Προσπαθω να μη δυσκολευω τους ανθρωπους παραπανω απο ο,τι τους δυσκολευει η ζωη
Μια διαφορετική προσπάθεια αποφασίσαμε να κάνουμε, προβάλλοντας, μέσα από τη δημοσιογραφική μας στήλη «Διακρητικά» στον Παρατηρητή της Θράκης, καταξιωμένους Έλληνες των Γραμμάτων και των Τεχνών – Κρητικούς και μη –, ώστε μέσα από τη συζήτησή μας μαζί τους να παρουσιάζεται με τρόπο σεμνό η μέχρι τώρα δραστηριότητά τους. Ελπίζουμε να μπορέσουμε να τα καταφέρουμε…
Εκπροσωπώντας το Σύλλογο Κρητών Φοιτητών Κομοτηνής ο «Ερωτόκριτος» κατευθυνθήκαμε για τη συμπρωτεύουσα, τη Νύμφη του Θερμαϊκού, τη Θεσσαλονίκη για να έρθουμε σε επαφή με έναν άνθρωπο που μας έστειλε – χωρίς εμείς να τον γνωρίζουμε – το βιβλίο του, με Κρητικές Μαντινάδες, που μόλις είχε εκδοθεί. Γνωστός μέσα από το χώρο των Εκδόσεων ο Μανώλης Μπαρμπουνάκης, αν και ζει πολλά χρόνια μακριά από την Κρήτη δεν έπαψε ποτέ να νοιώθει Κρητικός και να ζει με τις μικρές καθημερινές κρητικές συνήθειες. Κατεβήκαμε στο βιβλιοπωλείο του, το «Κατώι του Βιβλίου», που βρίσκεται στην πλατεία Αριστοτέλους. Ένας μικρός, φιλόξενος χώρος γεμάτος με βιβλία κάθε λογής. Ένας χώρος που τον είχαν επισκεφθεί πολλοί άνθρωποι του Πνεύματος και της Τέχνης κατά καιρούς. Αληθινός και ανθρώπινος ο κ. Μανώλης μας κέρασε μια τσικουδιά πριν αρχίσουμε τη συζήτησή μας και μας άφησε να χαζέψουμε λίγο στα βιβλία, λίγο στις φωτογραφίες που κοσμούσαν τους τοίχους του μικρού βιβλιοπωλείου. Δίπλα στο γραφείου του πολλά παπαγαλάκια κι άλλα πτηνά ομόρφαιναν με τους ήχους τους το δικό μας διάλογο…
Ερώτηση: Από πότε νιώσατε την ανάγκη έκφρασης μέσα από το λόγο; Η πρώτη απόπειρα έκφρασης με τον τρόπο αυτό ήταν κάποιο άλλο λογοτεχνικό είδος ή αρχίσατε να «φτιάχνεται μαντινάδες»;
Εμμανουήλ Μπαρμπουνάκης :Ξεκίνησα να γράφω όταν πήγα στο γυμνάσιο αλλά τελικά τα άφησα. Πήγα στην Αθήνα αλλά και πάλι εγκατέλειψα το γράψιμο. Το πρώτο μου διήγημα κοινωνικού περιεχόμενου για μια κοπέλα φτωχή η οποία λόγω της καταγωγής της δεν μπορούσε να φθάσει κάπου. Μόνο αυτό θυμάμαι από το έργo αυτό. Δεν θυμάμαι τίποτα άλλο και δεν ξέρω αν υπάρχει αυτό το διήγημα. Απλά είναι μια ανάμνηση. Τότε έγραψα δύο μαντινάδες τη μία την αναφέρω στο βιβλίο μου. Σταμάτησα όμως εξαιτίας της δουλειάς και την κατάσταση της ζωής. Tότε η έννοια μου ήταν π;vς θα δημιουργηθώ και τα άφησα όλα. Ξεκίνησα να γράφω τώρα τελευταία και αιτία ήταν το κινητό.
Ερ.: Τι εννοείτε όταν λέτε ότι έπαιξε μεγάλο ρόλο το κινητό;
Ε.Μ.: Να σας εξηγήσω. Θυμήθηκα τις μαντινάδες που λέγαμε μικροί όταν ήμουν στο Ρέθυμνο απ’ έξω κάποια χιλιόμετρα μακριά και όταν πηγαίναμε στη δουλειά ήταν μία άσφαλτος και καθόμαστε εκεί το βράδυ και λέγαμε μαντινάδες. Τότε δεν είχε αυτοκίνητα και για να περάσει κάποιο περνούσαν δυο ώρες. Και το βράδυ επειδή είχε ησυχία ακουγόταν από πολύ μακριά. Και έτσι στρώθηκα στην παλιά μου τέχνη.
Ερ.: Από το 1950 ζείτε μακριά από την Κρήτη. Σχεδόν όλη σας τη ζωή την περάσατε στη Θεσσαλονίκη. Πόσο εύκολη ήταν η απόφαση να ξενιτευτείτε;
Ε.Μ.:Από 27 χρονών και εδώ και 45 χρόνια ζω στη Θεσσαλονίκη. Πολύ εύκολα πήρα την απόφαση να ξενιτευτώ, Όταν ήμουν στρατιώτης αποφάσισα να σπουδάσω στην Αθήνα τελικά σπούδασα στου Μποδοσάκη Τελικά ασχολήθηκα με το βιβλίο, ήθελαν ο Μπίρης και ο Γκοβόστης να στείλουν κάποιον στη Θεσσαλονίκη, κάτι με τραβούσε να έρθω στη Θεσσαλονίκη και ήρθα. Ήθελα να έρθω από τότε που ήμουν στο στρατό αλλά δεν τα κατάφερα. Και μετά από αυτό ρίζωσα.
Ερ.: Η ενασχόλησή σας με τις εκδόσεις ήταν σκέψη από μικρή ηλικία ή απόρροια κάποιων συγκυριών;
Ε.Μ.:Όταν ήμουν μικρός μου έδιναν να πάρω εφημερίδες και περιοδικά ένας φίλος και μία γειτόνισσα και πηγαίνοντας τα διάβαζα. Το όνειρό μου ήταν να αποκτήσω ένα περίπτερο και να διαβάζω τζάμπα τα περιοδικά και τις εφημερίδες. Δεν φανταζόμουν ότι θα έκανα αυτό που έκανα αργότερα. Το όνειρό μου μεγάλωσε ή μάλλον το όνειρό μου ούτε κατά διάνοια έφθασε αυτό που έκανα.
Ερ.: Μετά από τόσα χρόνια στο χώρο των εκδόσεων τι σημαντικό αποκομίσατε; Ποια είναι η έκδοση κάποιου βιβλίου που θεωρείται σταθμό στην καριέρα σας;
Ε.Μ.:Εγώ δεν έχω εκδώσει πολλά βιβλία ο αδελφός μου έχει εκδώσει πολλά. Δεν μπορώ να σας πω. Το «Άσμα Ασμάτων» το 1965 σε μετάφραση Γιόσεφ Ελιγιά για μένα ήταν πολύ δυνατό βιβλίο. Εξέδωσα αλλά αυτό είναι ένα αξιόλογο κομμάτι το οποίο επανεκδόθηκε.
Ερ.: Στο βιογραφικό σας σημείωμα αναφέρετε ότι μεγαλώσατε σε μία οικογένεια με επτά παιδιά. Δεν είχατε πολλά χρήματα αλλά ζούσατε με αγάπη. Τι ρόλο έπαιξε για σας η οικογένεια; Από τότε και μέχρι τη δημιουργία της δικής σας οικογένεια;
Ε.Μ.: Η οικογένεια με έδεσε και με έκανε να νοιώθω όμορφα και ακόμη και σήμερα κοιτάω να μην είχε διαφορές.
Ερ.: Γιος πατέρας παππούς. Βασικό τρίπτυχο της πορείας της ζωής σας. Ποιο ρόλο νοιώσατε πιο έντονο;
Ε.Μ.:Δεν ξέρω, Τώρα επειδή είμαι πρόσφατα παππούς νοιώθω όμορφα και με αρέσει. Το αγοράκι πήρε το όνομά μου.
Ερ.: Νοιώθετε ότι είναι τιμή;
Ε.Μ.: Βέβαια. Σαν συνέχεια μάλλον παρά σαν τιμή. Είναι 17 μηνών και μόλις ξυπνάει φωνάζει παππού και με ψάχνει.
Ερ.: Στις μαντινάδες σας αναφέρετε την ύπαρξη του Θεού. Για εσάς ο Θεός είναι ένα ανώτερο ον επίκληση βοήθειας ή κάτι άλλο ιδιαίτερο;
Ε.Μ.: Ανώτερο ον για το οποίο κανείς δεν ξέρει πού ακριβώς εδράζεται πού πηγάζει και τι κάνει, Εγώ πιστεύω μέχρι τώρα ότι κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει για παράδειγμα ποιος έφτιαξε αυτό το πουλάκι, πώς πετάει, πώς κελαηδάει. Κανείς δεν μπορεί να ξέρει. Ούτε για το σύμπαν που τόσα χρόνια κινείται με κανονικές συνθήκες χωρίς να συγκρούονται τα σώματα. Αυτά ποιος τα έκανε; Δεν μπορούμε με το μυαλό που διαθέτουμε να τα εξηγήσουμε.
Ερ.:Διαβάζοντας τα βιβλία σας παρατηρήσαμε ότι αναφέρετε κάποια βασικά μοτίβα ποίησης κάποια βασικά στοιχεία έντεχνης γραπτής δημιουργίας. Έχετε επηρεαστεί από κάποιους συγγραφείς ή ποιητές; Και αν ναι από ποιους;
Ε.Μ.:Διαβάζοντας μου έμεινε. Και Καβάφη διάβασα και άλλους πολλούς. Και η κρητική μουσική με έχει επηρεάσει. Η ζωή το βίωμα γίνεται σίγά σιγά χωρίς να ξέρει κανείς από πού προέρχεται. Αν δεν ασχοληθείς με κάτι ειδικά από κει και πέρα δεν ξέρεις από πού μπορεί να επηρεασθεί κάποιος. Οπωσδήποτε όταν ήμουν μικρός διάβασα Σαίξπηρ και Καζαντζάκη και Ζολά έχω διαβάσει και Μπαλζάκ όλοι αυτοί μπορούν να σε αφήσουν κάτι. Γνώμη μου είναι και δεν πιστεύω αυτούς που διαβάζουν σκέτη ψυχολογία. Η ψυχολογία βγαίνει μέσα από τη λογοτεχνία και όταν κάποιος δεν διαβάζει λογοτεχνία δεν μπορεί να κρίνει σωστά. Η λογοτεχνία βοηθά πολύ.
Ερ.:Στις μαντινάδες σας υπάρχουν έντονες αντιθέσεις. Από τη μια η μοναξιά και από την άλλη μια μόνιμη ανθρώπινη ύπαρξη. Από τη μια τα αστέρια από την άλλη ο ήλιος.
Ε.Μ.: Αυτά που νοιώθω πιο έντονα. Η ποίηση είναι της ψυχής δεν είναι κάτι πρακτικό, της ύλης. Το φεγγάρι το νοιώθω απρόσωπο, τα αστέρια τα νοιώθω αντιθέτως ότι έχουν κάποια οντότητα. Ο ήλιος οπωσδήποτε έχει οντότητα μας δίνει ζωή και πάρα πολλά πράγματα. Το φεγγάρι είναι ετερόφωτο ενώ τα αστέρια τα νοιώθω έντονα. Άλλωστε τα πράγματα στο σύμπαν δεν μπορείς να πεις ότι τα ξέρεις για αυτό το λόγο είναι όπως τα νοιώθεις.
Ερ.:Μέσα από τις μαντινάδες σας μπορείτε να πείτε ότι είστε αισιόδοξος ή απαισιόδοξος;
Ε.Μ.: Αυτό θα το κρίνουν οι άλλοι. Έχω μαντινάδες απαισιόδοξες γιατί η ζωή είναι τέτοια. Κοιτάζω όμως να τις αποφεύγω για να μη μεταφέρω απαισιοδοξία στους άλλους. Κοιτάζω να τις νοιώθει ο κόσμος πιο όμορφα. Αυτό είναι το καλύτερο.
Προσπαθώ να μη δυσκολεύω τους ανθρώπους παραπάνω από ό,τι τους δυσκολεύει η ζωή.
Ερ.: Τι είναι αυτό που σας εμπνέει. Η χαρά η λύπη ή κάποιο άλλο συναίσθημα;
Ε.Μ.:Όλη η ζωή με εμπνέει και ότι εμπεριέχει αυτή. Η χαρά η λύπη ο έρωτας… Όλα μέσα από τη ζωή πηγάζουν. Βέβαια αποφεύγω να γράφω για λύπη.
Ερ.: Και για τον θάνατο…
Ε.Μ.: Δεν τον θέλω. Δεν με αρέσει η ιδέα. Όχι η ιδέα να πεθάνω δεν με αρέσει έτσι όπως τον φαντάζομαι.
Ερ.:Μιλάτε στις μαντινάδες σας για τον πόνο αλλά με ένα διαφορετικό τρόπο..
Ε.Μ.:Έχω διαβάσει λογοτεχνία και αυτή με έχει βοηθήσει να κάνω μαντινάδες στο δεύτερο τόμο πολύ πιο έντεχνες από τις πρώτες. Οι μαντινάδες έχουν κρατήσει τη κρητική ρίζα αλλά έχω ξεφύγει, Δεν το έκανα επίτηδες, αλλά η ζωή μου το βίωμά μου, οι καταστάσεις όλα αυτά με έχουν διδάξει. Και η λογοτεχνία. Γιατί ας μην ξεχνάμε ότι αυτοί που φτιάχνουν μαντινάδες στην Κρήτη δεν έχουν ιδιαίτερη μόρφωση, τις βγάζουν μέσα από την ψυχή τους. Όχι πως τους κατηγορώ αλλά αυτές είναι φτιαγμένες από το λαϊκό αίσθημα. Εγώ κοιτάζω να προσθέτω πολλά άλλα πράγματα και λογοτεχνία.
Ερ.: Αν δίνατε έναν ορισμό για τη μαντινάδα τι θα λέγατε;
Ε.Μ.: Ένα κρητικό ξύπνημα ψυχής. Η μαντινάδα γεννήθηκε και ξεκίνησε από την Κρήτη. Από μικροί λέγαμε μαντινάδες τις οποίες έχω περιλάβει και στο βιβλίο μου, Ένα μεγάλο μέρος βέβαια καλύπτεται από νέες μαντινάδες και το δεύτερο βιβλίο μου θα είναι όλο νέες. Ακόμη και σήμερα έχω γράψει μαντινάδες.
Ερ.: Θα σας πούμε κάποιες λέξεις και θέλουμε να μας πείτε τι σας έρχεται στο νου.
Ποίηση: Ομορφιά
Λόγος και έκφραση:Αυτό που νοιώθει ο καθένας
Αίσθηση: Εξειδικευμένη ομορφιά η οποία όμως; Μπορεί να νοιώθεις και αίσχος βέβαια. Εγώ βέβαια τα παίρνω από την καλή πλευρά τα πράγματα. Η ζωή δεν είναι πάντα καλή και κοιτάζουμε εμείς να είμαστε αισιόδοξοι. Ούτε η πάλη της ζωής είναι εύκολη
Αγάπη: Η πιο ωραία λέξη την οποία οι περισσότεροι δεν την έχουν, η αγάπη δεν είναι έρωτας
Έρωτας: Συναίσθημα που δεν κρατά πολύ καιρό, μας συνεπαίρνει βέβαια, μας κάνει χαρούμενους, νοιώθουμε όμορφα αλλά δεν μπορεί να κρατήσει πολύ.
Φιλία: Δύσκολη υπόθεση. Φιλία συνήθως δεν υπάρχει. Ελάχιστοι άνθρωποι νοιώθουν ιδιαίτερο δεσμό για κάποιους άλλους. Στη ζωή σου θα έχεις ένα δύο φίλους, παραπάνω δεν μπορείς να έχεις. Κάποιους τους λέμε φίλους χωρίς συναίσθηση. Για αυτό και εγώ έχω βγάλει τρεις λέξεις. Το γνωστό, το γνώριμο και το φίλο. Ο γνωστός είναι κάποιος που γνωρίζεις, ο γνώριμος είναι πιο κοντά αλλά δεν μπορείς να το πεις φίλοι, οι φίλοι είναι ελάχιστοι. Δεν μετριούνται στα δάχτυλα ούτε του ενός χεριού.
Μοναξιά: Δύσκολη υπόθεση. Μοναξιά υπάρχει και όλοι αισθάνονται μόνοι.
Μουσική: Τα περισσότερα είδη αν όχι όλα φέρνουν ομορφιά στη ζωή μας. Η μουσική γενικά βοηθά τον άνθρωπο να γίνεται καλύτερος και να νοιώθει καλύτερα.
Θάλασσα: Η θάλασσα είναι και όμορφη και δύσκολη και άγρια. Δεν μπορείς να την περιγράψεις με μία λέξη. Είναι κάτι το μεγάλο και για μας τους Κρητικούς ακόμη περισσότερο.
Κρήτη Ρέθυμνο: Νοσταλγία που μένει όμορφα στην καρδιά μου. Δεν ξέρω αν θα ήθελα να έμενα εκεί πέρα αλλά πάντως νοιώθω όμορφα όταν τη σκέφτομαι.
Θεσσαλονίκη:Εδώ ζω εδώ μεγαλώνω τα παιδιά μου, εδώ ο εαυτός μου, εδώ νοιώθω όμορφα, εδώ και η δουλειά μου.
Ερ.: Παρατηρήσαμε ότι γράψατε μαντινάδα την ώρα που έγινε η τραγωδία στην Αμερική με τους δίδυμους πύργους. Πιστεύετε ότι τα γεγονότα αυτά επηρεάζουν παγκόσμια;
Ε.Μ.: Οπωσδήποτε αλλά όχι έτσι που πάνε να τα παρουσιάσουν. Έπεσε το χρηματιστήριο ούτε μία στο εκατομμύριο. Το χρηματιστήριο αύριο μεθαύριο θα είναι το ίδιο απλά το εκμεταλλεύονται. Πιστεύω ότι τα γεγονότα επηρεάζουν όχι τόσο όμως.
Ερ.: Στην εισαγωγή σας λέτε ότι δεν έχετε ασχοληθεί με κανένα χρωματισμό, με καμία φατρία, με κανένα κόμμα.
Ε.Μ.: Ποτέ δεν έχω ασχοληθεί και το επαναλαμβάνω. Έχω μία διαφορετική πολιτική για τη ζωή. Όταν ανήκεις κάπου είσαι υποχρεωμένος να διατηρήσεις αυτά που πρεσβεύουν και οπωσδήποτε κάποια δεν είναι όπως πρέπει. Για αυτό είναι καλύτερα να είσαι μόνος σου να έχεις ανεξαρτησία, και να κάνεις αυτό που νομίζεις καλύτερο.
Ερ.: Σας ευχαριστούμε πολύ για τη συζήτησή μας.
Ε.Μ.: Κι εγώ ευχαριστώ που ήρθατε να με δείτε κι εύχομαι η προσπάθειά σας να ευοδωθεί και να γίνεται όλο και καλύτερη.
Επιμέλεια κειμένων: Μαρία Φουλεδάκη, Νίκος Μαθιουδάκης
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
