημαντικό σύμμαχο των ΗΠΑ, άρα υπάρχει στα σκαριά κάτι τέτοιο, αλλά ακόμα είναι πρώιμο να πούμε πού θα καταλήξει. Το δεύτερο βασικό, είναι ότι το δολάριο έχει ακόμα διεθνή εμπιστοσύνη, ωστόσο αρχίζει και κλονίζεται και θα κλονιστεί ακόμα περισσότερο αν δεν μπορούν οι ΗΠΑ να αποπληρώνουν τα ομόλογά τους. Από τη στιγμή που όλα τα άλλα νομίσματα δεν έχουν καμία ασφάλεια, αν αυτό αρθεί και πάψει να αποτελεί ένα ασφαλές μέσο για τον απλό  πολίτη σε όλο τον κόσμο,  τότε βαδίζουμε προς μια κατεύθυνση εναλλακτικών νομισμάτων. Δεν εννοώ υποκατάσταση του δολαρίου από άλλο νόμισμα, μιλώ για ψηφιακά νομίσματα ή άλλου τύπου συναλλαγές, οι οποίες βέβαια θα επιδεινώσουν την αστάθεια και το εύθραυστο της παγκόσμιας οικονομίας, παρά θα δώσουν λύση στο πρόβλημα. Ο Ντε Γκολ, έλεγε στη δεκαετία του ’60 ότι οι ΗΠΑ έχουν το εξοργιστικό προνόμιο του να τυπώνουν χρήμα, το οποίο είναι πληθωριστικό. Δηλαδή, πλήρωναν με αυτό όλο τον κόσμο κάνοντας τον να το αποδέχεται ως  βασικό νόμισμα. Αυτό όμως σταματά αν η ομοσπονδιακή κυβέρνηση πει ότι «για τους επόμενους έξι μήνες εγώ δεν μπορώ να αποπληρώσω τα ομόλογα πάνω από 2 τρισεκατομμύρια δολάρια, που διακρατούν οι κινέζοι για παράδειγμα, στο θησαυροφυλάκιό τους». Βέβαια, και οι κινέζοι δεν είναι ανόητοι, πληρώνουν αμερικανικά ομόλογα για να πληρώνουν οι αμερικάνοι κινεζικές εισαγωγές. Επομένως, εδώ υπάρχει ένα παίγνιο, το οποίο ξεπερνά τα νομισματικά όρια, καθώς αφορά και το διεθνές εμπόριο, αφορά και τη διεθνή παραγωγή και τις επενδύσεις. Το αξιόχρεο, η πιστοληπτική ικανότητα, είχε πληγεί στις ΗΠΑ. Το 2011 είχε γίνει κάτι τέτοιο όταν η Standard and Poor’s τον Αύγουστο του  ’11 είχε υποβαθμίσει από ΑΑΑ σε ΑΑ+, με το αμερικανικό χρηματιστήριο να χάνει κατευθείαν 15% . Η λύση η οποία θα δοθεί είναι μπάλωμα και δεν συνιστά οριστική λύση στο μακροπρόθεσμο χρέος  των ΗΠΑ.

«Έχουμε ένα εξαιρετικά πολύπλοκο διαπραγματευτικό παιχνίδι»

ΠτΘ: Και τώρα τι γίνεται από δω και πέρα; Το «τέρας» του χρέους για τις ΗΠΑ και ότι συνεπάγεται αυτό και για όλη την υπόλοιπη παγκόσμια  οικονομία, παραμονεύει;

Κ.Χ.: Παραμονεύει γιατί το ανώτατο όριο χρέους είναι αυτό ακριβώς που είναι. Δεν σημαίνει ότι οι ΗΠΑ δεν θα συνεχίσουν να δανείζονται, αλλά τίθεται ένα όριο που είχε ξαναμπεί στις 16 Δεκεμβρίου του 2021 και αυξήθηκε κατά 4 τρισεκατομμύρια δολάρια. Έχουμε ένα εξαιρετικά πολύπλοκο διαπραγματευτικό παιχνίδι μέσα στο κόμμα των δημοκρατικών μεταξύ τους και μέσα στο κόμμα των ρεπουμπλικάνων, μεταξύ του προέδρου Μπάιντεν και των δυο σωμάτων, της Βουλής των Αντιπροσώπων και της Γερουσίας. Θα το χαρακτήριζα δημοσιονομική ασωτία, γιατί όταν ζεις με δανεικά παραπάνω από τις ικανότητές σου, αυτό μακροπρόθεσμα θα σε οδηγήσει σε κατάσταση εξάρτησης από τον διεθνή δανεισμό και θα υποβαθμίσει το ισχυρό του νομίσματός σου. Αν χάσουν λοιπόν το νομισματικό εργαλείο τους, εάν η παγκόσμια οικονομία αποδολαριοποιηθεί, τότε θα φτάσουμε σε μια ευθραυστότητα της διεθνούς θέσης της αμερικανικής οικονομίας.

«Αν χτυπήσει δεν υπάρχει γωνιά της Ελλάδας που δεν θα φτάσει η κρίση»

ΠτΘ: Τι αποτελέσματα και πόσο σοβαρά μπορεί να έχει τόσο για την παγκόσμια λοιπή οικονομία, όσο και για την Ελλάδα ειδικότερα; Και στην ευρύτερη περιοχή μας έχουμε επενδυτικά σχέδια αμερικανικών συμφερόντων, στην γειτονική Αλεξανδρούπολη. Μπορεί να τεθούν όλα αυτά ενδεχομένως σε αβεβαιότητα;

Κ.Χ.: Η πρώτη σκέψη που κάνουμε όταν μια οικονομία είναι σε κρίση είναι οι επιχειρήσεις μας, το κράτος μας, επομένως, έχουμε υψηλό βαθμό διασύνδεσης. Οι τράπεζές μας έχουν αγοράσει ομόλογα αμερικανικού δημοσίου. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν κάνει το ίδιο. Ελληνικές επιχειρήσεις είναι διασυνδεμένες στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα.  Αν χτυπήσει δεν υπάρχει γωνιά της Ελλάδας που δεν θα φτάσει η κρίση. Θα χτυπήσει  στην παραγωγική αλυσίδα και στις τράπεζες, στα επενδυτικά ταμεία, στα funds, στα ασφαλιστικά ταμεία, παντού. Θα χτυπήσει βέβαια με μια χρονική υστέρηση. Άρα μας ενδιαφέρει πάρα πολύ να διατηρηθεί η κατάσταση ως έχει, δηλαδή παρότι είναι πρόβλημα για την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, αυτή να συνεχίσει να δανείζεται, γιατί αποτελεί μαζί με τις ασιατικές οικονομίες, παγκόσμιες ατμομηχανές ζήτησης. Τα νέα θα είναι πολύ αρνητικά εάν φτάσουμε σε στάση πληρωμών που θα ξεπερνά τις 20-30 ημέρες. Διότι, αυτό το είχαμε ζήσει το 2011 και παλαιότερα, όταν ξεπερνιούνται οι 20-30, η κρίση ξεκινά να διεθνοποιείται και αυτό δεν το θέλουμε. 

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.