Το «αναπαντεχο» παντρεμα δυο πολιτισμων μεσω της παραστασης «Εμεις τους ονομαζουμε Γαλατες»
Στις 20 Αυγούστου το αρχαίο θέατρο της Μαρώνειας θα ανοίξει τις πόρτες του για να υποδεχθεί τους Γαλάτες. Τους Γαλάτες του εργαστηρίου θεατρικής παιδείας του ΔΗΠΕΘΕ Κομοτηνής, όπως τους φαντάστηκε και τους «κατέγραψε» ο κομοτηναίος συγγραφέας Χρήστος Χαρτοματσίδης, μέσα στα τέσσερα θεατρικά μονόπρακτα του, που απαρτίζουν το κύριο σώμα του θεατρικού κειμένου, που ολοκληρώνεται από τον «αυθεντικό» Ιρλανδό συγγραφέα Τζακ Χαρτ, που επίσης «χάρισε» στην πόλη μας, ένα θεατρικό μονόπρακτό.
Πρόκειται για μία παράσταση ,που, όπως εξήγησε ο κ. Χαρτοματσίδης μιλώντας στο «Ράδιο Παρατηρητής», ξεκίνησε με πρωτοβουλία του μουσικού κ. Γιώργου Ευφραιμίδη, στη βάση των κοινών στοιχείων μεταξύ κέλτικης και θρακιώτικης μουσικής, όμως δεν σταμάτα εκεί αλλά πηγαίνει ένα βήμα παρακάτω παρουσιάζοντας επί σκηνής τα κοινά στοιχεία μεταξύ της κελτικής και αρχαιοελληνικής παράδοσης μέσω δύο αρχαιοελληνικών και τριών κελτικών μύθων.
Βασικός «πρωταγωνιστής» σε αυτό το «πάντρεμα» των μύθων δύο αρχαίων πολιτισμών ο κύκλωπας Πολύφημος -που η ζώσα παράδοση τον θέλει «κάτοικο» Μαρώνειας- και η σχέση του με τη νηριήδα Γαλάτεια. Μία σχέση που είχε ως αποτέλεσμα τη γέννηση του Κέλτου, που, κατά μία εκδοχή, έδωσε το όνομά του στους Κέλτες.
Από το σπήλαιο του Κύκλωπα λοιπόν στο αρχαίο θέατρο της Μαρώνειας μέσω της Ιρλανδίας και του συγγραφέα Τζάκ Χάρτ και από τους μύθους των αρχαίων Ελλήνων σε αυτούς των Κελτών, το εργαστήρι θεατρικής παιδείας του ΔΗΠΕΘΕ Κομοτηνής και όλοι οι συντελεστές της παράστασης επιφυλάσσουν ένα ταξίδι στον χώρο και στον χρόνο ρίχνοντας την αυλαία με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στο 6ο Φεστιβάλ Μαρωνείας Σαπών.
Χρήστος Χαρτοματσίδης όμως αναλυτικότερα για την παράσταση «Εμείς τους ονομάζουμε Γαλάτες» και όσα πρόκειται να δούμε στις 20 Αυγούστου στο αρχαίο θέατρο της Μαρώνειας…
«Όλη η παράσταση είναι ένα μουσικο-θεατρικό ταξίδι στο μύθο»
ΠτΘ: κ.Χαρτοματσίδη στις 20 Αυγούστου «επιστρέφετε» στην Μαρώνεια, μέσα από τη θεατρική μεταφορά του μύθου σας για την Γαλάτεια και τον Πολύφημο, που θα αποτελέσει ένα κομμάτι της παράστασης «Εμείς τους ονομάζουμε Γαλάτες» που ανεβάζει το ΔΗΠΕΘΕ Κομοτηνής. Οι κάτοικοι της Ροδόπης, και ιδιαίτερα οι Μαρωνίτες, συνδέονται με τον Πολύφημο. Γνωρίζουν το σπήλαιο, αλλά πρώτη φορά, με την πένα σας, ο Πολύφημος γίνεται πρωταγωνιστής μιας θεατρικής πράξης. Πώς προέκυψε; Αφορμή αποτέλεσε το υλικό που υπάρχει στην αρχαία ελληνική γραμματεία;
Χ.Χ.: Αναγκαστικά επέλεξα τον Πολύφημο, γιατί θεωρείται από την ελληνική μυθολογία ως πρόγονος των Κελτών. Κατά την αρχαία μυθολογία, ο Πολύφημος μαζί με τη Γαλάτεια απέκτησαν γιο, τον Κέλτο. Εφόσον, όλη η παράσταση είναι ένα μουσικο-θεατρικό ταξίδι στο μύθο, υποχρεωτικά πρέπει να προσεγγισθεί ο Πολύφημος.
«Επιθυμία μας ήταν να υπάρχει λίγο πιο αισιόδοξο και φωτεινό τέλος στην παράσταση»
ΠτΘ: Οι περισσότεροι γνωρίζουν τον Πολύφημο από τον Όμηρο και νομίζουν ότι ήταν ένας μονόφθαλμος Κύκλωπας. Εσείς γνωρίζατε ανέκαθεν αυτή τη σχέση του Πολύφημου με τη Γαλάτεια;
Χ.Χ.: Πρόσφατα το έμαθα κι εγώ, ψάχνοντας τα ιστορικά και μυθολογικά στοιχεία για τους Γαλάτες. Μου έκανε εντύπωση το γεγονός ότι ο Κύκλωπας δεν προχώρησε τη σχέση τους πάρα τη θέληση της Γαλάτειας. Κατά κάποιον τρόπο ήταν παντρεμένοι. Προσπάθησα να φανταστώ πώς μπορούσε να δημιουργηθεί μια τέτοια σχέση μεταξύ του Κύκλωπα, που όλοι τον ξέρουμε άγαρμπο και άγριο, και μιας νηρηίδας, όπως ήταν η Γαλάτεια. Φυσικά, αυτό θα μπορούσε να γίνει είτε με δραματικό τρόπο, ή κάπως πιο απλά με χιουμοριστικό τρόπο, τον οποίο επέλεξα εν τέλει, καθώς επιθυμία μας ήταν να υπάρχει λίγο πιο αισιόδοξο και φωτεινό τέλος στην παράσταση.
Όλη η παράσταση αποτελείται από πέντε μονόπρακτα, που βασίζονται σε πέντε μύθους. Τα τέσσερα τα υπογράφω εγώ, το ένα το υπογράφει ο Ιρλανδός Τζακ Χαρτ και βασίζονται σε τρεις ιρλανδικούς μύθους και δύο ελληνικούς. Ο ένας ελληνικός είναι η κάθοδος του Οδυσσέα στον Άδη. Ο Άδης, όπως παρουσιάζεται στο σχετικό σημείο της Οδύσσειας, θυμίζει πολύ τον Άδη των Κελτών. Φυσικά, σε αυτούς τους μύθους, δόθηκε μια θεατρική φόρμα, ώστε να μπορούν να παρουσιαστούν στο θέατρο. Για το τελευταίο μονόπρακτο, με χιούμορ και μια σύγχρονη ματιά βλέπω την ιστορία του Πολύφημου και της Γαλάτειας. Όπως ξέρετε, η Γαλάτεια είναι μια απελευθερωμένη και αρκετά αεράτη γυναίκα και κάνει τον Κύκλωπα ό,τι θέλει. Στο τέλος, βέβαια, χρησιμοποιώ μια φράση που τη δανείστηκα από τα μεξικάνικα σήριαλ. Η Γαλάτεια του λέει «θα μάθω να σε αγαπάω». Αυτό σημαίνει ότι δεν τον αγάπησε και δεν ήταν φυσικό να τον αγαπήσει. Μπορεί, όμως, να είχε και μια εσωτερική ομορφιά ο χαρακτήρας του Πολύφημου, δεν το γνωρίζουμε αυτό.
«Υπάρχουν κοινά στοιχεία μεταξύ κέλτικης και θρακιώτικης μουσικής»
ΠτΘ: Πάντως κάνετε μια ανατροπή στον Πολύφημο. Στην Οδύσσεια παρουσιάζεται άσχημος και αφελής. Εσείς τον παρουσιάσατε ερωτευμένο. Είναι μια πολύ ωραία ανατροπή, με έναν μοντέρνο Πολύφημο που υποκλίνεται στον έρωτα. Πόσο καιρό ερευνάτε το θέμα;
Χ.Χ.: Η όλη ιδέα είναι του μουσικού Γιώργου Ευφραιμίδη. Πριν λίγα χρόνια ο κ.Ηλίας Ιωαννάκης μου είχε επισημάνει τα κοινά στοιχεία που υπάρχουν μεταξύ κέλτικης και θρακιώτικης μουσικής. Το ίδιο μου επεσήμανε και ο Γιώργος Ευφραιμίδης, υποστηρίζοντάς το με μουσικά παραδείγματα. Μου πρότεινε λοιπόν να κάνουμε κάτι συνδυαστικό και έτσι ξεκίνησε η συζήτηση για την παράσταση στις αρχές Δεκεμβρίου. Σε ό,τι αφορά τη βιβλιογραφία, είναι πολύ ενδιαφέρον το γεγονός ότι δύο από τα βιβλία που χρησιμοποίησα στην έρευνά μου είναι πολύ συγκεκριμένα. Το ένα λέγεται «Κέλτες και Έλληνες: οι Κέλτες στον ελληνικό κόσμο» και το άλλο «Κέλτικες παραδόσεις των Δρυϊδών και αρχαία Ελλάδα». Αυτά τα δύο εστιάζουν ακριβώς στις σχέσεις Κελτών και Ελλήνων. Το άλλο είναι «Οι αρχαίοι Κέλτες», του Bary Kouais και το άλλο είναι «Μύθοι των Κελτών». Βέβαια, δεν μπορούσε να λείψει και το έργο του μόνου συγγραφέα που είχε άμεσες επαφές με τους Κέλτες, του Ιούλιου Καίσαρα και των απομνημονευμάτων του από τους γαλατικούς πολέμους.
«Θέλω να σας πω ότι όλα αυτά που διαβάζουμε στα κόμιξ είναι τρομερά αληθινά»
ΠτΘ: Η βιβλιογραφική σας μελέτη ήταν εκτενής. Φαίνεται ότι ο πρώτος χώρος που συγχρωτίστηκαν, ήταν ο χώρος της Μικρασίας.
Χ.Χ.: Ναι, ουσιαστικά εκεί, όμως και πριν υπήρχαν εμπορικές επαφές στη Μασσαλία. Επίσης στην Ιταλία, ο τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος είχε επαφές με τους Κέλτες και τους χρησιμοποίησε για πρώτη φορά σαν μισθοφόρους. Θα πρέπει ακόμα να επισημάνω ότι όλα όσα διαβάζουμε στα κόμιξ είναι τρομερά αληθινά. Δηλαδή, η φράση ότι ο ουρανός θα πέσει στο κεφάλι τους, ειπώθηκε στον Μέγα Αλέξανδρο. Το ότι όλοι τους έχουν μουστάκια, ήταν νόμος της άρχουσας τάξης. Ξυρίζανε τα μάγουλά τους και αφήναν τα μουστάκια. Φορούσαν αυτές τις βράκες που λέγονται «αναξυρίδες», και αυτά όντως ανταποκρίνονται στη μυθολογία.
«Η βάση είναι ο μύθος, από κει και πέρα το ίδιο το έργο είναι πρωτότυπο»
ΠτΘ: Είναι γνωστοί οι Γαλάτες από τα κόμιξ και τον κινηματογράφο, αλλά ποιος περίμενε ότι θα ανέβει κάτι σχετικό με τους Γαλάτες στη Μαρώνεια κι ότι οι Κέλτες πήραν την ονομασία τους, κατά μία εκδοχή, από το γιο του Πολυφήμου και της Γαλάτειας. Αυτό το θεατρικό έργο είναι πρωτότυπο;
Χ.Χ.: Η βάση είναι ο μύθος. Από κει και πέρα το ίδιο το έργο είναι πρωτότυπο. Η πλοκή είναι κοινή με την υπάρχουσα πλοκή των μύθων. Απλώς, παρεμβαίνει ο συγγραφέας και τους προσδίδει θεατρικότητα, δηλαδή δίνει κάποια πιο εντυπωσιακά στοιχεία, κάποια πιο δραματικά στοιχεία ή αφαιρεί κάποια άλλα.
«Ο Τζάκ Χάρτ, μας ρώτησε εάν θα θέλαμε να υπάρχει συμμετοχή και από έναν γνήσιο κέλτη, έναν Ιρλανδό»
ΠτΘ: Πώς προέκυψε η συμμετοχή του Ιρλανδού συγγραφέα του Τζακ Χαρτ στην παράσταση;
Χ.Χ.: Τον Τζακ Χαρτ τον ξέρω από τις συναντήσεις συγγραφέων στη Σόφια. Είναι Ιρλανδός, ιδρυτής της Ένωσης Ιρλανδών Συγγραφέων, και η γυναίκα του, απ’ όσο ξέρω, γράφει στα κέλτικα. Εφόσον άρχισε το εγχείρημα, με πρωτοβουλία του Γιώργου Ευφραιμίδη, θέλαμε να υπάρχει η συμμετοχή ενός γνήσιου Κέλτη. Κάπως έτσι, άρχισε η συνεργασία με τον Τζακ Χαρτ, ο οποίος αμέσως ανταποκρίθηκε με χαρά και έγραψε με βάση έναν κέλτικο μύθο.
«Ούτε στα πιο ακραία όνειρά μου φανταζόμουν ότι έργο δικό μου θα ανέβαινε στο αρχαίο θέατρο της Μαρώνειας»
ΠτΘ: Η Μαρώνεια ξαναμπαίνει στα γράμματα, όχι μόνο μέσα από τον Όμηρο, αλλά με έναν τρόπο πρωτότυπο, με μία νέα ανάγνωση του Ομήρου.
Χ.Χ.: Και ο ίδιος ο Τζακ Χαρτ νοιώθει ιδιαίτερα κολακευμένος που ένα από τα μονόπρακτά του θα ανέβει στο αρχαίο θέατρο, και για μένα είναι τρομερή τιμή. Ούτε στα πιο ακραία όνειρά μου φανταζόμουν ότι έργο δικό μου θα ανέβαινε στο αρχαίο θέατρο της Μαρώνειας. Είναι τρομερή τιμή και τρομερή ευθύνη. Μακάρι να αρέσει στον κόσμο.
«Θεωρώ ότι οι Έλληνες βρίσκονται κοντά με τους Ιρλανδούς»
ΠτΘ: Πόσο περισσότερο πλούσιο σας άφησε η συναναστροφή σας με αυτό το μυθολογικό υλικό και πόσο πρωτόγνωρο είναι το να ανακαλύπτει κανείς πόσες συγγένειες έχει η αρχαιοελληνική μυθολογία με έναν λαό που εμείς τον φανταζόμαστε μακρινό, τους Κέλτες;
Χ.Χ.: Όντως θεωρώ ότι οι Έλληνες βρίσκονται κοντά με τους Ιρλανδούς. Δε θα τους χαρακτήριζα εντελώς βαλκάνιους, αλλά έχουμε κοινά στη νοοτροπία και βιώνουμε, σήμερα, ανάλογες καταστάσεις. Ακόμη, η μυθολογία των Κελτών, όπως αναδεικνύεται στην παράσταση, συνδέεται με την αρχαιοελληνική. Εύχομαι να υπάρχει ανάλογη ανταπόκριση και από τον κόσμο.
Μπορείτε να ακούσετε την συνέντευξη και στο mixcloud του Ράδιο Παρατηρητής
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
