Roberta Carreri «Το θεατρο ειναι ενας τροπος να βαζουμε τον εαυτο μας σε μια αλλη κατασταση»

Τη θεατρική της περιδιάβαση στην Κομοτηνή ολοκληρώνει σήμερα η κ. Roberta Carreri με ένα σεμινάριο αφιερωμένο στη σωματική και φωνιτική εκπαίδευση του ηθοποιού. Είχε προηγηθεί χθες η παράστασής της στη σκηνή του ΔΗΠΕΘΕ Κομοτηνής με τίτλο «Ίχνη στο χιόνι». Μέλος η ίδια ενός από τα ιστορικότερα και πρωτοποριακά θεατρικά σχήματα, όχι μόνο της Ευρώπης αλλά και του κόσμου , το Οdin Theater, βρέθηκε χθες πριν την πρεμιέρα της παράστασης στην εκπομπή «Με το Ν και με το Β» του Ράδιο Παρατηρητής, ξετυλίγοντας το νήμα των 42 χρόνων της θεατρικής της πορείας.
 
Πολύτιμή αρωγός σε αυτή την αφήγηση, που γρήγορα επεκτάθηκε σε ευρύτερα θέματα συμβολής του θεάτρου στον πολιτισμό, την εκπαίδευση και την κοινωνική πραγματικότητα η κ. Άννυ Μαχαιροπούλου, μαθήτρια κατά το παρελθόν της κ. Carreri και υπεύθυνη των ερασιτεχνικών εργαστηρίων του ΔΗΠΕΘΕ Κομοτηνής σήμερα, η οποία αποτέλεσε και τον «συνδετικό κρίκο» της επίσκεψης στην Κομοτηνή της κ. Carreri.
 
Roberta Carreri όμως εφ’ όλης της ύλης… 
 
ΠτΘ: Εκπροσωπείτε έναν από τους ιστορικότερους και σημαντικότερους θεσμούς στον κόσμο του θεάτρου το Θέατρο Οντίν. Πείτε μας λίγα λόγια για την ιστορία του.
R.C.: Το θέατρο Οντίν δημιουργήθηκε το 1965 στο Όσλο της Νορβηγίας και τρία χρόνια αργότερα μετακόμισε στη Δανία. Ο ιδρυτής του θεάτρου ο Eugenio Barba, είχε μαθητεύσει δίπλα στον Γιέρζυ Γκροτόφσκι που ήταν ένας από τους μεγαλύτερους θεατροανθρώπους του 20ου αιώνα. Η προσέγγιση που κάνει ο Eugenio Barba στο θέατρο είναι λίγο διαφορετική από την παραδοσιακή και κλασική προσέγγιση που έχουμε συνηθίσει, διότι περιλαμβάνει μέσα του το στοιχείο της έρευνας, της φυσικής δράσης, και γενικά της εκπαίδευσης. Για πολλά χρόνια είχε το όνομα του Avant Garde θεάτρου και η πρόκλησή τους είναι το πώς θα παραμείνουν Avant Garde Θέατρο μετά από τόσα χρόνια παρουσίας. Πολλά από τα μέλη του θιάσου δουλεύουν στο θίασο αυτό πάνω από 25 χρόνια. Εγώ είμαι μέλος του Οντίν 42 χρόνια. Τα πρώτα χρόνια το Οντίν έκανε περιοδείες κυρίως στις Σκανδιναβικές χώρες και οι παραστάσεις του προορίζονταν για κλειστό χώρο. Το 1974 αρχίσαμε να κάνουμε αυτό που λέγεται barter (ανταλλαγή), το οποίο είναι σε ανοικτούς χώρους και για μεγάλα ακροατήρια. Και άρχισαν να χρησιμοποιούν ακόμα και ξυλοπόδαρα στις παραστάσεις για τον εξωτερικό χώρο.
 
Είναι ένα θέατρο που δεν ασχολείται μόνο με το θέατρο, δεν δίνει μόνο παραστάσεις. Ασχολείται και με το κοινωνικό θέατρο, διοργανώνει φεστιβάλ, έχει εκδόσεις, ακόμα και βραδιές ποίησης. Έχουμε ιδρύσει την ISTA, το Ινστιτούτο Θεατρικής Ανθρωπολογίας το οποίο ίδρυσε ο Eugenio Barba το 1989. Επίσης μια πολύ σημαντική δραστηριότητά μας είναι επίσης και το παιδαγωγικό θέατρο. Όλοι οι ηθοποιοί του Οντίν μαθαίνουν να μεταδίδουν στις νεότερες γενιές τη δικιά τους εμπειρία πάνω στο θέατρο. Κάπως έτσι γνωριστήκαμε με την Άννυ Μαχαιροπούλου και τον Αντώνη Διαμαντή, η οποία και με κάλεσε στην Κομοτηνή. 

Από τις σπουδές στο advertising design στο θέατρο Οντίν

ΠτΘ: Γεννηθήκατε στο Μιλάνο και οι σπουδές σας ήταν πάνω στο advertising design. H ενασχόλησή σας με το θέατρο και το θέατρο Οντίν πως προέκυψε;
R.C.: Άρχισα την καριέρα μου στη διαφήμιση. Ήμουν στο πανεπιστήμιο σπουδάζοντας Ιστορία της Τέχνης, όπου υπήρχε η δυνατότητα να φτιάξεις το δικό σου πρόγραμμα εξετάσεων. Επέλεγα μαθήματα όπως Ιστορία Θεάτρου, Ιστορία Τέχνης και Ιστορία Κινηματογράφου, γιατί θεωρούσα ότι ήταν μορφές τέχνης που έπρεπε να εξερευνήσω. Και καθώς ετοιμαζόμουν για τις εξετάσεις και έκανα εργασία πάνω στο Ιερό Θέατρο του Γιέρζυ Γκροτόφσκι, του Αρτό, και του Eugenio Barba, έτυχε το θέατρο Οντίν να έρχεται στο Μπέργκαμο, για παράσταση.
 
Είδα την παράσταση και σοκαρίστηκα γιατί για πρώτη φορά στη ζωή μου είδα παράσταση που ήταν μόνο για 16 θεατές. Στην παράσταση αυτή οι θεατές καθόταν σε πάγκους που ήταν σε τετράγωνο σχήμα, και οι ηθοποιοί έπαιζαν μέσα σ’ αυτό το τετράγωνο, αλλά και έξω, πίσω από την πλάτη των θεατών. Καθόμασταν σε πάγκους και θυμάμαι ότι με είχε συνεπάρει η ενέργεια και η παρουσία των ηθοποιών παρόλο που δεν μπορούσα να καταλάβω λέξη από αυτά που έλεγαν. Μπορούσα να μυρίσω τη μπύρα που είχαν χύσει στο πάτωμα κατά την παράσταση, να αισθανθώ τον αέρα. Ήταν μια παράσταση που είχε να κάνει με τις αισθήσεις μου. Ήταν μια ασπρόμαυρη παράσταση, στην κυριολεξία γιατί φορούσαν μόνο μαύρα και άσπρα εκτός από δυο λεπτομέρειες που ήταν έγχρωμες, το παντελόνι ενός ηθοποιού που ήταν μπλε και ένα κόκκινο λουλούδι που κρατούσε μια κοπέλα.
 
Την επόμενη μέρα ετοίμασαν ένα work demonstration της δουλειάς τους. Μου έκανε εντύπωση ότι παρόλο που η παράσταση ήταν γεμάτη από ενέργεια και αισθήματα, διαφαινόταν ότι η εκπαίδευσή τους ήταν πάρα πολύ αυστηρή και πάρα πολύ πειθαρχημένη. Θα μπορούσα να πω ότι επιδείκνυαν αυτοί οι άνθρωποι κάθε μέρα την αφοσίωσή τους στη δουλειά αυτή.
 
Μου έκανε εντύπωση κάποιο σχόλιο που έκανε ένας άλλος θεατής, ότι πρόκειται για ένα ελιτίστικο θέατρο διότι επιτρέπει μόνο 16 θεατές στην παράσταση, ενώ το θέατρο πρέπει να είναι για όλους. Και τότε ο Eugenio Barba του απάντησε «θα θέλατε το παιδί σας να πάει σε μια τάξη με δεκαέξι παιδιά ή με σαράντα παιδιά;» για να συμπληρώσει ο ίδιος πως θέλει όλοι οι θεατές του να κάθονται στην πρώτη σειρά και πως «με αυτό τον τρόπο είμαι πιο δημοκρατικός από σας».
 
Το Δεκέμβριο του 1973 ακολούθως έκανε ένα σεμινάριο το Οντίν στο Μιλάνο το οποίο το παρακολούθησα, και ζήτησα από τον Eugenio Barba να κάνω την εργασία μου πάνω στο δικό του θέατρο. Και αυτός ήταν ο τρόπος που μπήκα στο θέατρο. Δεν τελείωσα ποτέ την εργασία μου, δεν έλαβα ποτέ το πτυχίο μου, αλλά έγραψα ένα βιβλίο. Το βιβλίο λέγεται «Ίχνη», και έχει να κάνει με την εμπειρία μου στην εκπαίδευση στο Οντίν και το παιδαγωγικό σύστημα. 

«Το “Ίχνη στο χιόνι” η θεατρική μας αυτοβιογραφία»

ΠτΘ: Η παράσταση «Ίχνη στο χιόνι» έχει παρουσιαστεί σε πάρα πολλές χώρες παγκοσμίως, και μετράει πολλά χρόνια παρουσίας. Είναι μια παράσταση που είναι αφιερωμένη στην τεχνική του Οντίν. Πείτε μας λίγα λόγια για αυτήν.
R.C.: Η εκπαίδευση απασχολεί πάρα πολύ το Θέατρο Οντίν και επειδή υπήρχαν πάρα πολλοί άνθρωποι που ενδιαφερόντουσαν να μάθουν την εκπαίδευση και την τεχνική, αλλά δεν είχαν ούτε το χρόνο, ούτε υπήρχε ο χώρος για να τους δεχθούμε όλους, έπρεπε να βρούμε έναν τρόπο με τον οποίο θα μεταβιβάσουμε σε σύντομο χρονικό διάστημα ένα δείγμα της δουλειάς μας. Συνειδητοποιήσαμε ότι ακόμα κι αν δουλεύαμε τρεις ή τέσσερις μέρες με κάποιους ανθρώπους, δεν μπορούσαμε να τους μεταδώσουμε στην ουσία την εμπειρία μας. Κι έτσι φτιάξαμε τα work demonstration, όπου δείχνουμε στην ουσία τα επαγγελματικά μας μυστικά, παρουσιασμένα με θεατρικό τρόπο. Μέσα σε αυτή την δίωρη παράσταση δείχνουμε ουσιαστικά την θεατρική μας αυτοβιογραφία. Δείχνουμε πόσο έχουμε δουλέψει και πώς έχουμε χρησιμοποιήσει αυτή τη δουλειά τους ώστε να χτίσουμε το χαρακτήρα στο ρόλο μας στην παράσταση. Οπότε φτιάχτηκε για να είναι μια παράσταση από μόνη της, αλλά και μια έμπνευση, δίνοντας στους ανθρώπους την επιθυμία να δουλέψουν και να κάνουν πραγματικότητα τα όνειρά τους.
 
ΠτΘ: Την επόμενη μέρα της παράστασης, την Πέμπτη, ακολουθεί το σεμινάριο «Χορός των προθέσεων», φαντάζομαι σε συνέχεια της λογικής που μας αναφέρατε. Τι παραπάνω θα παρακολουθήσουμε σε αυτό;
R.C.: Το σεμινάριο αυτό δίνει την ευκαιρία στους συμμετέχοντες, να δουν και να νοιώσουν στο σώμα τους αυτά που δείχνει στην παράσταση, καθώς επίσης και να πλησιάσουν με την κίνηση τους τον ρόλο. Όχι μόνο μέσα από τη μνήμη και τα αισθήματα, όπως είναι συνηθισμένο τώρα στο θέατρο, αλλά μέσα και από άλλες διαδικασίες. Χρησιμοποιώ κινήσεις που αν γίνουν σε μικρή κλίμακα, κινήσεις που όταν τις κάνεις, μπορούν να ξυπνήσουν μέσα σου αισθήματα, όχι από το λογικό νου, αλλά ίσως σε πιο βαθύ επίπεδο, τον ενστικτώδη εαυτό μας. Θα δούμε λοιπόν πώς μπορούμε να ανακαλύψουμε αυτά τα αισθήματα και πώς μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε και να δώσουμε ζωή σε ένα κείμενο. Άρα «δε θα πούμε δυνατά και με ύφος κάποια κείμενα διότι κάποιος ανόητος μας είπε να το κάνουμε» όπως λέει και ο Σαίξπηρ αλλά θα βγει από μέσα μας. 

«Το Ανθρωπολογικό Θέατρο προσπαθεί να βρει τα κοινά στοιχεία που υπάρχουν σε διαφορετικές θεατρικές παραδόσεις σε όλο τον κόσμο»

ΠτΘ: Ένα από τα παράγωγα του θεάτρου Οντίν ήταν και το Ινστιτούτο της Θεατρικής Ανθρωπολογίας. Το θέατρο το συναντάμε σε διάφορους πολιτισμούς, σε διάφορους τόπους και σε διάφορους χρόνους. Φαντάζομαι ένα από τα ερωτήματα που απασχολεί τον Ινστιτούτο είναι γιατί ο άνθρωπος κάνει θέατρο. Εσείς έχετε απαντήσει σε αυτό το ερώτημα;
R.C.: Αυτό που προσπαθούμε να κάνει το Ανθρωπολογικό Θέατρο είναι να βρει τα κοινά στοιχεία που υπάρχουν σε διαφορετικές θεατρικές παραδόσεις σε όλο τον κόσμο. Ένα από τα κοινά στοιχεία βρίσκουμε στο θέατρο της Ανατολής, της Ινδίας, της Ιαπωνίας για παράδειγμα είναι ότι δεν υπάρχει διαχωρισμός του ηθοποιού από το χορευτή. Υπάρχει μόνο στη δυτική κουλτούρα και αυτό συνέβη πάρα πολύ πρόσφατα, τον 19ο αιώνα. Ο Μολιέρος και ο Σαίξπηρ έγραφαν, ήταν ηθοποιοί, ήταν χορευτές, κλπ. Το κύριο θέμα που εξερευνά το Ανθρωπολογικό Θέατρο, είναι πώς μεταβάλλεται το σώμα και η χρήση του σώματος ενός ανθρώπου όταν βρίσκεται σε κατάσταση παράστασης, σε μια διαφορετική χρήση δηλαδή, απ’ ό,τι είναι στην καθημερινότητα. Κάνουμε θέατρο και ακόμα συνεχίζουμε με όλες τις μορφές.
 
Η ερώτηση όμως διατυπώνεται ορθότερα όταν διερωτηθούμε γιατί ο άνθρωπος τραγουδάει ή γιατί ο άνθρωπος χορεύει. Σε όλες τις μορφές ζωής όπου υπάρχει ευτυχία στις υψηλότερες εκδηλώσεις βλέπεις τους ανθρώπους να τραγουδάνε και να χορεύουν. Και κυρίως σε ομάδες. Αυτός είναι ο τρόπος να βάζουμε σε μια άλλη κατάσταση τον εαυτό μας. Και το θέατρο είναι ένας τρόπος να βάζουμε σε μια άλλη κατάσταση τον εαυτό μας μέσω της κάθαρσης. Έχει ακόμα λοιπόν νόημα να βλέπουμε παραστάσεις όπου αναγνωρίζουμε συναισθήματα που νιώθουμε κι εμείς και η καρδιά μας χορεύει μαζί με τα ίδια συναισθήματα που βλέπουμε τον ηθοποιό να παρουσιάζει. Οπότε στην ουσία ο θεατής πληρώνει το εισιτήριό του για να καθίσει και να χορέψει.
 
ΠτΘ: Είστε μια πολίτης του κόσμου. Πώς είναι να είστε συνεχώς με μια βαλίτσα στο χέρι και να ταξιδεύετε στον κόσμο;
R.C.: Αυτό έχει και τα καλά του και τα κακά του. Βλέπω καινούργια μέρη, καινούργιους ανθρώπους και είναι πάρα πολύ συναρπαστικό όλο αυτό, αλλά μετά από 42 χρόνια, έχω την ανάγκη να ασχοληθώ με τον κήπο μου, με την οικογένειά μου. Έχω μια εγγονή που θα ήθελα να περνάω περισσότερο χρόνο μαζί της, αλλά όπως είπαμε όλα τα πράγματα έχουν και την καλή τους και την κακή τους πλευρά. Ποιος ξέρει ίσως στο μέλλον μου δοθεί η ευκαιρία.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.