Βιβλια για βιους κυβερνημενους…
Τέσσερις μελέτες που αφορούν σε βασικά θέματα της θεωρίας ή της ιστορίας της λογοτεχνίας, και δη της ιστορίας της ελληνικής λογοτεχνίας… Τέσσερις μελέτες εκ των οποίων οι δύο αφορούν σε θέματα της νεοελληνικής ταυτότητας σε σχέση με το έτερον, το «άλλον»… Τέσσερις μελέτες λοιπόν σήμερα στη σελίδα, αξιοποιώντας την άποψη που ακούστηκε από πολλές πλευρές αυτό το καλοκαίρι ότι λίγα από τα προτεινόμενα λογοτεχνικά βιβλία ήταν αξιόλογα…
Δοκιμιακός και ερευνητικός λόγος λοιπόν για περαιτέρω συνειδητοποίηση και του φαινομένου της λογοτεχνίας αλλά και των μηχανισμών που συντελούν στην παραγωγή ταυτοτήτων ανάμεσα στους οποίους ενίοτε και η λογοτεχνία…
ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ «Μικρή περιοχή – Κείμενα για την πραγματικότητα
της μυθοπλασίας» Πόλις, Αθήνα 2007
Τα κείμενα που απαρτίζουν το βιβλίο, είναι όλα μεταχειρισμένα: με τη διαφορά, ότι άλλα έχουν δημοσιευτεί (άρα: ήδη mament) και άλλα έχουν μόνο εκφωνηθεί σε διάφορα στεγνά συμπόσια (άρα: «κινδυνεύουν» να Volant ανεπιστρεπτί). Προλαβαίνοντας – απολύτως λογικές – κακεντρέχειες, σπεύδω αυτά τα κείμενα να τα χαρακτηρίσω κείμενα και όχι δοκίμια, παρ’ όλο που ο εκ πρώτης ακοής βαρύγδουπος όρος ενέχει ετυμολογικώς την έννοια της δοκιμής, η οποία, πάλι εξ ορισμού, διαθέτει την ευλογία να επιδέχεται και εκθαμβωτικές αποτυχίες. Ας πω, λοιπόν, ότι τα κείμενα που ακολουθούν, αποπειρώνται να διαβάσουν διαφορετικά την πραγματικότητα της μυθοπλασίας (εξ ου και ο υπότιτλος του βιβλίου) – όσο διαφορετικά διαβάζει κάθε άνθρωπος το ίδιο πράγμα. Το είπε, άλλωστε, και ο Μπόρχες ο οποίος και, παραθέτοντας μια φράση του Αλφόνσο Ρέγιες, ας όψεται: «Ο μόνος λόγος για τον οποίο πρέπει να δημοσιεύει κανείς τα κείμενά του, είναι για να μην περνάει όλη του τη ζωή διορθώνοντάς τα».
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΖΙΟΒΑΣ
«Ο άλλος εαυτός – Ταυτότητα και κοινωνία στη νεοελληνική πεζογραφία»
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΑΝΝΑ ΡΟΖΕΝΜΠΕΡΓΚ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΟΥΡΑΝΙΑ ΙΟΡΔΑΝΙΔΟΥ
Πόλις, Αθήνα 2007
Μπορούμε να ξαναδιαβάσουμε βασικά κείμενα της νεοελληνικής πεζογραφίας με διαφορετικούς τρόπους από τους καθιερωμένους; Ως ποιο βαθμό αυτές οι νέες ερμηνευτικές αναγνώσεις σχετίζονται με τις τρέχουσες πολιτισμικές εξελίξεις; Γιατί ιστορικές και πατριωτικές προσεγγίσεις των αφηγηματικών κειμένων έχουν κυριαρχήσει μέχρι τώρα; Πώς ταυτότητα και κοινωνία συλλειτουργούν στη σύνθεση των κειμένων; Πόσο η ψυχανάλυση, η θεωρία της λογοτεχνίας και η πολιτισμική ανάλυση μπορούν να μας βοηθήσουν σε νέες αναγνώσεις; Επιδιώκοντας να δώσει απαντήσεις σε τέτοια ερωτήματα και να διερευνήσει τη σχέση ατομικής ταυτότητας και κοινωνίας, καθώς και την αυτοβιογραφική ενδοσκόπηση ή την ιδιάζουσα συνύπαρξη λογοτεχνικών ειδών, το βιβλίο έχει δύο αλληλένδετα σημεία εκκίνησης. Το πρώτο σχετίζεται με τη σταδιακή μετάβαση του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού από την έννοια της κοινότητας στο άτομο, ενώ το δεύτερο αφορά στη διαλογική σχέση εγώ και άλλου, ταυτότητας και κοινωνίας. Τελικός του σκοπός είναι να σκιαγραφήσει τον μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας και ταυτόχρονα να φωτίσει αλλιώτικα την ελληνική πεζογραφία των δύο τελευταίων αιώνων.
ΜΑΙΡΗ ΜΙΚΕ
«Έρως (αντ) εθνικός – Ερωτική επιθυμία και εθνική ταυτότητα τον 19ο αιώνα», Πόλις, Αθήνα 2007
Στο βιβλίο αυτό εξετάζονται κείμενα του 19ου αιώνα τα οποία έχουν ως θέμα τους διαφυλετικές και ετερόθρησκες ερωτικές σχέσεις που αναφέρονται στα χρόνια της λατινοκρατίας. Συνεπώς, το ερωτικό αντικείμενο του πόθου είναι άλλο (φραγκικό). Μέσα από αυτή την ερωτική σχέση αναδύονται σε ποικίλες τονικότητες εθνικά στερεότυπα, τα οποία ωστόσο σχετίζονται με τη φυλή και το φύλο. Οι άνδρες (περισσότερο οι Έλληνες και λιγότερο οι Λατίνοι) δίνουν προτεραιότητα στο εθνικό χρέος, ενώ οι γυναίκες (λιγότερο οι Ελληνίδες και περισσότερο οι Λατίνες) εμφανίζονται ευάλωτες στα κελεύσματα της ερωτικής επιθυμίας. Η έρευνα δείχνει ότι οι σχέσεις αυτές στη συντριπτική τους πλειονότητα δεν έχουν ευτυχή κατάληξη.
Γιατί, όμως, στον 19ο αιώνα εκδηλώνεται ενδιαφέρον για σχέσεις που αναφέρονται στα χρόνια της λατινοκρατίας, και γιατί οι σχέσεις δεν ευοδώνονται; Οι απαντήσεις στην παρούσα μελέτη συνδέονται με τα ιστορικά συμφραζόμενα του εθνοκεντρικού 19ου αιώνα. Ως προς το πρώτο ερώτημα: οι συγγραφείς στρέφονται στο παρελθόν γιατί, εντοπίζοντας στα χρόνια της λατινοκρατίας τη γέννηση της εθνικής συνείδησης, στην ουσία τονώνουν την αίσθηση της εθνικής τους αυτοτέλειας. Ως προς το δεύτερο ερώτημα: η καταδίκη από τους συγγραφείς των διαφυλετικών ερωτικών σχέσεων σημαίνει την αποθέωση της εθνικής καθαρότητας με την αποφυγή των επιμειξιών και της νόθευσης του ελληνικού αίματος.
ΜΙΛΤΟΣ ΠΕΧΛΙΒΑΝΟΣ
«Από τη «Λέσχη» στις «Ακυβέρνητες Πολιτείες» – Η στίξη της ανάγνωσης»,
Πόλις, Αθήνα 2007
Το βιβλίο του Μίλτου Πεχλιβάνου περιγράφει τη ζωντανή σχέση του Στρατή Τσίρκα με τους συντρόφους του, τους αναγνώστες αλλά και τους ήρωές του. Παρακολουθεί την πορεία από τη «Λέσχη» στις «Ακυβέρνητες Πολιτείες» και επιχειρεί να σχεδιάσει τη βιογραφία της ίδιας της Τριλογίας.
Οι «Ακυβέρνητες Πολιτείες» κατατάσσονται στις πρώτες θέσεις του «κανόνα» της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Ο Στρατής Τσίρκας έχει εύλογα χαρακτηριστεί ως ο σημαντικότερος εισηγητής καινών τρόπων στη μεταπολεμική μας πεζογραφία. Το έργο του αποτελεί προνομιακό πεδίο για να μελετηθεί η λογοτεχνία ως επικοινωνία, ως αλληλεπίδραση, ως ζωντανή σχέση ανάμεσα στο παρόν της συγγραφής, το παρελθόν της ιστορικής και πολιτικής μνήμης, αλλά και το μέλλον της ανάγνωσης. Τα τεκμήρια που προσκομίζονται δείχνουν πόσο εκτεταμένα άντλησε η συγγραφική πορεία του Τσίρκα από την πολιτική και αισθητική πρόσληψη του έργου του. Αποτυπώνουν τις αισθητικές, πολιτικές και ιστορικές διαπραγματεύσεις ανάμεσα στον συγγραφέα και τους πρώτους αναγνώστες του. Υπογραμμίζουν τη ζωτική σημασία που είχαν για τον συγγραφέα τόσο η δημόσια σφαίρα της εποχής του όσο και η επίμονη αναζήτηση ενός αισθητικού στίγματος που θα υποδεχόταν τον ιστορικό και πολιτικό προβληματισμό. Κι όλα αυτά, σε μια εποχή που οι βίοι συχνά υπήρξαν εξίσου ακυβέρνητοι με τις πολιτείες.
Βιβλία για βίους καλά κυβερνημένους λοιπόν…
Κείμενα – Επιμέλεια: Τ.Β.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
