«Στη ζωη νωρις νυχτωνει» της Ελενης Πριοβολου: Ενα πολυδιαστατο ιστορικο μυθιστορημα γεματο χρωματα και αρωματα της λαγνας Ανατολης

Ένα βιβλίο σταθμός στη λογοτεχνική πορεία της βραβευμένης Ελένης Πριοβόλου, κυρίας της Λογοτεχνίας με πολύ ιδιαίτερη πένα. Το βιβλίο περικλείει όλα τα χρώματα και τα αρώματα της λάγνας και μαγευτικής Ανατολής. Βιβλίο πολυδιάστατο, κομίζει ένα μήνυμα βαθύτατα αντιπολεμικό, διαποτισμένο σε κάθε σελίδα με όλον εκείνον τον πόνο των ανθρώπων της Μέσης Ανατολής και την απεγνωσμένη επιθυμία τους για μια ήσυχη ζωή που να μην τη σκιάζει ο ζόφος του πολέμου. Η Μέση Ανατολή δεν αποκαλείται τυχαία «πυριτιδαποθήκη του κόσμου» και η συγγραφέας φαίνεται να το γνωρίζει αυτό πολύ καλά. Μέχρι σήμερα, ελάχιστοι συγγραφείς στη χώρα μας έχουν σκύψει επάνω από τον πόνο των τυραννισμένων αυτών ανθρώπων της Γης της Εδέμ με τρόπο τόσο βαθιά συναισθηματικό, τόσο βαθιά ανθρώπινο, όσο η Ελένη Πριοβόλου. Και πραγματικά, ο συνδυασμός της εκ βαθέων γνώσης για την πολύπλοκη πολιτική ιστορία της περιοχής, με την ανάδειξη της βασανισμένης καθημερινότητας των απλών ανθρώπων που υφίστανται το βάρος του πολέμου, είναι μοναδικός και δεν πετυχαίνει πάντοτε στα ιστορικά μυθιστορήματα.
 
Δεν είναι εύκολο να γράψει κανείς ένα καλό ιστορικό μυθιστόρημα, κι ας το επιχείρησαν τόσοι και τόσοι συγγραφείς ανά τους αιώνες. Λίγοι από αυτούς που καταπιάστηκαν με το εγχείρημα το έφεραν εις πέρας με βαθμό ικανοποιητικό, όπως οι: Τολστόι, Ντοστογιέφσκι, Βαλτάρι, Φόλετ κ.ά. Το παρόν πόνημα τηρεί κι αυτό με ευλάβεια όλες τις προϋποθέσεις του καλού ιστορικού μυθιστορήματος. Και αυτό διότι Iστορία μέσα σε ένα ιστορικό μυθιστόρημα δεν είναι μόνο τα πολιτικοκοινωνικά γεγονότα. Είναι οι λέξεις, οι φράσεις που θα χρησιμοποιηθούν, ακόμη και τα εργαλεία της καθημερινής ζωής. Εδώ, επομένως, δίνεται η απαραίτητη σημασία στις λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής, λεπτομέρειες αναγκαίες για να βυθίσουν τον αναγνώστη στην εποχή του μυθιστορήματος, χωρίς, όμως, να υπάρχει υπερβολική έμφαση σε ανούσια θέματα ή κουραστικές μακροσκελείς περιγραφές, που στοχεύουν σε άσκοπη παράθεση γνώσεων από πλευράς της συγγραφέως. Απεναντίας, όποια ιστορική πληροφορία δίνεται, εναρμονίζεται απόλυτα με το μυθιστορηματικό-φαντασιακό κομμάτι του βιβλίου και το συμπληρώνει απολύτως ταιριαστά.
 
Ακόμη, η συγγραφέας αντιστέκεται στον πειρασμό να περιγράψει τους ανθρώπους της εποχής μέσα από τα δικά της μάτια. Δεν τους κάνει όλους πρωτοπόρους για την εποχή τους, αντιθέτως, βλέπει τον κόσμο τού τότε μέσα από τη δική τους οπτική γωνία, πράγμα πολύ σημαντικό ώστε να αποδοθεί στο έπακρο η ατμόσφαιρα και τα συναισθήματα των ανθρώπων του παρελθόντος. Τέλος, μπορεί οι πρωταγωνιστικοί χαρακτήρες να μην υπήρξαν, όμως, θα μπορούσαν κάλλιστα να έχουν υπάρξει στην πραγματικότητα. Άλλος ένας βασικός κανόνας του ιστορικού μυθιστορήματος που τηρείται από την πλευρά της συγγραφέως.
 
Η υπόθεση τοποθετείται χρονικά και τοπικά σε δύο διαστάσεις: στην Αθήνα και τη Βηρυτό, τη δεκαετία του ’60 αλλά και σήμερα. Οι βασικές πρωταγωνίστριες είναι επίσης δύο: δύο γυναίκες με ονόματα ασυνήθιστα, ονόματα που θυμίζουν Ανατολή, Άρια και Οριάν. Το δράμα του εμφυλίου πολέμου του Λιβάνου ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια μας μέσα από την αναδρομή στο χρονοντούλαπο της μνήμης της μίας εκ των δύο πρωταγωνιστριών, της Άριας, η οποία αναζητά τα ίχνη μιας φιλίας χαμένης στα σκοτεινά μονοπάτια του χρόνου. Με την τεχνική των εγκιβωτισμένων διαδρομών ο αναγνώστης επιχειρεί ένα ταξίδι με χρονομηχανή στα γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία των μέσων του 20ού αιώνα στην Ελλάδα και τη Μέση Ανατολή, όπως η Χούντα των συνταγματαρχών, το Παλαιστινιακό, ο πόλεμος των έξι ημερών και, κυρίως, ο εμφύλιος σπαραγμός της χώρας των Κέδρων.
 
Το βιβλίο αποτελεί μία πολυδαίδαλη, όσο και σπαραχτική αφήγηση σχετικά με το πώς ένας πόλεμος μπορεί να επηρεάσει –και να καταστρέψει πολλές φορές– τη ζωή των απλών, καθημερινών και αθώων ανθρώπων. Τους ήρωες του βιβλίου, όμως, δεν τους δοκιμάζει μόνο ο πόλεμος, αλλά και τα σκληρά, ανελέητα τερτίπια της πολιτικής εξουσίας και των πανταχού παρόντων συμφερόντων.
 
Ο πόλεμος, δυστυχώς, ήταν, είναι, και, απ’ ότι φαίνεται, θα είναι δια παντός συνυφασμένος με την ανθρώπινη φύση. Υπάρχει από τότε που υπάρχουν άνθρωποι και απαντάται σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, σε όλες τις ιστορικές περιόδους. Οι καθημερινοί άνθρωποι του λαού πάντοτε απεύχονταν τον πόλεμο και ουδέποτε τον επιθυμούσαν, πλην σπανίων περιπτώσεων. Έτσι μας λένε τουλάχιστον οι μαρτυρίες απλών ανθρώπων του παρελθόντος στις σκέψεις τους περί πολέμου, τις οποίες κατάφερε να διασώσει η Ιστορία. Ο πόλεμος πάντοτε ήταν έργο των κυβερνώντων και των ηγεμόνων προς ικανοποίηση πολιτικών, οικονομικών και εδαφικών συμφερόντων, κόντρα στις επιθυμίες του λαού. Τα ίδια ισχύουν και για τους ανθρώπους της Μέσης Ανατολής και για τους ήρωες του βιβλίου της Ελένης Πριοβόλου, ανθρώπους για τους οποίους νύχτωσε νωρίς στη ζωή τους.
 
Πάνω απ’ όλα, λοιπόν, πρόκειται για ένα πόνημα που μιλάει για τη φιλία, τον πόλεμο, τη γυναίκα, αλλά και την ίδια την Ιστορία και την επιρροή που αυτή ασκεί μέσω των γυρισμάτων της στους απλούς ανθρώπους, ανθρώπους που αναλώνονται δίχως οίκτο στα ατέρμονα κινούμενα γρανάζια της.
 
Τα συναισθήματα που μας γεννά η ανάγνωση ενός τέτοιου έργου είναι πολλά και βαθιά, το ίδιο και οι σκέψεις που θα κάνουμε για τη ζωή και τους ίδιους τους ανθρώπους. Η δημιουργός θεωρεί απαραίτητο συστατικό των πετυχημένων κοινωνιών το διαρκές ενδιαφέρον για τα κοινά όλων των ανθρώπων, τον μη κοινωνικό εφησυχασμό, προκειμένου να συμβιώνουν όλοι αρμονικά. Το ενδιαφέρον, όμως, για την πολιτική ζωή είναι, επίσης, αναγκαίο προκειμένου να μπορέσει ο καθένας από εμάς να επιδοθεί στην αναζήτηση της προσωπικής του ευτυχίας, της υλοποίησης του δικού του ατομικού ονείρου… Γιατί οι άνθρωποι, σύμφωνα με τη συγγραφέα, δεν πρέπει να σταματούν ποτέ να ονειρεύονται, αλλά και να αγωνίζονται για ένα καλύτερο αύριο, όσο δύσκολο κι αν αποδεικνύεται πολλές φορές αυτό.
 
Πολλά, επομένως, τα μηνύματα που περνάει η συγγραφέας, εκτός από το κυρίαρχο αντιπολεμικό φυσικά, και σε πολλά επίπεδα: ψυχολογικό, ιδεολογικό, κοινωνικό, πολιτικό. Η ειρήνη, η φιλία, η ανθρωπιά, η ελπίδα, η αγάπη είναι έννοιες που εμφανίζονται διάχυτες σε όλες τις σελίδες του βιβλίου και δοκιμάζουν τις δικές μας σκέψεις και τα συναισθήματα που βιώνουμε καθώς γυρίζουμε με αγωνία τις σελίδες που κρύβουν πλήθος εκπλήξεων και ανατροπών.
 
ΤΟ ΔΥΝΑΤΟ ΤΟΥ ΣΗΜΕΙΟ: Το δίχως άλλο η καθηλωτική, όσο και χειμαρρώδης, πένα της εμπειρότατης επί της συγγραφής Ελένης Πριοβόλου αποτελεί το δυνατό σημείο του βιβλίου, το ίδιο και οι ιστορικές πληροφορίες που τόσο αβίαστα δίνονται για την εποχή και τη Μέση Ανατολή.
 
ΠΟΙΟΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΟΥΝ: Ένα ανάγνωσμα που θα απολαύσουν αναμφισβήτητα όσοι αγαπούν τον εναργή και βαθιά αισθαντικό και ψυχογραφικό λόγο, την Ιστορία, αλλά και τα μυθιστορήματα-σταθμούς της λογοτεχνίας.
*Η Λεύκη Σαραντινού είναι φιλόλογος, ιστορικός και συγγραφέας. Το πιο πρόσφατο βιβλίο της είναι το βοήθημα «Θέματα νεοελληνικής ιστορίας για την ιστορία κατεύθυνσης της Γ΄ Λυκείου», Εκδόσεις HISTORICAL QUEST, Αθήνα 2020.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.